Yabancılar Sorunu

Suriyeli, Afganlı veya Afrikalı yabancıların normalin üzerinde dikkat çekecek şekilde bu ülkede barındığı bir gerçek.

Kimi bu ülkeye yerleşmiş, bu ülke vatandaşlığın geçmiş kimi de geçici göçmen statüsünde.

Ortadoğu'da huzur olmaz, yarın başka ülkelerde iç kargaşa ortaya çıkarsa, bu ülkeye yeni göçmenlerin gelme ihtimali de her zaman için var.

Statüsü ne olursa olsun yabancıların çoğu birçok sektörde çalışıyor. İçlerinde dilenen kimseye pek rastlamadım. Kendi ekmeklerini kendileri kazanıyorlar.

Burada yabancı seviciliği veya düşmanlığı yapacak değilim. Dikkat çekmenin dışında bugün istisnalar hariç toplumsal bir infiale sebep olacak şekilde pek problem oldukları yok. Yalnız zaman zaman gerginlik yaşandığı ve gerilimin yükseldiği de bir vakıa.

Problem çıktıktan sonra nasıl çözeriz üzerine kafa yoracağımıza, ileride muhtemel yabancı problemine dikkat çekerek tedbir alınması gerektiğini düşünüyorum.

Muhtemel tehlikeye gelirsek, yabancıların yoğun olduğu yerlerde; ırkçılığın, milliyetçiliğin, yabancı nefreti ve düşmanlığının artabileceğini düşünüyorum. Bu da karşı karşıya gelme riskini barındırıyor. Çünkü bu potansiyel farklı uyrukların olduğu yerlerde her zaman olur.

Kürtler her ne kadar bu ülkenin yabancısı olmasa da yüzyıllardır aynı ülkede yaşıyor olsak da birbirimizden kız alıp versek de özellikle terörün azdığı dönemlerde Türk Kürt gerginliği geçmişte eksik olmadı.

İçimizde öyle tipler var ki terör bir can alsa tüm Kürtleri terörist görecek derecede Kürtlere bilemiyor.

Şimdilerde eskisi gibi Türk Kürt gerginliği yok. Çünkü 2011’den bu yana ülkemize bol miktarda gelen Suriyeliler Kürtleri unutturdu. Bu unutmada terörün hız kesmesi de etkili oldu.

Bu tespiti bir Kürt arkadaş yaptı. Bir gün bana, "İyi ki şu Suriyeliler geldi. Buna en fazla biz Kürtler seviniyoruz" dedi. Niye dedim. "Çünkü Suriyeliler gelince biz unutulduk" dedi. Ben de ona siz Suriyelilere göre Sünni imişsiniz. Kıymetinizi geç anladık diye şaka yapıp gülüştük.

Bu dediklerime abartıyorsun, o kadar da değil demeyin. Ortaokul seviyesinde ki çoğu çocuklarda Suriyelilere karşı bir nefretin olduğunu ortaokullarda çalışırken bizzat gördüm. O zamanlar din kültürü ders kitaplarına Muhacir-Ensar kardeşliği de konmuş, bu konu işlenirken Türkiye’dekiler Ensar, Suriyeliler ise Muhacir vurgusu yapılmıştı. Öğrencilere bunu izah ederken o küçücük çocukların olmaz böyle dediklerine bizzat şahit oldum.

Almanya’ya giden, orada kalan, orada çoluk çocuğa kavuşan, iş güç sahibi olmuş, ev bark almış Türklere, Dazlaklar denen Alman gençlerin husumetini bilmeyenimiz yoktur.

Yarın bu ülke gençleri arasında işsizlik artarsa, ara ara Suriye uyruklu kişiler infiale sebebiyet verecek adi suçlara karışırsa, Türk-Suriyeli arasında gerilim yükselir.

Bu aşamaları temenni etmiyorum. İllaki olacak demiyorum. Ama böyle bir risk söz konusu. Bu yüzden bu süreci iyi yönetmek, Suriye’deki olumlu gelişmeleri fırsata dönüştürerek Suriyelileri memleketlerine dönmeye teşvik etmek gerekir diye düşünüyorum.

Suriyeliler Gider mi?

Esed rejiminin yıkılıp Suriye'de meydana gelen yeni durum sonrası, Suriyeliler memleketlerine döner mi, dönmez mi soruları zaman zaman ikili görüşmelerde soruluyor, TV ekranlarında tartışma konusu oluyor.

Gitmezler bunlar diyen çoğunlukta. Giderler ama çoğu kalır diyenler var. Bunlar giderse sanayi işçi bulamaz. O yüzden hepsi gitmesin diyen sayısı da az değil.

Dersine girdiğim sınıflarda tek tük Suriyeli öğrenci var. Lise talebesi bunlar. Suriye'deki gelişmelerin ardından bunlara Suriye'deki gelişmeleri nasıl gördüklerini sordum.

Gelişmelerle ilgili pek bir bilgileri yok. Küçük yaşta gelmişler. İyi oldu, kötü oldu bile demiyorlar.

Ülkelerine dönme düşüncelerinin olup olmadığını sordum. Bir tanesi bilmem dedi. Bir diğeri, "Evimiz yıkıldı. Gitsek bile evimiz yok. O yüzden gitme düşüncemiz yok" dedi. Bir başkası da "Evimiz yıkıldı. Şimdilik buradayız. Babam bir ara gidecek. Orada duracak. Evi yeniden yaptırınca bizi alacak. Biz o zamana kadar burada okullarımıza devam edeceğiz" dedi.

Görüştüklerim ülkemizde yaşayan tüm Suriyelileri yansıtmasa da gözlemlerimi söylersem, Suriyelilerin büyük çoğunluğu bu ülkede kalır. Çünkü önemli oranı Türk vatandaşlığına geçti.

Çoğu bu ülkede kendi işini açtı.

Önemli bir kısmı maaşlı olarak çalışıyor.

Bu ülkede yaşamaktan memnunlar mı bilmiyorum. Ama memnun olmasalar da iyi kötü işi varsa, aldığı ücret evini geçindiriyorsa, başını sokacak bir ev almışsa veya oturduğu evin kirasını verebiliyorsa pek azı hariç gitmezler.

Niye gitmezler? Çünkü Suriye'ye gitseler, hayata ve her şeye yeniden ve sıfırdan başlayacaklar. Bu ülkeye ilk geldikleri zaman çektikleri sıkıntıyı kendi memleketlerinde yaşayacaklar. Kendi doğup büyüdükleri memleketleri olsa da orada kendilerini iş beklemiyor. Çoğunun evi de yoktur. Varsa da yıkılmıştır.

Çoğu bekle gör modunda olacak.

Ne zaman giderler? İleride Suriye imar edilir, konut sıkıntısı olmaz, istihdam ihtiyacı ve imkanı olursa, iç savaş ve terör olmazsa, oradaki imkanlar buradan fazla olursa, belki o zaman gidebilirler.

Gelişme sonucu ülkelerine dönenler İçişleri Bakanı’nın açıklamasına göre 21 günde 6 bin aile (35 bin kişi) dönmüş. Daha önce Suriye’ye dönenlerin sayısı ortalama 338 iken bu sayı, son gelişmeyle birlikte 1700'e yaklaşmış.

 Öyle zannediyorum, eski gayrimenkullerine birileri çökmesin diye gidiyor gidenler. Bir kısmı da bu ülkede umduğunu bulamayanlar olmalı.

Gidenlerin ne kadarı kalıcı olmak için gidiyor, bunu zaman gösterecek. Umduklarını bulamazlarsa, gidenlerin bir kısmının bir şekilde tekrar geri döneceğini düşünüyorum.

Yükselmenin Hududu

•⁠ ⁠IMEI kayıt ücreti, 31.692 TL’den 45.614,20 TL’ye,

•⁠ ⁠3 yıl üzeri pasaport harcı, 7.833 TL’den 11.274 TL’ye,

•⁠ ⁠Yurtdışına çıkış harcı, 500 TL’den 710 TL’ye,

•⁠ ⁠Araç muayene, (otomobil) 1.821,60 TL’den 2.621,80 TL’ye,

•⁠ ⁠Telsiz kullanım ücreti, (aylık) 14,94 TL’den 21,50 TL’ye,

•⁠ ⁠1.6 motor, 1-3 yaş arası MTV, 5.851 TL’den 8.421 TL’ye,

•⁠ ⁠B sınıfı ehliyet harcı, 3.945,40 TL’den 5.678,60 TL’ye,

•⁠ ⁠En düşük trafik cezası, (radar) 1.506 TL’den 2.167 TL’ye,

•⁠ ⁠Gelir vergisi ilk dilimi, 110.000 TL’den 158.000 TL’ye,

•⁠ ⁠Aylık beyanname damga vergisi, 308,30 TL’den 443,70 TL’ye yükseltildi.

Yukarıda yer verdiğim harç, vergi ve ücret listesi Resmi Gazetede yayımlanan 2025 yılına ait vergi zamlarıdır.

Matematik bilginiz iyi ise harç, vergi ve ücret oranlarının ne kadar olduğunu en iyi siz bilirsiniz.

Ben orandan ziyade fiyatların füze gibi havaya yükseldiğini gördüm. Vergi listesinin sonundaki “yükseltildi” fiili de buna işaret eder.

Yükselmek demek göğe yükselmek demek.

İstikbal göklerde değil miydi?

Göğe yükselince arşı âlâyâ da kadar yolu var.

Yükselmenin bedeli olmayacak mı?

Olacak elbet.

Ne de olsa şahlanış dönemindeyiz.

Şahlanırken birileri üzerimize basacak, birileri de yükselecek veya yükseltecek.

O yüzden yükselmekten ve yükseltilmekten korkmamak lazım.

Ne demişler? Yüksel Türk! Senin için yükselmenin hududu yoktur.

Kartallar da yükseklerden uçar. Dipte kalsak daha mı iyiydi?

Maaşlar, ücretler yerlerde sürünüyor diye ayrıca hiç yükselemedik diye vergiler de mi yükselmesin. Bırakın da o bari yükselsin. 

Kıskançlığın zamanı değil.

Lütfen! Bardağa dolu tarafından bakalım.

Ne diyelim? Sebep olan müsebbiplerden Allah razı olsun.

Bir Başarı Hikayesi (4)

Hülasa, sermaye ile başladığı ticaret hayatında büyüdü de büyüdü. Holding sahibi oldu. Çoğu sektörlerde var. Bu noktaya, tırnaklarıyla kazıyarak geldi. Bildim bileli çalışır. Çoğu geceler plan yapmaktan, iş koşturmaktan uyumamıştır. Pandemide yurtlar kapalı olmasına rağmen ayakta kalmayı becermiştir.

İşler nasıl diye sorsam, her defasında şükür der.

Geldiği noktayı, gözü karalığını, başarısını, merdivenleri basamak basamak çıkmasını hep takdir etmişimdir.

Acı tatlı hayatını yaz yaz bitmez. Çünkü bu ömrüne çok şey sığdırdı.

İşte tüm bunlar gözümün önüne sinema şeridi gibi geldi.

Ama o kadar yükün altından alnının akıyla kalkan, anasından doğduğu andan itibaren koşuşturan, gücüne güç katan bu arkadaş, annesinin beklenmedik ölümünü unutamadı. Nasıl unutsun ki. Ana gibi yar olmaz dedikleri bu olsa gerek.

Anasıyla birlikte çıktı bu yola. Her türlü sıkıntıyı birlikte göğüslediler. Duasını hep arkasında hissetti. Tabir yerinde ise çıktığı bu yolda yol arkadaşı idi annesi.

Ama annesi, çok çektin. Artık her şeyi yoluna koydun, gözüm arkada kalmayacak. Benden bu kadar deyip çekip gitti.

Annesinin bu ani ölümüne belli ki hazır değildi. Yanına gidip onu teselli etmek istedim. Sonra da rahatsız etmeyeyim deyip oturup şu metni yazıp kendisine gönderdim:

“Kardeş, kayınvalidem beş yıldır yatalak. Bakım ve her şeyini beş yıldır beş çocuğu günlük sıra ile nöbet tutarak yerine getirir.

Dile kolay beş yıl. Yatan için de zor bakan için de.

Zaman zaman bakımda sıkıntı olsa da güç bela devam ediyor nöbet.

Ölüm temenni edilmez ama kayınvalidemin kurtuluşu ölümdür. Çünkü ayağa kalkacak durumu yok. Mama ile beslenir. Yatağa bağlı olarak odadan dışarı çıkmadığı için geleni gideni tanıyamaz oldu. Hasılı ölü bir ceset gibi.

Çocukları dile getirmese de ölüme sevinilmese de annelerinin ölümüne en fazla çocukları ve kocası sevinecek.

*

Annemin resmi yaşı 85 ama beş altı yaş küçük yazılmış. 90 yaşında var. Aşırı kilo var. Oturduğu yerden tuvalete güç bela gider gelir. Çoğu zaman düşer. Son düşüşünde burnuna beş altı dikiş atıldı.

Hareketsiz olduğu için kabızlık sorunu var. Nefes almada zorlanır, tansiyon, şeker var. Vücudunun her yeri, kemikleri sızlar. Durmadan ağrı kesici iğne yaptırır, krem sürer vücuduna. Günlük bir poşet ilaç kullanır. Sabahtan akşama oturduğu için sıkılıyor. Sıkıldığı için memnun da edemiyoruz.

Üç oğlanın arasında yaşar annem.

Şu anda banyo dışında kendi işini kendi halletse de düşe düşe bir gün annemin de kalkamayacağı beni endişelendiriyor.

Ölümünü temenni etmesem de her fani gibi kayınvalidem de annem de vefat edecek. Ama gönül ister ki yatağa bağlı kalmadan, kimseye yük olmadan, hayattan bezmeden emanetin alınması.

Ben yatağa mahkum olmadan ve kimseye yük olmadan darı bekaya gitmeyi ömrün ve ölümün hayırlı olanı görürüm.

Niyetim sana vaaz vermek değil. Ama toparlanman gerek. Çünkü ölenle ölünmez. Ki annen hayırlı ölümle vefat etti. Daha ayakta iken kimseye yük olmadan gitti. Bir düşün yatağa mahkum olmasını.

Sen, her zaman yanında olan annenin duasını bol bol aldın ki Allah sana yürü ya kulum dedi. Elindeki imkanlar dolayısıyla annen de hiç maddi sıkıntı çekmedi. Evlatlık görevini en iyi şekilde yerine getirdin. Annen senin başarılarını gördükçe seninle hep gurur duymuştur. Nereden nereye demiştir.

Giderken de gözü arkada gitmemiştir. Çünkü oğlu işinde gücünde. Çoluk çocuk sahibi oldu. Sizin mutluluklarınıza şahit oldu.

Şimdi dönse, senin kendi ölümünü atlatamadığını görse annen bu duruma çok üzülür. Onu üzmemek için kendini toparlaman ve işine yoğunlaşman gerek.

Geçen telefonla görüştükten sonra durumun beni üzmüştür. Bu yazdıklarımı yüzüne sohbet arasında söylemek isterdim. Rahatsız etmemek için yazmaya karar verdim. Hangi konuda ihtiyaç duyarsan, elimden geleni yaparım.

Toparlaman, hem anneni hem de beni memnun edecektir.

Bir piknik dönüşü sizin evde kalmıştım. Fatma Teyze mükellef bir kahvaltı sofrası hazırlamış., birlikte kahvaltı yapmıştık. Hiç unutamam. Ellerine sağlık. 

Allah, annene rahmet eylesin. Size sabırlar versin. 

Baki selam”.

Bir Başarı Hikayesi (3)

Kayseri'den Konya'ya geçiş yaptım. Konya'da okula devam ediyorum. Babasının gelip benden aylık 50 lira alacaksın vebaline rağmen arkadaşımın evine bir daha gitmedim. Aylar sonra arkadaşım beni buldu. Şu kadar aylık paran birikti. Babam bana verdi deyip söz verilen burs toplamını vermişti.

Arkadaşın annesiyle babası ayrıldı. Babası arkadaşıma, "Annen mi, ben mi? Tercihini yap" demiş. Arkadaş da annem diyerek ceketini alıp evden çıkar.

Bir hafta kadar annesiyle birlikte bir arkadaşının evinde misafir olur. Daha fazla kalamaz.

Güç bela bir ev tutar kiralık. Ev tutmakla iş bitmez. Eve eşya lazım. Bir şekilde halledilir. Bir hafta on gün kadar perde yerine camları yer sofrasıyla kapatırlar. Bu kadar zor durumda olduğunu bilmiyordum. Çünkü belli etmezdi. Taziyede fırsat bulup anlatmıştı.

Ev tutmakla iş bitmez. İş de lazım. Birinden bin mark borç alır. Bu paraya bir Anadol satın alır. Bunun arkasını açtırarak pikap yapar. Pazarların girişine, çıkışına birer eleman bulmak suretiyle yumurta satmaya başlar.

Araba eski olduğu için çoğu zaman yolda kalmıştır.

Ticarete bu şekil yumurta satma işiyle atılır. Bu işi de tek kuruş sermayesi olmadan yapar. Çünkü babadan tek kuruş faydalanmadı. Bir ara babamın bana faydası, "Yumurtacı arkadaşlarından toptan veresiye yumurta aldım. Bunları sattıktan sonra borçlarımı ödedim" demişti.

Pazarlarda yumurta satmakla başladığı ticaretini geliştirir. İthalat ve ihracat işine de girer.

Doksanlı yıllar sanırım. Askeriyenin kuru bakliyat ihalesine girer. Her yıl bu ihaleye bir kişi girer, ihale de onda kalırmış. Arkadaşı çekil diye tehdit ederler. Çekilmezsen ihale sende kalsa bile teminatı yaktırırız denir. Arkadaş, buna pabuç bırakmaz. İhalede en uygun teklifi verir ama dendiği gibi ihalesi iptal edilir, teminat olarak yatırdığı 90 bin de (milyon da olabilir. 90'lı yıllar) yanar.

Bir ara yurtdışından ikinci el araba getirip piyasaya sürdü. Tüp beyni getirtti.

Yüksek öğretim kız ve erkek öğrenci sektörüne girdi. Konya, Ankara, Aksaray, İstanbul olmak üzere 30’a yakın yurt işletiyor.

Pandemide temizlik ve sağlık sektörüne de girdi.

Pazar hariç Konya, Aksaray ve Karaman bölge gazetesi çıkarmakta.

Bir ara evin nerede, nerede oturuyorsun diye sordum. Hangisini soruyorsun dedi.

Çoğu yıl aramızda yaptığımız sınıf toplantısına ev sahipliği yapmakta.

Her ramazan ayında Konya eşrafına, çalışanlarına, eş ve dostuna iftar vermekte.

2005 yılında Adana'dan Konya'ya dönüş yaptığımda bir arkadaş, "Kirada oturmaktansa sana bir ev satın alalım" dedi. Ben bir ev buldum. Arkadaş, diğer sınıf arkadaşlarından 1, 2, 3 biner lira borç buldu. Bu arkadaştan da istemiş. 2000 lira vermiş. Bin lirası ev hediyem demiş.

Gazetesinde, kendisinin ısrarıyla 2009'dan beri haftada 3-4 gün yazıyorum. Bir gün aradı, gazeteciler için Bakan bey, TOKİ evleri yapacak. Bir tanesi de senin dedi. 2+1 evim çıktı. Ödemesini yapıp tapusunu aldım. Sayesinde ikinci bir evim oldu.

Yaptığı dokunuşlarını ve desteklerini unutamam. (Devam edecek) 

Bir Başarı Hikayesi (2)

4-5 yıllık sıra arkadaşlığının ardından lise bitince yollarımız ayrıldı. O açık öğretim okumayı tercih etti, bana ise Kayseri yolu görünmüştü.

O açık öğretimle birlikte tavuk çiftliği olan babasının işlerini yürüttü. Ben ise Kayseri'de iki yıl okudum. Okurken de zaman zaman Talas'a giderek iş buldukça inşaatlarda çalışırdım. Çalışmaya mecburdum. Çünkü paraya ihtiyacım vardı. Memleketten para gelmezdi. Nasıl göndersinler. Çünkü evde yok ki bana göndersinler. Kredi yurtlardan üç ayda bir 18 bin lira alırdım. O da çok sembolik bir para idi. Bir aylık ihtiyacımı bile karşılamazdı. Bir de Bekir Doğanay sayesinde Türk Anadolu Vakfı burs veridi. Miktarını hatırlamıyorum ama üç aylık krediden daha iyiydi bildiğim kadarıyla.

Kayseri'de iken şimdilerde Kayseri Öğrenci Yurdu olan Talas Erkek Öğrenci Yurdunda kalırdım. ASTAŞ diye bir yemek firması yemek getirirdi yurda. Herkes her akşam değişik yemek yerken ben fiyatı uygun diye her gün ya nohut ya da kuru yerdim. O kadar çok yemişim ki bu iki yemekten bıkıp usanmışım. Evlendikten sonra uzun yıllar kuru ve nohut yahni yemedim.

Bir gün okul dönüşü girişteki cama iliştirilmiş nota baktım. İsmime yer verilmiş, açıklama kısmına da havale yazmışlardı. Yanlışlık olmalı. Kim bana havale gönderecekti. Havaleyi istedim görevliden. Kimden diye baktım. Bu arkadaştandı not. Benim için iyi bir paraydı. Sevinçten gözlerim yaşardı.

87-88 yılında evlerine gidip ziyaret etmiştim. Bu vesileyle babasını da tanıma imkanım oldu. Hatta giderken hediye olarak Rasim Özdenören'in yeni çıkan "Ruhun Malzemeleri" isimli kitabını da hediye olarak götürmüştüm. Rahmetli babası, "Çok teşekkür ederim. Ben bu kitabı okumam. Tam sana göre bu kitap. Aldım kabul ettim. Benim yerime sen oku" deyip kitabı bana geri verdi.

Aslında babası ile ilk tanışmam değildi. İlk defa lisede yurtta kalırken yurda gelmişti bir akşam. Arkadaşı sormaya gelmiş, “evde değil, nerede biliyor musun” diye. Gelmedi yanıma demiştim. “Başka kime gidebilir” diye sordu. Bir arkadaşın evini biliyordum. Onların evine gidip arkadaşı sormuştuk. Yoktu.

Sonrasında neredeydin diye sorduğumda, aklımda kaldığı kadarıyla otelde kaldım demişti. İkinci taziyeye gittiğimde bu konu açılınca, “ne oteli. O zaman otogarda sabahladım demişti. Evi terk edecek kadar artık aralarında ne olduysa. Yine taziyede söz babasından açılınca, pek konuşmadı. Sadece "Babam gaddar biriydi" demekle yetindi.

Üniversitede iken ev ziyaretime tekrar dönersem, babası fazlasıyla ilgi gösterdi bana. Babamın geçimini sordu. Çiftçilik yapıyor, inşaat olursa çalışıyor dedim. Kaç dönüm tarlamız olduğunu sordu. Sanırım 7 dönüm demiştim. Bu iş ve parayla geçinilmez. Okulu nasıl okuduğumu, gurbette nasıl geçindiğimi sordu. Kredi, bir de Anadolu Vakfından burs alıyorum dedim. Miktarlarını sordu. Bunlarla da geçinilmez dedi.

Laf lafı açtı. Yatay geçişe müracaat ettim. İnşallah SÜ'ye geçiş yapacağım dedim. Bana, yanlış anlama. Ben sana burs vermek istiyorum. Yalnız ben çarşıya çıkmam. Havale gönderemem. Madem Konya'ya gelecekmişsin. Bundan sonra her ay gelip benden 50 lira (50 bin de olabilir.) alacaksın dedi. Olmaz dedim ise de vebal verdirdi. Tamam dedim.

Sorgum bitmedi. Mevsim kış. Sen üşümüyor musun? Niye üzerinde pardösün yok dedi. Üşümüyorum. Üzerimdeki yeterli dedim.

Üzerimde de yazlığa benzer, kahverengi renkli, dar ve kısa ceketim olduğunu hatırlıyorum.

Sonra müsaade alıp gideceğimden, arkadaşıma benden habersiz söylemiş. “Çarşıya birlikte gidin. Pardösü ve kaşkol alın” diye. Olurdu, olmazdı, ben istemem dedim ise de arkadaşım beni bir mağazaya götürdü. Hangi mağaza olduğunu bilmiyorum. Bu arada ilk mağazaya girişim. Üzerime uygun güzel bir pardösü beğendi benim için. Boynuma da bir atkı.

Mahcup olsam da dünyalar benim olmuştu. Isınıvermiştim. İlk defa bir atkım ve pardösüm olmuştu. Kış boyunca hiç üzerimden çıkarmadım. Sonradan atkıyı düşürüp kaybetsem de pardösüyü uzun yıllar giydim. (Devam edecek) 

Bir Başarı Hikayesi (1)

Annesi vefat eden bir arkadaşın cenazesine katıldım. Birkaç gün sonrasında da taziyeye gittim.

İki üç gün sonra bir arkadaşla birlikte ikinci defa taziyeye gittiğimde, annesinin nasıl öldüğünden bahsetmiş ve ağlamıştı. Onu ilk defa ağlarken görmüştüm.

Annesi, hastane dönüşünde abdest alırken vefat etmiş. Sanırım beyin kanamasından olsa gerek.

Birkaç ay sonra sesini duymak için telefonla aradım.

Sesi iyi gelmiyordu.

Hayırdır, hasta mısın dedim.

Hasta değilim. Ama ben atlatamadım daha dedi.

Bir an için neyi atlatamadığını hatırlayamadım.

Sonra öğrendim ki annesinin vefatını atlatamamış.

İşe gidip gitmediğini sordum.

Gidiyorum ama öğleye kadar durup eve geçiyorum dedi.

Ömrünü işe adamış biri olarak bildiğim bu arkadaşın işine bile ara vermesini öğrenince, durumun ciddi olduğunu anladım. Ne diyeceğimi bilemedim. Annen senin her şeyin idi. Unutulması zor ama ölenle ölünmez. Hayatın cilvesi bu. Bu süreci atlatmak için işine yoğunlaş türünden bir şeyler söyledim.

Birkaç gün sonra yanına uğrayıp yüz yüze görüşeyim, destek olayım diye düşündüm.

Evde otururken arkadaşın bu hâletiruhiyesi beni etkiledi.

Yaşantısı gözümün önüne bir film şeridi gibi geldi:

İlk 1979 yılında orta 1.sınıfta okurken tanımıştım kendisini.

Çok asosyal olduğum yıllardı. Yanıma gelir benimle muhabbet ederdi.

Sonraki yıllar hukukumuz biraz daha ilerledi. Lise boyunca da aynı sırada sıra arkadaşı olduk.

İmkanı yerindeydi. Her zil çaldığında özellikle sabahki derslerin teneffüsünde kantine giderdi. Beni de yanında birlikte götürürdü. Olmaz dedimse de bensiz gitmezdi. Her defasında da çay ve tost alırdı. Sayesinde çokça tostunu yedim. Buram buram tüterdi tost. Yemesi de çok güzeldi. Mahcubiyetten, istemem, ben tokum desem de bayılırdım tosta. Nasıl bir tostsa, doyurmazdı beni. Yedikçe acıktırırdı.

Ben pek kantine gitmezdim. Çünkü cebimde harçlığım pek olmazdı. Ne kadar sevsem de yedikçe bıkmadan usanmadan zevk ve iştahla yesem de benim için tost yemek lüks kaçardı.

Çok nadir yemişimdir. Ama hem yurtta hem de okulda kantinin yakınından geçerken sucuklu tostun kokusu bana kadar gelir. Ah param olsa da bir yesem derdim.

Evlendikten sonra imkanım oldu. Bir tost makinesi aldım. Zaman zaman tost yaparım evde. Ama yediğim hiçbir tost öğrenci iken yediğim ve kokusunu aldığım tostun hazzını vermedi. Demek ki yoklukmuş o lezzeti veren bana. Varlıkmış eski tadı vermeyen bana.

Neyse arkadaşımın kesesine bereket. Sayesinde tost özlemimi giderdim.

Sınavlarda hiç kopya çekmişliğim yok. Ama yardım etmişliğim var. Çoğu meslek derslerinde yardım isterdi. Öğretmenler hep A ve B grubuna ayırırdı. Ben kendiminkini yapmadan onun cevaplarını kağıdımın üzerinde yazar, o da oradan yan gözüyle çekerdi. Bunu da her ziyaretine vardığımda tanıştırdığı insanlara anlatır, sayesinde şu şu dersleri geçerdim der. (Devam edecek) 

Ziyaret Kurallarım (!)

İktidar, ana muhalefet, muhalefet liderleri veya herhangi sade bir vatandaş,

1.Randevu almadan makamıma gelebilir.

2. Telefon açarak gelmek istediğini söyleyebilir. Burada "Müsait isen, ziyaret etmek isteriz" denmesi tercihimdir. Ayrıca sosyal medya paylaşımıyla yarın şu saatte şuraya gideceğim, açıklamasına gerek yok.

3. Ziyaretime gelirken çam sakızı çoban armağanı, bir hediye ile gelmeleri kalbimi fetheder. Zira beni fethetmenin yolu midemden geçer. Tablo istemiyorum. Çünkü ne yenir ne içilir. Bu yüzden tablo getirecek olan taş yerinde ağır sözü gereği, ağırlığını bilerek yerinde kalsın, bana gelmek için zahmet etmesin derim.

4.Odamda 4 koltuk var. Ziyaretime gelecek olan kendisi dahil, 4 kişi gelebilir. Savaşa gidecek bir ordu istemiyorum.

5. Kamera, mikrofon yasak. Çünkü bu soğukta dışarıda üşümelerini istemiyorum.

6. Ziyaretlerinde nezaketen "Ne alırsınız" derim. Bu soruda tüm seçenek çaydır. Ancak çay ikram ederim. Zira burası kafe veya kahvehane imiş gibi ben şunu isterim, bunu isterim istemem. Hele kahveye hiç sıcak bakmıyorum. Çünkü kimsenin kırk yıl kahrını çekemem.

7. Ziyaretin makbulü kısa olanıdır sözünü bilmem hatırlatmama gerek var mı? Odamda kalma süreniz çayımı içinceye kadardır.

8. Dışarı çıktıktan sonra mikrofonu görünce, içerideki nezaketi bırakıp seçmene mesaj vermeye kalkmayın. Çünkü resmi kurum mesaj verme yeri değildir.

9. Giderken de efendim, biz de bekleriz demenizi isterim. Zira nezaket bunu gerektirir. 30.12.2021

Not: Kılıçdaroğlu'nun TÜİK'i ziyaret etmek istemesi, bunu basın aracılığıyla duyurması, bu konunun gündem olması dolayısıyla ele alınmıştır. 

Narin Davasının Düşündürdükleri

21 Ağustosta kaybolan 8 yaşındaki Narin, uzun bir arama sonucu 8 Eylülde bir derenin içinde cansız bedeni bulunmuştu.

Türkiye’yi 21 Ağustostan bugüne meşgul eden bu cinayet davası, nihayet 28 Aralık günü ilk mahkemenin verdiği kararla nihayete erdi.

Karara göre anneye, ağabeye ve amcaya ağırlaştırılmış müebbet verilirken, Narin’in cansız bedenini dereye gömen aile dışındaki kişiye ise 4 ay 6 ay ceza verildi.

Türkiye’yi dört aydır uğraştıran ve gündemden hiç düşmeyen bu vahşi cinayet davasının neticelenmesine sevindiğimi söylemeliyim. Her ne kadar bu davanın istinaf ve Yargıtay boyutu olsa da en azından gündemden düşecek.

Gerçek suçlular mı ceza aldı, daha başkaları da var mı, bu ilk karar İstinafta bozulup dava yeniden görülür mü, bekleyip göreceğiz.

Narin’i kendi emelleri uğruna cinayete götüren katillerin; anne, abi ve amca olması gerçekten üzücü. Çünkü annenin çocuğuna, abinin kardeşine, amcanın yeğenine bu cinayeti reva görmesini insanın akıl havsalası almıyor. Aile fertlerinin yaptığı bu kötülüğü düşman yapmaz.

Narin’in ilk kaybolması ve bulunması sürecini takip ettikten sonra yargılama sürecini takip etmedim. Buna ne yüreğim el verdi ne midem götürdü. Mahkemede zanlıların sık sık ifade değiştirmesi yargılamayı yılan hikayesine döndürdü. Çünkü olayın failleri kedinin fare ile oynaması gibi adalet mekanizmasıyla oynadı durdu.

Kararın gerekçesini bilmemekle beraber 8 yaşındaki masum bir çocuğun öldürülme gerekçesinin net bir şekilde ortaya konduğunu düşünmüyorum.

Mahkeme bu sanıklara ceza verirken cinayetin yanında adaleti yanıltma, mahkemeyi oyalama yönünden de bunlara ayrı ceza vermeliydi.

Cesedi dere içine gömüp adaleti yanılan kişiye verilen 4 yıl 6 aylık cezayı az bulduğumu söylemeliyim. Üstelik bu ceza infaz yasasına göre bu ceza, ceza bile sayılmaz. Çünkü bizde bu ceza ve infaz çok garip. Bilmem yarısını yatıyor, yattığı her gün üç gün sayılıyor. Ceza düşük olduğu için belli yılın altındaki cezalar için yatılmıyor bile.

Hoş, ne kadar ceza alsalar da bu cezalar Narin’i geri getirmeyecek. Daha çocukluğunu yaşamadan maalesef aramızdan ayrıldı gitti.

Bir de aile içindeki bu cinayet, çocuklarımızı kime emanet edip edemeyeceğimizi de göstermesi bakımından manidar. Katil; anne, abi ve amca ise ve bunlar bu cinayeti işliyorsa bu çocuklar kime emanet edilecek?

Her yaşı geleni evlendirip çoluk çocuğa kavuşturmayı da masaya yatırmamız gerek. Böyle psikopat türü kişilerin evlendirilmelerinin bile önüne geçilmesi lazım.

Ağabeyi ve amcayı geçtim. Bir anne dokuz ay karnında taşıdığı çocuğuna bunu nasıl yapar? Böyle gaddar ve merhametsiz bir anne olabilir mi? Sonra da hiçbir şey yapmamış gibi nasıl timsah gözyaşları döker?

Hasılı bu cinayet davası erken veya geç bir gün nihayete erecek ama bu gizemli cinayet belleklerden hiç silinmeyecek. Ateş düştüğü yeri yakar diyeceğim ama ateşi evin içine salanlar ailenin fertleri.

Nasıl Anılmak İstersiniz?

Acısıyla tatlısıyla hayat acıdır. Hayatın acılarından biri de ölüm gerçeği.

İyi tanıdığım birinin ölüm haberini aldım bu gece.

Sevip saydığım, değer verdiğim, iyi niyetinden ve samimiyetinden şüphe etmediğim biri idi.

Uzun yıllar aynı okulda öğretmenlik yaptı. Öğrenci yurdunda da belletmenlik. Kaç neslin yetişmesinde pay sahibi.

İsterdim ki birkaç neslin yetişmesinde rol alan bu kişinin şiddet yerine sevgiyi esas almasıydı.

Emekli olduktan sonra hafız olan, aynı zamanda bir cemaatin hatırı sayılır kişilerinden olan bu hocamızın son günleri nasıl geçti bilmiyorum ama güvendiğim birinin, onun hakkında söylediği şu söz uçmaya başladığının işareti idi. Demiş ki “Bizim evimizin bulaşıklarını melekler yıkıyor”. Olur mu böyle şey? Demek ki inandırmış buna kendisini.

Yukarıda dediğim gibi iyi niyetinden şüphe etmediğimiz bu hocamız, elinde sopası eksik olmayan biri idi. Öyle zannediyorum, öğrencisi olup da dayağını yemeyen yoktur. Varsa da bir elin parmaklarını geçmez.

Yurda geç geldin, döverdi.

Abdesti geç aldın, döverdi.

Sabah yataktan geç kalktın, döverdi.

Ezberini yapmadın döverdi.

Yaramazlık yaptın, döverdi.

Okula gitmedin, döverdi.

Dua okumadın, döverdi.

Hiçbir suçun yoksa bile yanından geçerken, sopası baldırlarını öperdi.

Vururken sopa kafana mı gelir, koluna mı, ayağına mı fark etmezdi.

Severken de döverdi, yererken de.

Böyle yaparak içindeki fırtınayı mı dindirirdi bilinmez.

Belki de dayak cennetten çıkma sözünü düstur edinmişti.

Ama iyi niyetli görsem de tüm bu iyi niyetini yok eden bu şiddet yönü, öyle zannediyorum, tek sermayesi idi. Çünkü kendisi dayakla büyüyen, eline imkan geçince dayak uygular. Geçmiş hocalardan talebelerine, talebelerinden de öğrencilerine tevarüs eden bir miras bu.

Bu yaşımda şunu öğrendim ki şiddet gören, gördüğü şiddetten ve şiddet uygulayandan ne kadar nefret etse de şiddet uygular. Açıkçası bir zaaf belirtisidir.

Bu toplumun şiddet yanlısı olmasının temelinde, gördüğümüz ya da üzerimizde uygulanan şiddet yatar.

Uygulanan bu şiddet orada kalmıyor. Hayatı boyunca kişiyle yaşıyor. Çünkü şiddet insanın kişiliğine işliyor. Bu kişilik; boynu büküklük, özgüveni eksikliği, eziklik şeklinde kişiyi gölgesi gibi takip eder. Yani kişiyi kişilikten ediyor.

Yedi sene boyunca sadece bir yarım gün okula gidemediğim için kendisinden iki sopa yemiş olsam da başkasının üzerinde uyguladığı çok dayağına şahit oldum. İki sopasıyla kurtulan ender kişilerdendim. Benimle aynı suçu işleyen arkadaşım ise bir araba dolusu sopasını yemişti de ona kızgınlığından abdestsiz yatsı namazı kılmıştı. Namaz boyunca içinden dua ve süre yerine küfür ettiğini söylemişti. Namaza gidecek çocuk namaz öncesi dövülür müydü? Dövülecekse de herkesin içinde alenen dövülür müydü? Hiç mi 15-16 yaşındaki bir öğrencinin onuru düşünülmezdi. Öyle kafasına, koluna, bacağına her nereye gelirse vurulur muydu? Suçu neydi sonra bu arkadaşın? 20 gün özürsüz devamsızlık hakkı olduğu bir öğrencinin yarım gün devamsızlık yapmasıydı. Sonra anası mıydı, babası mıydı, velisi miydi? Kim ona, eti senin, kemiği benim demişti? Dense de böyle mi yapılmalıydı?

Bir defasında bir lise öğrencisi ile yemekhanede herkesin önünde sanki iki lise öğrencisi gibi birbirlerine vurmuşlardı. Öğrenci altına almıştı. Sebep her ne ise bir hoca kendisini bu duruma düşürmemeliydi.

Ben görmedim ama birinin boynuna vurmuş galiba. Hayatı boyunca boynunu döndürememiş. Sakat kalmış.

Hasılı hocamız vefatıyla çok dua alanlardan. Çünkü seveni çok. İçlerinde dayağını yediği halde ardından hayır dua edenleri var. Ama bir o kadar da okuldan soğuttu, okulu bıraktım, okuldan başka okula onun yüzünden nakil gittim, beni şöyle, böyle dövdü deyip hakkını helal etmeyen de çok.

Keşke bu hocamızın ismi geçince insanların aklına ilk dayağı gelmeseydi. Dayakla anılacağına, sevgi ve merhametin timsali olarak görülseydi. Kendisine bir kırgınlığım ve kızgınlığım olmasa da hocamızın böyle anılmasını çok temenni ederdim. Keşke dinin sevgisini verseydi. Ezber bir şekilde yapılırdı. Kendisi nasıl emekli olduktan sonra azmedip hafız olduysa, zamanında sevgi tohumları ekseydi, belki de öğrenci iken ezber yapmamak için direnen nice öğrencileri kendisi gibi sonradan hafız olurdu.

Sonradan attığı dayaklardan dolayı pişmanlık duymuş mudur, bunu birilerine keşke yapmasaydım demiş midir bilmiyorum. Eğer özeleştiri yapıp pişmanlık duymuşsa tüm bu yaptıklarına karşılık yine de takdiri hak ediyor. Çünkü bazıları yıllar sonra bu itirafı yapıyor. Bazıları ise dövmeseydim, okumazdınız diyerek hala burnundan kıl aldırmıyor.

Anlatmak istediğim eğitimcinin yol yordam bilmesi, usul ve adap bilmesi. Değilse sınıfta işi yok. Okul kapısından içeri girdirilmemeli. İstersen allameicihan olsun.

Bana bugün bilgi mi sevgi mi dense sevgi derim. 

Bu dünyadan ayrılırken hakkınızdan bahsedilirken dayakla mı anılmak istersiniz yoksa kubbe de hoş bir seda mı bırakmak istersiniz? 

Hasılı, hocamız hatasıyla sevabıyla geldi geçti. Bu vesileyle ona rahmet diliyorum.

Bahanecilerin Dünyası

Futbol, siyaset, ticaret, eğitim ve öğretim, iş veya hayatın her alanında işi kuralına göre yapıp başarılı olanlar var. Bir de başarılı olamayanlar var.

Başarılı olanlar için vardıkları hedef, nihai hedef değildir. Savsaklamadıkları müddetçe yolları açıktır ve hiçbir zaman başarıya doymazlar. Başarı üstüne başarı gösterirler.

Bir de başarılı olup bir müddet sonra tökezleyenler var. Bunlar nerede hata yaptım deyip yaptıklarını bir güzel analiz ederler. Aynı hatayı yapmayarak eski başarı çıtasını tekrar yakalarlar.

Hem başarılı olanlar hem başarılı olduktan sonra tökezleyip yanlışlarıyla yüzleşerek tekrar düze çıkanlara bu başarıyı getiren etmen, yaptıkları hatayı kendilerinde bulmaları, hata ve yanlışlarını düzeltmeleridir. Bunda bahane ve gerekçelerin arkasına sığınmama yatar. Başkasının ne yaptığı bunları pek ilgilendirmez. Çünkü bunlar kendilerinden sorumludur. Başarı da kendilerinin eseridir, başarısızlık da. Bunlar takdiri hak eden kişilerdir.

Bir de başarılı olamayıp kendilerine bakmayarak hata ve yanlışlarıyla yüzleşmeyenler var. Bunların başarılı olma gibi bir niyetleri yok. İşleri, güçleri ve tüm zamanları bahane üretme, gerekçe bulma, mazeretin arkasına sığınmaktır. Kendi işlerine odaklanacakları yerde rakiplerine bakarlar. Rakiplerinin başarısını küçümsemeye, onların başarısını gölgelemeye çalışırlar. Gerçek başarının kendilerinin başarısı olduğunu yaymaya, bu konuda taraftar bulmaya odaklanırlar. Nerede hata yapıyoruz diye kendileriyle hiç yüzleşmezler. Çünkü şımarıklıkları, hasetleri, hazımsızlıkları buna müsaade etmez. Hep rakiplerinin korunup kollandığını, kendilerine ise haksızlık yapıldığını her platformda dillendirirler. Bunu yaparken ne yorulurlar ne üşenirler ne de utanırlar.

Bu şekil mazeret ve kılıf üretmek suretiyle gerçeklerin üzerini örtmeyi marifet bilirler.

Bükemedikleri eli asla öpmezler. Onların başarısını takdir etmezler.

Başarısız oldukça hırçınlaşırlar, çirkinleşirler.

Bunlara dense ki Allah'tan öyle bir şey isteyin ki Hak Teala istediğinizi verecek. Yalnız rakibinize iki katını verecek. Bunlar düşünürler, taşınırlar: "Ya Rabbi, bir gözümüzü kör et" derler. Böyle derken rakiplerini iki gözünün kör olmasını, kendileri gözün birinden olup diğeriyle yaşamayı murat ediyorlar.

Halbuki şu bir gerçek ki her şeylerini rakiplerine göre ayarlamak, hep rakiplerine bakmak yerine kendilerine baksalar, kendi işlerine yoğunlaşsalar, başarı için odaklansalar, başarı kriterlerini yerine getirseler şimdiye kadar çoktan başarılı olup rakiplerini sollayıp geçerlerdi.

Bilsinler ki hep mazeret ve gerekçe üretmek;

Topu taca atmaktır.

Gülünç duruma düşmektir.

Yine başarısız olacağım demektir.

Başarısızlık benim karakterimdir demektir.

Başarısızlıklarını gölgelemek demektir.

Bükemedikleri bileğin başarısını kıskanmak, başarılarına gölge düşürmek demektir.

Külliyen haset etmek demektir.

Tüm bu yaptıklarının haset olduğunu bilmemektir ve bunun haset olduğunu kabul etmemektir.

Tüm işleri ortamı germekten ibarettir.

Huzur vermezler, huzur kaçırırlar.

Kısaca acınası tiplerdir bunlar. Ama acımaya değmez. Zira bile isteyerek kendilerini bu hale getirenlere acınmaz.

Belediyeler Ayrı Birer Cumhuriyet midir?

Bu yazımda belediyeleri ele alacağım. Yazıda belediyelerin;

Sık sık başvurduğu ve yap boz, boz yap kaldırım ve tretuvar hizmetine değinmeyeceğim.

Kavşak düzenlemesini yaptıktan birkaç ay sonra aynı kavşağı tekrar düzenlediği üzerinde de durmayacağım.

Suya sessiz sedasız zam yapmasını, su zammını otomatiğe bağlamasını, yapılan zamlarla faturaya yansıyan su fiyatlarının elektrik bedelini sollayıp geçtiğinden bahsetmeyeceğim.

Sosyal belediyecilik adı altında sosyal kültürel etkinlik yapacağım diye olur olmaz etkinliklere yer verdiğine, milletin parasını çarçur ettiğine değinmeyeceğim.

Fahiş fiyata sanatçı getirip sahneye çıkarılan sanatçılara yüklü ödemeler yaptıklarını da ele almayacağım.

Vatandaşa uygun yemek vereceğim diye lokanta açıp zararına yemek vermesinden de geçtim.

Devlete olan SGK prim borçlarını zamanında yatırmayıp başka alanlara para aktarmaya kalkmalarını da konu edinmeyeceğim. Zaten ele alsam da anlaşılacak bir konu değil. Çünkü devletin kurumlarının devlete borç takmasını hiç anlamıyorum. Alacaklı da borcunu nasıl tahsil edeceğinin yolunu bilmiyormuş gibi ekranlarda borçlu belediyelerden bahsetmesini de hiç anlamıyorum. Çünkü bildiğim kadarıyla belediyeler aylık İller Bankasından para alıyor. Borcunu tahsil etmek isteyen devlet önce alacağını keser, kalan parayı belediyeye aktarır. Böylece borçlu belediye de kalmaz. Devlet de alacaklı olmaz. Kimse de bunu siyasi malzeme olarak kullanmaz.

Biz yine belediyelerin hangi hususları üzerine yazmayacağım konusuna dönelim.

Belediyelerin huzur hakkı adı altında şube müdürlerine, daire başkanlarına aylık para ve imkan vermesini de ele almayacağım.

Belediyelerin devletin farklı kurumlarına sponsor olarak onların otel ve yemek masraflarını çekmesi üzerinde de durmayacağım.

Çocukları namaza başlatmak, onlara bana alışkanlığı vermek üzere belli yaş grubunu teşvik etmek amacıyla bisiklet, laptop türü hediye vermesini de ele almayacağım.

Vakıf ve cemaatlerin düzenledikleri yarışmalarda sınavda sorumlu tuttukları kitabı belediyenin matbaasından veya belediye kaynağı ile basılması, yarışmada dereceye girenlerin hediyelerini temin etmesi üzerinde de durmayacağım.

Belediyelerin normalinden fazla işçi, memur, taşeron eleman çalıştırmasından da bahsetmeyeceğim.

Belediyelerde belediye el değiştirince veya aynı partinin farklı adayı başkan olunca belediye çalışanlarını aşağıdan yukarıya hallaç pamuğu gibi sallamasını da es geçeceğim.

İşçi memur duyurusu yapılmadan el altından işçi, memur, sözleşmeli eleman, açıktan atama yapmaları da konum değil.

Belediye ihalelerinin belirli ellere ihale edilmesini de ele almayacağım.

Kışın kar yağınca çoğu belediyenin sınıfta kaldığı üzerinde de durmayacağım.

O değil, bu değil, neyi ele alacaksın derseniz, sadede geleyim.

Belediyeler (belki de hepsi) EYT ile emekliliği hak eden işçi ve memuru emekliliğe zorluyor. 60 yaşına gelenlere emekli olun baskısı yapıyor. Niye böyle yapıyor? Eleman mı fazla da sayıyı azaltıp daha az elemanla yoluna devam edecek? Eğer böyleyse tasarruf yapacaklar derim. Hepsini tebrik ederim. Yalnız EYT'si gelenleri gönderelim de yerlerine yenisini alalım, böylece istihdam sağlamış oluruz, söz verdiklerimizin çocuklarını işe alırız diye bu yola giriyorlarsa bilsinler ki bu yaptıkları ihanetten başka bir şey değil. Devlete artı bir yüktür bu. Çünkü hem emekli olan emekli maaşı alacak, yerine alınana da maaş ödenecek.

Eğer böyleyse devletin SGK'sinin köküne kibrit suyu dökmüş olurlar. Çünkü 2024 sonu itibariyle bu ülkedeki emekli sayısı 18 milyona ulaştı. Sayı bu kadar çok olunca devlet emeklisine yeterince imkan sunamıyor. Durum bu iken bu sayıyı daha da çoğaltmak, ülkesini düşünen, ülkeye hizmeti düstur edinmiş siyaset erbabına bu yakışmaz. Kendi elimizle devletin altını oymak demektir bu. Seçim öncesi, bu sayede ne kadar kişiyi istihdam edersek kar mantığı, ülkeyi düşünmek değil, kendini düşünmektir. Bırakın çalışmak isteyen, işinde verimli olan emekli olmasın. Çünkü ne kadar geç emeklilik ülkenin hayrınadır. Yoksa siz bu ülkenin hayrını düşünmüyorsunuz da biz mi bu ana kadar bilmiyorduk? Yoksa siz belediyeler (istisnalar hariç) bu ülkede Türkiye Cumhuriyeti'nden ayrı bir cumhuriyetsiniz de bizim mi haberimiz yok?

Sadaka Rasülullah

Daha önce, hutbelerde okunan hadisten sonra "Sadaka rasülullah. Fîmâ kâl, ev kemâ kâl" (Rasülullah bu sözde doğru söyledi veya bunun gibi söyledi) kısmını ele almış, eğer birden fazla hadis okunmayacaksa "ev kemâ kâl" kısmının söylenmemesi gerektiğini, çünkü bu tür bir ilave, okunan hadise şüphe getireceğine dair bir endişemi dile getirmiştim.

24 Kasım 2018 tarihinde ele aldığım, (https://dilinkemigiyok.blogspot.com/2018/08/fima-kal-ev-kema-kal.html) bu yazı çok okundu ve çok yorum aldı: Hak veren olduğu gibi niçin söylediğine dair açıklama yapıldı, eleştiren de oldu. Şu var ki yapılan yorumların çoğunu ikna edici bulmadım.

Yazım çok okunup yorum almasına ve hala okunmaya devam etmesine rağmen belki de dil alışkanlığından belki de zamanında öyle ezberlediklerinden ya da bir bildikleri olsa gerek, hatiplerimiz ilk hutbenin bitiminde yine "ev kemâ kâl" demeye devam etti. Her okunuşta da kulağımı tırmalamaya devam etti.

*

25.12.2024 günü cuma için yine mahallemdeki camiye gittim. Kış günleri cuma ve diğer vakit namazları caminin alt katında kılınıyor. Alt kat birden fazla oda görünümüyle, cami dışında başka bir amaç için düzenlenmiş.

İmamın namaz kıldırdığı bölüm dolu olduğu için yan taraftaki odaya geçtim.

İlk sünnetin ardından hutbe okuyanı görmesem de her zamanki hatibin sesinden farklı idi. Ya müezzin olmalı ya mahalle sakinlerinden biri ya da imam izinli olduğu için müftülüğün görevlendirdiği biri olmalı.

Hatip ilk hutbede hamdele, salvele ve şehadete yer verdikten sonra hutbe konusuna uygun ayeti okuyunca, hutbenin tövbe üzerine olacağını anladım. Ardından bir hadis okudu. Hadis de tövbe üzerine idi.

Türkçe metni okumaya başlamadan, okunan hadisten sonra hatibin hadisi nasıl bağlayacağına kulak kabarttım. Nedendir bilinmez bu hassasiyetim.

Hadisin ardından hatip, "Sadaka rasülullah" (Rasülullah doğru söyledi) diyerek hutbenin ilk kısmını bağladı. "ev kemâ kâl" demediği gibi "fîmâ kâl" kısmını bile okumadı ve en doğrusunu yaptı.

Pek görmeye alışık olmadığım bu hutbe iradını daha bir dikkatli dinledim. Dinledikçe, işinin uzmanı, ne yaptığını bilen ve okuduğu Arapça metnin ne anlama geldiğini bilen hatibin hutbesinden ve üslubundan memnun kaldım. Hah şöyle. Benim üzerinde bir zamanlar durduğum bu hassasiyeti, sayısı bir olsa da yerine getiren oldu. Helal olsun dedim. Ne diyeyim, sayıları çoğalsın.

Suriyeliler Giderse Sanayi Çöker mi? (2)

Bir önceki yazımda Suriyeliler giderse sanayimiz çöker mi üzerinde durmaya çalışmış, Suriyelilerle bu ülke insanının hem gider hem de konfor yönünden farklı olduğunu izah etmeye çalışmıştım. Suriyelilerin çalıştığı işlerde bizim insanımızın çalışmak istememesinde bir başka sebebin de geçmişten günümüze izlenen maarif politikası olduğunu söyleyerek yazıyı bitirmiş, bir sonraki yazımda da maarif politikamızı ele alacağımı söylemiştim.

2000 öncesi 28 Şubata gelinceye kadar bu ülkenin sanayi, işletme, fabrika, tekstil, inşaat sektöründe çalışan insanı vardı. Çünkü aileler, ilkokulu bitirdikten sonra okul ve okumada gözü olmayan çocuklarını uygun bir işe çırak vererek önce kalfa sonra usta olmasını sağlarlardı. Bu yol ile yetişen çocuklar askere kadar işini öğrenir, askerlik sonrası ya kendi işini açar ya da bir başkasının yanında ücretli çalışırdı.

Yine bu dönemde hem ara eleman ihtiyacını karşılayan hem de teknik eleman yetiştiren bir işlevi yerine getiren meslek liseleri vardı.

Hem usta çırak hem de meslek liseleri yoluyla insanımız hem meslek öğreniyor hem de meslek öğrendikten sonra işine uygun işte çalışıyordu. Bu yol ile tüm sektörlerin eleman ihtiyacı yoktu.

Ne zaman ki 28 Şubat ile birlikte ilköğretimi 8 yıl kesintisize çıkardık, meslek liselerine kat sayı uygulamasını getirdik. İşte o zaman sanayinin ara eleman ihtiyacına büyük zarar verdik. Usta çırak ilişkisi içerisinde giderilen ihtiyaç bıçak gibi kesildi. Bu yanlıştan nasıl dönülür hesabı yapılıp ara eleman ihtiyacı giderileceği yerde zorunlu eğitimi sekiz yıldan 12 yıla çıkararak ara eleman ihtiyacını üzerine kibtit suyu döktük. Her ne kadar bu süreçte kat sayı mağduriyetleri giderilse de meslek liseleri bir daha belini doğrultamadı. Her ne kadar ikinci kademeden sonra açık lise tercihi yaparak aile içinde az sayıda usta çırak ilişkisi sürdürülmeye çalışılsa da bu sayı hiç yeterli gelmedi.

Sanayici kan ağlarken liseyi bitiren üniversite okumaya yöneldi. Çünkü üniversiteleri de o kadar çoğalttık ki ana sınıfından başlayan, hiç kalmadan ve ara vermeden üniversiteyi bitirdi.

Çocuğumuz üniversiteli. Ama sahasında iş yok. Sanayide iş çok ama çalışacak eleman yok. Çünkü 24-25 yaşında üniversiteyi bitiren biri gidip sanayide çalışmaz. Çalışmak istese de sanayici onu işe almaz. Alsa da mühendisliği bitirse bile bizim sanayicinin vereceği ücret asgari ücreti pek geçmedi.

Sonunda sanayi, inşaat, tarım, hayvancılık, imalat, tekstil ve üretimdeki eleman ihtiyacı başta Suriyeli ve Afganlı olmak üzere yabancılara kaldı. Bunlar ne iş buldularsa az veya çok ya da zor demeden çalıştı. Bizim üniversiteli ise masa başı iş bekledi.

Devlet bu süreçte meslek liselerine teşvik için büyük yatırımlar yaptı. MESEM'lere ağırlık verdi. Üzerine MESEM okuyanlara 2024 rakamlarıyla en az 5.100 lira teşvik verdi. Sınıf yükseldikçe teşvik miktarı arttı. Şartları tutan esnaf ve işletme işyerinde MESEM öğrencisi çalıştırmaya başladı. Haftada bir gün okula gelen öğrenci diğer günler işyerinde meslek öğrenmeye başladı. Bu yolu seçen öğrenciler 11.sınıfın sonunda kalfa, 12.sınıfın sonunda usta oldu. Öğrenciler bu yol ile hem lise mezunu oldu hem meslek öğrendi hem de para kazandı.

Devletin MESEM'lere verdiği bu teşvik ne kadar devam eder bilmiyoruz ama Suriyeli ve Afganlılar gitse bile sanayici ve üretim yerlerinin ihtiyacı bu MESEM öğrencileri ile giderilir. Çünkü birçok sektörde verilen bu teşvik birçok sektörün çırak, kalfa ve usta ihtiyacını giderecek. Bu kurumlardan mezun olanlar ya kendi işini kuracak ya başkasının yanında çalışacak ya da işiyle ilgili olmasa da bu tür sektörlerin birinde çalışacak.

Hasılı devlet zamanında yanlış maarif uygulamasıyla sanayici ve imalat sektörünün eleman ihtiyacını yok etse de şimdilerde üzerine para vererek sektörlerin eleman ihtiyacını gideriyor. Durum bu iken Suriyeliler giderse sanayi çöker endişesine gerek yok. Yersiz bir endişe çünkü.

Suriyeliler Giderse Sanayi Çöker mi? (1)

Suriyeliler Suriye'deki son gelişmeler dolayısıyla ülkelerine geri dönerler mi, dönmezler mi? Dönerse ne kadarı döner ne kadarı kalır bilinmez. Şu var ki rejim değişikliği dolayısıyla geri dönüşte bir kıpırdama olduğu bir gerçek.

Bazıları Suriyeliler gitmeli artık derken bazıları da Suriyelilerin hepsi gitmemeli. Çünkü giderlerse sanayide, imalat ve tekstil alanında çalışan kalmaz. Bizim insanımıza iş var ama çalışmıyor. Suriyeliler giderse işveren işçi bulamaz diyor. Bunu sadece çarşı pazardaki insan söylemiyor, bazı işadamları da söylüyor, siyasetçisi de.

Gerçekten Suriyeliler giderse sanayi durur mu? Bizim insanımız sanayide çalışmaz mı?

Hiç kimse kusura bakmasın. Suriyeliler giderse sanayi çökmez, Afganlılar giderse tarım ve hayvancılık sektöründe çalışacak eleman bulamayız endişeleri yersiz bir endişedir. Çünkü Afgan ve Suriyelilerin şunun şurasında bizim ülkede 10-13 yıllık mazisi var. Bu yabancılar yokken bu ülkenin tekstil, üretim, imalat, inşaat ve sanayisinde kim çalışıyordu? Herhalde hepimiz kabul ederiz ki buralarda bu ülkenin insanı çalışıyordu. Suriyeli ve Afganlılar giderse bu ülke insanı buralarda yine çalışır.

Şu denirse, Suriyelinin çalıştığı fiyata bu ülke insanı çalışmaz dersek, burada oturup bir düşünmemiz lazım. Eğer kaçak çalıştıralım, asgari ücret veya altında ucuz fiyata çalıştıralım denirse, kimse kusura bakmasın, bu ülke insanı kaçak ve ucuz işçi olarak çalışmaz. Çalışırsa da pek az kişi çalışır. O da mecburiyetten.

Neden derseniz, bu ülke insanının şartları ile Afgan ve Suriyelinin şartları ve ihtiyaçları aynı değildir.

Bir defa Afgan'ı ve Suriyelisi sıfırı tüketerek bu ülkeye sığınmıştır. Ülkelerinde ölümü görüp bu ülkede sıtmaya razı olmuştur. Ev yok, bark yok, iş yok. Ayakta kalmak için ne bulurlarsa seçim hakkı olmaksızın çalışacaklar. Tıpkı işsizlikten dolayı Avrupa’ya çalışmaya giden her gurbetçinin orada ne iş buldularsa çalıştıkları gibi. Ayrıca ülkelerine göre bu ülke Avrupa ayarında bir ülke. İş bulunca çalışacaklar.

Aldıkları ucuz ücretle nasıl geçiniyorlar, bizimkiler de çalışıp geçinsin denirse, bu kıyas elma ile armudu toplamak gibidir. Bir defa Suriyeli ile Afganlı bizim yüzüne bakıp burun kıvırdığımız derme çatma evlerde yüksek kira vererek oturuyorlar. Aynı evde ana, baba, oğul, eş, kardeş vs. birlikte yaşıyorlar. Yani hepsi geniş aile. Ne iş buldularsa çalıştılar. Baba da çalıştı, oğul da. Bir eve birden fazla maaş girdi. Halbuki bizim insanımız böyle mi? Bizde her evlenen çocuk ayrı eve taşınıyor. Yani çekirdek aile. Bir başına bir evin kirasını verip ailesini geçindiriyor. Çünkü bizde onlar gibi geniş aile ile oturma yok.

Bir örnek vermek istersem, eski oturduğum tripleks evde 1400 lira kira veriyordum. Aynı site içinde Suriyeli iki aile vardı. Birinde iki evli kardeş birlikte oturdu. Diğerinde ise baba, üç oğlan olmak üzere hepsi evli idi. Eve üç bin lira kira veriyorlardı ama aynı evde dört aile oturuyordu. Hepsi de kabala iş alarak inşaat sektöründe çalışıyordu. Anlatmak istediğim ben bir aile olarak eve 1400 verdim. Onlar ise dört aile üç bine oturdu. Bu demektir ki bunların kirası 750 liraya geldi.

Bir örnek daha. Suriyeli bir öğrencim vardı. Dersine çalışıp geliyordu. Son iki üç hafta dersine bakmadan geldi. Niye böyle bıraktın dedim bir gün. Hocam, dersime çalışıp gelmem gerekiyordu. Yalnız evde ders çalışacak yer bulamadım dedi. Çok mu kalabalık dedim. Hem de nasıl dedi. Tamam kalabalık olabilirsiniz ama daha önce o kalabalıkta çalışıp geliyordun dedim. “Kaç haftadır eve teyzem ve halamlar da geldi. Onlar gelince bizim düzen bozuldu” dedi. Gitmeyecekler mi dedim. Kalacak yerleri yok. “Bizimle yaşayacaklar” dedi.

Ertesi hafta dersine çalışıp gelmiş bu öğrenci. Misafirler gitti mi yoksa dedim. “Hayır hocam, misafirler duruyor. Bu ödevimi de banyoda yaptım bu sefer” dedi.

Kısaca Suriyeliler çok çok kötü eski evlerde bir düzine belki de daha fazla kişi birlikte yaşarken bizde ise koca koca evlerde baba anne ayrı, oğul gelin ayrı sıfır evlerde yaşıyoruz. Haliyle bizim giderle Suriyelinin gideri aynı değil.

Bir diğer husus, Suriyeli ve Afganlı bu ülkeye girerken sıfırı tüketmiş gelmiş. Bu ülkede hayata sıfırdan başlıyor. Bizde ise hayat ne kadar zor olursa olsun daha sıfır tüketilmemiş.

Bizim insanımızın iş beğenmemesinde ve daha ucuz işte çalışmamasında başka bir sebep daha var. Belki de en önemlisi. Bu da maarif politikamız. Bunu da diğer yazımızda ele alalım.

Almanya'da Asgari Geçim

Türkiye’de bazen yurtdışında geçim şöyle, yok böyle şeklinde tartışmalar yapılır. Kimine göre Avrupa’daki daha çok ekonomik sıkıntı çekiyor veya daha iyi şartlarda yaşıyor kimine göre ise Türkiye’de durum daha kötü veya daha iyi. Türkiye ve Avrupa kıyası yapanların çoğu uzaktan gazel okuyanlar. 

Aşağıdaki yazıyı yazan hem Almanya’da hem de Türkiye’de bizzat yaşayan biri. Sosyal medyada kıyas yaparak yazdığı yazısını bilgi ve takdirlerinize sunuyorum:

“Almanya'da 44 yıldır yaşayan, Türkiye'de de son 7 yıldır çok bulunan biri olarak iki tarafı da iyi gözlemlediğimi düşünüyorum.

Uzun bir hastalık sürecinin ardından malulen emekli oldum. 630 avro maaş bağladılar. Almanya'da normal emeklilerin çoğu 1000 avro civarında emekli maaşı alır. Biraz daha yüksek alanlar ya uzun süre çalışmış ya da yüksek pirim ödenen bir işte çalışmıştır.

Tıpkı Türkiye'de olduğu gibi Almanya'da da bir emeklinin ek gelir kaynağı olmadan geçinmesi mümkün değildir. Ya yan iş yapacak ya eşi çalışacak ya da belediyeden kira yardımı alacak.

Almanya'da sosyal devlet anlayışı gereği her insanın hayatta kalabilmesi için en az hangi parayı alması gerekiyorsa onu almasını sağlıyor. Devlet asgari yeme içme parası denen bir tutarı tespit ediyor. 2024 güncel olan tutar yalnız yaşayan bir kişi için ((Bürgergeld-Regelsatz) 563 avrodur. Bu para ile elektriğini, telefonunu, içiyorsa sigarasını ve yeme içmesini 1 ay boyunca karşılaması gerekiyor. Kira, su ve kalorifer giderini belediye karşılıyor. Mesela bir kişinin 1000 avro geliri varsa kirası da 600 avro ise müracaat etmesi halinde, belediye 163 avro yardım yapıyor. Yani her şartta 563 avro yeme içme parası kalıyor. Peki bu para ile bir insan gerçekten hayatta kalabilir mi? Harcamasına dikkat ederse geçinir.

Diyanetin Almanya için tespit ettiği fitre günlük 15 Euro. Elektriği, telefonu çıkınca Alman devletinin hesap ettiği hayatta kalma sınırına denk geliyor.

Almanya'da emekli maaşı erkekler için ortalama 1350 avro, kadınlar için 900 avrodur.

Peki Türkiye'de çok dillendirilen, Alman emeklilerinin tatil yapması nasıl oluyor? Onlar ya ortalamanın üzerinde maaş alanlar ya da turizm şirketlerinin sezon sonu yaptıkları indirimli kampanyalardan istifade edenler.

Biliyorsunuz şikayet konularından biri de aynı otelde Almanya'dan gelenlerin Türkiye'dekilere göre çok daha ucuza tatil yapabilmesidir.

Biraz da Almanya'da asgari ücretliden bahsedeyim. Almanya'da aylık değil de saatlik hesap ediliyor. Bu yıl ki asgari saat ücreti brüt 12,41 avro. (2025 için 12,82 avro) Bir kişi 2000 avro civarında brüt maaş alır. Ne kadar net maaş alacağı; evli, bekar ve çocuklu olmasına göre değişiyor. 1500 ila 2000 avro arası tutar. (Rakamları yuvarlak hesapladım.)

Almanya'da kiralara gelirsek, eyaletlere ve şehirlere göre değiştiğini belirteyim. Mesela küçük oğlum, Kiel'de elektrik hariç, sıcak su ve kalorifer dahil 1350 avro kira ödüyor. Yeğenim, Münih’te 1500 avro kira ödüyor.

Nasıl geçindiklerine gelelim. Oğlum kalifiye işçi olarak çalıştığı için 2500 avro net maaş alıyor. Yeğenim ise karı koca çalışıyorlar. Geliri düşük olanlar genelde yan iş yapıyorlar. 2 saatlik temizlik işi veya hafta sonları taksi sürme gibi.

Bizim son evimiz küçük kutu gibi. 40 m² Amerikan mutfaklı 1+1 sosyal ev, 500 avro. Almanya'da evler m² olarak genelde küçüktür. 50 m², 60 m² gibi. Türkiye'de ise tam tersi İnsanlar büyük evlerde oturuyor.

Devlet, TOKİ aracılığıyla 1 oda, 1+1, 2+1 sosyal evler yapıp düşük gelirlilere kiraya vermeli. Bu yolla asgari ücretlileri rahatlatabilir.” (Sami Ercan)

Zamsız Hayat

2024 Kasım ayı enflasyonunun açıklanmasıyla birlikte TÜİK enflasyonu, yıllık % 47,09 olarak gerçekleşti.

Devlet 2025 yılında alacağı vergilere % 43,94 zam oranı belirledi.

2025 yılında asgari ücretle çalışanlara verilen zam oranı, % 30 olarak tespit edildi. Bu oranın işverene maliyeti ise % 40 olacağı belirtiliyor.

Memurlar 2025'in ilk altı ayı için % 6 (altı aylık enflasyon farkı ile birlikte % 10,59), ikinci altı aylık ise % 5 zam alacak. Bu demektir ki memura 2025 yılında toplam % 11 zam yapılacak.

Ekim enflasyonunun açıklanmasıyla birlikte kiralara yapılacak zam oranı ise 63,47 olarak öne çıktı.

Rakamlara boğmak gibi bir niyetim yok. Yalnız hepimizin bildiği bu oranlara bakılırsa işçi, memur, asgari ücretli ve emekli az veya çok, yeter veya yetmez, yeni yıl ile birlikte zam alacak. Devlet de vergi oranlarını artırmak suretiyle daha fazla vergi toplayacak. Çalıştırdığı işçinin maliyeti kendisine yüzde 40'a mal olacak işveren de ürettiği ürünlerine önü açık olmak üzere en az yüzde 40 zam yapacak. Ekim ayı enflasyon oranına göre belirlenen yıllık kira artışı ise % 63 buçuk ile asgari ücret zam oranını ikiye katlayacak.

Böyle her yıl her vergiye, iğneden ipliğe her şeye zam yapılacaksa, vergi ve ürün maliyetlerine yapılan zam, sabit gelirliye yapılan zammı kat kat katlayacaksa, bu durumda başta asgari ücretli olmak üzere sabit gelirlinin aldığı maaş ve ücrete zam vermenin ne anlamı var. Hiç zam yapılmasa daha iyi. Çünkü sabit gelirliye kaşıkla zam veriliyorsa vergi veya ürünlere ise kepçe ile zam yapılmaktadır. Yani kaşıkla verilen kepçe ile alınmakta. Daha doğrusu son birkaç yıla gelinceye kadar kaşıkla verilen kepçe ile alınır şeklinde idi. Bu yıl ile birlikte kaşıkla verilen kazanla alınıyor dense yeridir.

Şu bir gerçek ki çalışan nüfusun yüzde 43'ü olan 7 milyon asgari ücretliye reva görülen yüzde 30'luk zamla birlikte asgari ücretlinin eline geçecek 22.104 lira ile asgari ücretlinin geçinebilmesi mümkün değildir. Aynı şekilde başta en düşük seviyede maaş alan emekliler olmak üzere çoğu emeklilerin eline geçen maaşla geçinebilmeleri de mümkün değildir.

Burada devlet vergisiz ayakta duramaz. Vergi olmalı denebilir. İşveren elindeki imkanları zorlayarak asgari ücreti maksimum seviyeye yükseltti. Başka türlü işsizlik artar, enflasyonla mücadele edilmez denebilir. El hak devlet vergi koyacak, işveren de işçiye verdiği maaş zammını çıkartmak için zam yapacak. Başka türlü olmaz denebilir. Elbette vergi koyan devlet haklı, yüksek zam veremeyen işveren de haklı. Az zam verildi diyen asgari ücretli de haklı. Gördüğünüz gibi kendi penceresinden herkes haklı. Şu bir gerçek ki bu kadar haklıdan bir hak ve haklı ortaya çıkmıyor. Çünkü ateş düştüğü yeri yakmaya devam edecek.

Anlamadığım, her yeni yılda başta vergiler olmak üzere her şeye ve herkese tepeden tırnağa zam yapılacaksa, yapılan zam oranları birbirine orantılı olmalı. Devlet % 44 vergi artırımı yaparken sabit gelirliye de yüzde 44 yapılmalı ki bunun bir anlamı olur. . Bu oran yüksek ise mademki her şeyin kriteri asgari ücretlinin oranı ise o halde vergiler dahil, ürünlere ve kiralara zam 2025 boyunca yüzde otuzu geçmemeli. Anlatmak istediğim yapılan zam ile verilen zam anlaşılır ve tutarlı bir oran olmalı.

Görünen o ki verilen ve konan zam kaşık-kepçe misali hep sabit gelirinin aleyhine işliyor.

Bence her yıl başında verilen zammın aleyhine devlet ve işveren vergi ve ürünlere katlamalı zam yapacaksa sabit gelirliye ve asgari ücretliye hiç zam yapılmasın. Densin ki işçi, memur, emekli ve asgari ücretlinin aldığı 2024 maaş ve ücreti 2025 yılında da aynı olacak. Yani asgari ücretli yine 17 bin lira almaya devam edecek. Diğer sabit gelirliler de zam almayacak. Devlet de vergi oranlarını artırmayacak, işveren de ürünlerini 2024’ün fiyatıyla satacak. İnanın, buna herkes razı olur. Böylece fiyat ve maaş istikrarı sağlanmış olur. Enflasyon azmaz. Hayat pahalılığı da olmaz. Zam yapılacaksa petrolün variline ve yurtdışı ithal ürünlere artış olduğunda zam yapılır. Başka da yapılmaz. Bu önerim hayata geçirilirse yani zamsız hayat hepimiz için gamsız hayat olur. Hazır döviz bir yıldır kış uykusuna yatmışken bu fiyat istikrarının önünde bir engel olacağını düşünmüyorum.

Yok, geleneğimiz de zam vardır. Mutlaka zam verilmeli ve zam yapılmalı denirse, verilen ve konan zam oranı dengeyi bozmayacak şekilde orantılı olmalı. Yok, bunun ceremesini asgari ücretli ve sabit gelirli çekecek denirse, bu hakkaniyete sığmaz. Bunun adı, altta kalanın canı çıksın olur. Teşbih yerinde olursa “Alavere, dalavere. Kürt Memet nöbete” olur.

Bir diğer önerim, asgari ücretliye işveren hiç ücret vermesin. Çalıştığına karşılık olarak işçinin aylık yeme, içme, kira, ulaşım ve barınmasını asgari karşılasın. İşçi buna dünden razı olur. Aynı şekilde devlet emeklisinin asgari geçimini sağlasın, maaş vermesin. Emekliler de bu duruma rıza gösterir.

Hiçbirini yapamıyorsak, işçi ve emekliye “Hak ettiğinizi tam veremiyoruz. Gücümüz buna yetti. Kusura bakmayın” denebilir. Ama sakın ola ki sakın, işçi ve memuru bugüne kadar enflasyona ezdirmedik, ezdirmeyeceğiz demeyin. Çünkü dalga geçilecek zaman değil.

İbretlik Bir Profil

Zaman zaman sosyal medya üzerinden kısa videolara göz atarım. İlgimi çekenleri dinler ve izlerim.

Bunu yaparken de şunu izleyeyim demem. Bazen müzik bazen futbol yorumu bazen fıkra bazen anekdotlar ekranıma misafir olur.

Dün yine bu tür kısa videolara göz atarken sanatçı Serdar Ortaç'a ait bir video düştü. Dinleyince ardı arkasına Serdar Ortaç'a ait müzik, konser, TV röportajları geldi ekranıma. Daha çok da hayatına dair videolar.

Açıkçası, Serdar Ortaç ne kadar ünlü bir sanatçımız olsa da bugüne kadar ne müziğini dinledim ne de konuşmasına şahit oldum. Ekranlarda gördüğüm kadarıyla sadece simasını biliyorum.

Dinledikçe; üslubuna, kelimeleri net bir şekilde çıkarmasına, Türkçeyi çok güzel ve içten konuşmasına, özeleştirini yapmasına, pişmanlığını ifade etmesine ve doğallığına hayran kalırken düştüğü durumunu ise ibretle dinledim.

Bir zamanların ekranlardan düşmeyen, adından sıkça söz ettiren, paraya para demeyen Serdar Ortaç ne hale gelmiş, nereden nereye dedim.

Çok para kazandığı zamanlarda, edindiği ne kadar dairesi, apartmanları varsa oturduğu ev dışında hepsini kaybetmiş. Daha da ödenecek borcu varmış. Oturduğu evi kaç para eder bilmem ama sattığı takdirde borçlarımı ödeyebilirim diyor. "Borçlarımı kapatabilirsem, ne müzik söyleyeceğim ne beste yazacağım ne de ekranlara çıkacağım. Köyüme döneceğim" diyor.

Özeleştirilerinden anladığım kadarıyla, Serdar Ortaç'ı borç batağına sürükleyen, tüm mal varlığını elinden alan, üzerine de sağlığını kaybetmesine neden olan, yargılanmasına sebep olan ve huzurunu kaçıran şey kumar belası. Bunu da bir videosunda şöyle ifade ediyor o güzel Türkçesiyle: "Hayatta yaptığım en büyük hatadır. Bir daha dünyaya gelsem, yapmayacağım tek şeydir kumar oynamak. Daha büyük bir hata olamaz yani".

Bir diğer videosunda ise şöyle diyor: "Hayattaki en kötü şeydir. Psikolojini bitirir. Maneviyatını bitirir. Para kaybedersin, paranı bitirir. Bir de yukarı uyumaya çıkarsın, uykunu bitirir. Ertesi günü kalkarsın, gününü bitirir. Bitirmediği şey yok kumarın. Bir şeyi açtığını görmedim".

Ekranı kaydırdıkça hep Serdar Ortaç’a ait bu tür kısa videolar gelmeye devam etti. Daha fazlasını izlemeye içim elvermedi. Çünkü sanatçının bu durumuna üzülmemek elde değil.

Ocakları söndürür, insanı sürüm sürüm süründürür dedikleri bu olsa gerek.

Serdar Ortaç düştüğü bu durumunu belki de ibretlik olsun diye ekran ekran anlatıyor. Düştüğü duruma üzülsek de bir amme hizmeti yapıyor. Çünkü vermek istediği mesaj, beni bu hale kumar getirdi. Sakın ola yaklaşmayın demeye getiriyor.

Hutbe ve vaazlarda veya devletin ilgili kurumlarının, kumarın kötülüğüne dair açıklamalarından ziyade, Serdar Ortaç’a ait bu kısa videolar, kumarın ne menem bir kötülük olduğu konusunda daha etkili olur. Bence eşekten düşen ve bu durumu hakkalyakin yaşayan biri olması yönüyle Sayın Ortaç’a ait videolar, kamu spotu olarak tüm ekranlarda belirli aralıklarla yayımlanmalıdır. Özellikle kumara yeltenen, kumara yeni başlayan, kumar oynayan ve bağımlısı olan insanımızı bu bataklıktan kurtarmak için bu tür kamu spotları elzemdir.

Asgari Ücretliye Reva mı Bu?

İlk üç toplantının ardından, dördüncü toplantı yapılmadan açıklanan % 30 asgari ücret zammı; işçiyi, işçi sendikalarını ve kamuoyunu hiç memnun etmedi.

Bu kadar memnuniyetsizden bir memnuniyet ortaya çıkar mı? Bekleyip göreceğiz.

Halbuki memnuniyet esas olmalıydı. Çünkü moral önemliydi. 

Gördüğüm kadarıyla süreç iyi yönetilmedi.

Süreç nasıl işletilebilirdi? 

Pekala asgari ücret tespit komisyonu hiç toplanmadan bu açıklama yapılabilirdi.

Ya da tespit komisyonu 2024 asgari ücrete hiç artış yapılmamasını karara bağlayabilir, kararın açıklamasını Cumhurbaşkanına bırakabilirdi. Cumhurbaşkanı da 22.104 TL olarak açıklayabilirdi. 

Ya da Çalışma Bakanı 21.104 TL olarak asgari ücreti açıklardı. Üzerine de 1000 lira Cumhurbaşkanı güncelleme yapardı.

Ne fark eder, aynı şey demeyin. İşçi bu sene zam yok deyip kara kara düşünürken Cumhurbaşkanı'nın % 30 zam yapması hiç yoktan iyi deyip yüreklere su serperdi.

Bu aşamadan sonra asgari ücret değişmeyeceğine göre yapılması gereken;

İşveren 2025 yılı boyunca ürettiği ürünlerine % 30'dan fazla zam yapmamalı.

Devlet de vergi oranlarını % 30'un üzerine çıkarmamalı.

Aynı şekilde ev ve işyeri kiraları da yüzde 30 zammı aşmamalı. 

Kısaca hiçbir ürün % 30'dan fazla zam görmemeli.

Son olarak Çalışma Bakanı "Bugüne kadar işçiyi enflasyona ezdirmedik, ezdirmeyeceğiz" açıklaması yapabilirdi. Bu da moral açısından önemliydi.

Bir diğer moral de her cuma hutbesi bitiminde hatiplerin yaptığı duaya, asgari ücretle çalışanlara dua eklenebilir. Mesela, Allah işçimize ecir ve sabır versin gibi.

Bir Çıktı Pir Çıktı

İkizlerin 12 yıl ardından ben de varım diyerek evimize bir tekne kazıntısı geldi. Evimizin neşesi oldu.

Torun gibi büyüttük onu. Büyüdü, üniversite son sınıf oldu.

Evden dışarı pek çıkmadı. Ne de olsa Milenyum çocuğu. Siz ona Z nesli diyorsunuz.

Evden dışarı çıkmayan kız gibi büyüdü desem yanlış olmaz. Abartı hiç olmaz.

Bu da emsalleri gibi bilgisayar ve İnternet bağımlısı. Ara verdiği zamanlarda lütfedip okula gidip geldi. Gerçi ona göre her şey normal ve kontrol altında.

Evden çıkmadığı gibi odasından da çıkmadı. Haliyle evin tek açık balkonuna çıkışım Avrupa ülkelerinden vize almak kadar zor olduğunu söylemeliyim. Ne de olsa özel odası. Böyle olacağını bilseydim, bu balkonlu odayı verir miydim ona. Ama gel gör ki son pişmanlık fayda vermez. Odayı değiştireyim desem, razı değil. Çünkü ABD'nin barış götürmek için girdiği ülkeden çıkmadığı gibi bizimki de bu odadan çıkmaz. Hoş, razı olsa da gardırobu bozup yeniden kurmak hiç kolay değil. Rusya'nın sıcak denize inme özlemi gibi bu balkonlu oda da benim özlemim. Bu özlemimi de onu hayırlısıyla baş göz edip evden giderse ancak o zaman giderebileceğim.

Balkona çıkışım gönüllü gönülsüz özel izne tabi olsa da hakkını yemeyelim, çıkmışlığım var. Gönülsüz lütfettiği bu balkonu kendi kullansa hiç gam yemeyeceğim. Bilgisayar koltuğundan kalkıp da balkona çıkmışlığı hemen hemen yok gibi. Hasılı bizim balkon adeta tampon bölge gibi atıl durumda. Yazık, israf ki ne israf.

Evden çıkmayınca, haliyle çoğu babalar gibi alışveriş ve ekmek alma işi de bende. Evde ekmek yoksa alıp geleyim diye hiç derdi olmadı. Araya pandemi yasakları da girince, 18 yaş altı olduğu için evden çıkamayınca ara ara üzerinde kaldığı ekmek ihalesi de hep bana kaldı.

Pandemiden sonra dışarı çıkış yasağı kalksa da ekmek almamak, ekmek almaya gitmemek onda bağımlılık yaptı, tıpkı bilgisayar gibi.

Hakkını yemeyeyim, birkaç defa ekmek alıp geldi. Evde onun aldığı ekmek bitinceye kadar "Benim aldığım ekmek" dedi durdu. Hiç yapamasa "Ekmeği hep böyle ben mi alacağım" dedi.

Bazen üzerimi giyinip ekmek almaya giderken, evlat ben ekmek almaya gidiyorum diye seslendim. Şakasından bile ben gitseydim demedi. Kapısına kadar çıkıp tamam baba dedi.

Öyle zamanlar oldu ki haydi ekmek al gel dediğimde, eve gelecek veya evin yakınından geçme ihtimali olan abilerine telefon açıp, "Abi, gelirken, 2-3 ekmek getirir misin" diyerek ekmek işini bu şekil halletti.

Bir defasında nasılsa bu çocuk ekmek almaz diye dört ekmek aldım. Eve geldim ki bizim ki de almış dört ekmek. Bize kaldı gülmek. Sekiz ekmek fazla olmamış mı, ne yaptınız demeyin. Ekmek çok bereketli oldu. Birkaç gün fırına gitmedik.

Sırt çantası eskimiş. Git, falan çantacıdan kendine beğendiğin bir çanta al dedim. Tamam alırım bir ara dedi. Tekrar söyledim. Ta oraya kim gidecek dedi. Evlat kendine çanta al dedim. Tamam dedi ama baktım ki eski çantayla idare ediyor, üşengeçliğinden hiç çantacıya gitmeyecek. Çantacıdan üç değişik çanta alıp, beğen şunlardan birini dedim. Bir tanesini beğendi. Diğer iki çantayı geri götürmek yine bana nasip oldu. Nasılsa babası hem yürüyüş yapıyor hem bu işleri görüyor. Bir de demez mi bir de küçük bel çantası al diye. Emri olur. Alınmaz mı? Evden çıkarsa koltuğu soğur.

Odasında kendini böyle hapsederek mutlu ve huzurlu bir ömür tüketirken hakkını yemeyeyim, buz gibi havalarda haftalık halı saha maçına gitmeyi, zaman zaman arkadaşlarıyla nadiren de olsa dışarıda oturmayı ihmal etmedi. Haliyle o zamanlar odası bana kaldı. Vizesiz girip çıktım. Buna da şükür.

Biz onu, o bizi bu şekil kabul ederek hayat sürerken son birkaç aydır yurtdışına gideceğim demeye başladı. Gideyim mi dedi. Git evlat dedim öylesine. Öylesine diyorum. Üşengeçliğinden dolayı ekmek almak için fırına ve çantacıya gitmeyen, çoğunlukla hayatını odasında geçiren yurtdışına gider miydi?

Ben böyle kendimce gerekçe bulmaya çalışayım. Bir akşam odama geldi. Baba, kredi kartını verir misin, yurtdışından dönüş bileti alacağım demez mi? Bizimkiler gidişi almışlar, şimdi dönüşü alacaklarmış. Yarın kullansan kartı olmaz mı, çünkü kartın yarın kesim günü dedim. Bu akşam olsa dedi. Baktım, çok ciddi. İyi, tamam al dedim. Arkadaşınınki de dahil iki dönüş bileti aldı.

Şaka maka derken bizim oğlan, lise ve üniversite sınıf arkadaşıyla birlikte ayın 19'unda evden ayrıldı. Ankara'dan uçağa binip Lizbon'a uçtu. Sadece Lizbon'da kalmayacak, 6 tane ülkeyi gezip yeni yılın 1 Ocağında gelecek. Dün yazdım. Evlat, nereleri gezeceksin, yazıp bir gönder dedim. Şuraları yazdı: Lizbon-Guarda-Porto-Madrid- Barcelona-Paris-Brüksel-Köln-Amsterdam-Konya" yazdı. Hem de öyle plan yapmışlar ki hangi gün nerede olacaklarının bile planını yapmışlar. Kısaca ülke olarak Şam’ı fethettik diye sevinirken bizim oğlan Avrupa seferine çıktı. Evliya Çelebi gibi seyyah oldu.

Kısaca, bizim evden çıkmayan oğlan, bir gün bir çıkarsam, pir çıkacağım, sizi utandıracağım demiş de her şeyin farkındayım diyen benim ruhum hiç duymamış.

Yokluğunu derinden hissetsem de bu kadar ülkenin faturası cebimi acıtsa da yedikleri, içtikleri ayrı gitmeyen kafadar arkadaşıyla birlikte gösterdikleri cesaretlerini takdir ettim, özgüvenlerine hayran kaldım.

Ama bu uzun ayrılık zor olsa da her şeyde bir hayır var. Oğlan gezip dolaşıp görgü ve tecrübesini artıracak. Ben de onun yokluğunda ondan vize almaksızın elimi kolumu sallayarak odasından balkona geçip balkon sefası yapacağım. Ki yapmaya başladım bile. Bilin ki keyfi bir başka.

İyi gezmeler evlat. Güle güle gezin, ayağınıza taş değmeden geri gelin. Bu arada gözün arkada kalmasın. Odan bana emanet.

Bir Öğrenci Profili

Daha lise bir olmasına rağmen boyu posu ve yaşıyla akranlarından farklı. Artık ailesi ne ile beslediyse.

Yaşı ve boyuna orantılı olarak akranlarına ağabeylik yapacağı ve olgun davranış sergileyeceği yerde hal ve hareketleri, girişi, çıkışı, oturuşu ve kalkışı, kabadayı yürüyüşüyle dikkat çekiyor.

Her şeyiyle ve buradayım, beni görmezden gelemezsiniz, çaresiz beni çekeceksiniz der bir görüntüsü var.

Görüntüsü, hal ve hareketleri, giyim ve kuşamı ve konuşmasıyla yeraltı dünyasının insanı olmaya namzet. Zaman ne gösterir bilinmez ama gıda sektörü şu haliyle ona çok yabancı.

Ders varmış, derse girmeliyim, gecikir, yok yazılır, devamsızlıktan kalırım diye bir derdini görmedim. Herkes gibi okula gelir ama derse girmez. Herkes derse girerken o okul dışında kapının önünde durur. Sabahtan akşama kaç paket sigara içer bilmem. Bildiğim, ağzından hiç sigaranın düşmediği.

Bir böyle, iki böyle. Niye derse girmiyorsun? Girmeyeceksen, bu soğukta, bu yağışta niye burada duruyorsun? Git evine yat mübarek. Yalnız bu derece devamsızlık yapmaya devam edersen, sınıfta kalırsın. Kendin bilirsin ama bir daha böyle görürsem, aileni arar, durumunu anlatırım dedim. Haklısın hocam dedi.

Bir sonraki dersime geldi. Hocam, sırf sizin hatırınız için geldim dedi. Benim dersten sonra derslere devam etti mi bilmiyorum.

Yalan söyleme konusunda da üstüne yok. Nereden mi biliyorum. Zira test ettim. Şöyle ki:

Bir başka gün bu sınıfın dersine girdim. Selam verip defteri imzalamak için masaya yöneldim. Yanıma gelerek, "Hocam beni yok yazmasanız. Müdürle bir görüşme yapmam lazım dedi. İyi, çabuk git gel dedim.

Derse geçtim. Dersi yarıladım. Bekle ki gelsin bizimki. Bir öğrenci gönderdim. Şu arkadaşınız müdürün yanında mı hala. Git bir bak gel dedim. Öğrenci gidip geldi. Müdürün yanında kimse yok dedi. Ders boyunca gelmedi. Zil çaldı. Müdürün yanına uğradım. Falan sınıftan şu isimli öğrenci yanınıza geldi mi dedim. Hayır dedi.

Belli ki bizim öğrenci müdürle görüşeceğim diye benden izin alarak hem dersten arazi oldu hem de yok yazılmadı. Anlayacağınız beni ayakta uyuttu.

Teneffüsü yapıp aynı sınıfa 2.dersime girdim. Müdür beyle görüşen öğrenci de lütfedip derse gelmişti. Delikanlı, ne yaptın? Müdür beyle görüşebildin mi dedim. "Evet hocam" dedim. Emin misin görüştüğüne dedim. "Tabi hocam" dedi. Peki, gel bir de müdürle beraber görüşelim dedim. Kapıya yöneldim. Kendinden emin bir şekilde "Tamam, görüşelim, haydi" dedi, ardından yürüdü. Bu arada özgüvenine hayran kaldım.

Sınıftan ben önde, o arkada, kapıdan çıkıp koridorda yürümeye başladık. Ardımdan bana yetişti. "Hocam, bir şey söyleyeceğim. Ben müdürle görüşmedim. Size yalan söyledim. Dışarıda gezip dolaştım. Bu ders beni yok yazın. Özür dilerim. Bana istediğinizi yapın ama sınıfın haberi olmasa olmaz mı" dedi. Sana olan kredim bitti ve bu son olsun. Sınıfa da söylemeyeceğim. Gördüğüm kadarıyla onurlu birisin. Yaptığının yanlış olduğunu biliyorsun. Bu da bir aşama. Bana bundan sonra izin gibi bir istekle gelme olur mu dedim. "Tamam hocam" dedi. Bir de bu yaptığını kimseye anlatma. Çünkü başkasına anlatırsan, çölde susayana su veren insanın atını çalıp kaçan kişi misali, nasıl ki çölde susuz kalana kimse su vermezse, bundan sonra hiçbir öğretmen de izin isteyen öğrenciye izin vermez dedim. Yine tamam hocam dedi.

Gördüğüm kadarıyla kötü bir çocuk değil. Hafif ilgi gösterirsen, kendisine değer verildiğini hissederse itiraz etmediği gibi uyum sağlaması yönüyle memnun kaldığını düşünüyorum. Öyle zannediyorum, bu savrulması ve bozulma potansiyelinin gerisinde, aile veya iş yerinde dışlanma psikolojisinin etkili olduğunu düşünüyorum. Bu hâletiruhiyeyi taşıyan çok öğrenci olduğunu da düşünüyorum. Çünkü dışlanan, kendini başka türlü davranarak dikkat çekmeye çalışıyor.

Bu çocuk ve benzerleri yalan da söylese, beni ayakta uyutmaya da çalışsa, bunlara dokunulursa ve ilgilenilirse, bu tür çocukların kendilerini ve hayatlarını kurtaracaklarına dair ümidimi taşıyorum. Dokunulmazsa, neler olabilecekleri düşünmek bile istemiyorum.

Kurum Demirbaşları

Kurumların demirbaşları vardır. Kurum sorumlularına zimmetlidir. Bundandır ki gözü gibi korurlar. Kayıp, çalıntı, telef ve ziyan durumunda ödemekle yükümlüdürler.

Her yıl sonunda bu demirbaşların sayım ve dökümü olur. Sayımı kolay olsun diye her demirbaşa da numara verilir. Miadı dolan demirbaş usulüne uygun bir şekilde düşülür, ihtiyaç fazlası istek halinde başka kurumlara devredilir.

Tayini çıkan, emekli olan veya değişik nedenlerle kurumdan ayrılmak zorunda olanlar bu demirbaşları tutanakla haleflerine devir teslim yaparlar. Çünkü hiçbir yer kadıya mülk değil. Hepsi gelip geçicidir. Bir müddet çalıştıktan sonra bayrağı ister severek ister istemeyerek sonrakine devreder. Ama mülk olan bir şey vardır ki o kurumun demirbaşları o kurumun mülküdür.

Kurumların mülkü gibi bazı kurumların da insan demirbaşı var. Sayıları az olsa da var.

İnsanın demirbaş olur mu demeyin. O kuruma kapağı bir atmışlardır. Kaç koltuk eskittiklerini Allah bilir. Eskiyen koltuğu yenisiyle değiştirirler ama bu demirbaşların makam, statü, yeri ve görev tanımı değişmez. Üzerine oturduğu koltuğu eskittiği gibi kaç mesai arkadaşı gelip geçer, kaç amiri değişir. Ama bu demirbaşların yeri ve görev tanımı sabittir. Her yeni gelen altındakilerin görev tanımını değiştirir. Bazen şununla çalışacağım ya da sizinle çalışmak istemiyorum diyerek ekibini seçer. Ama demirbaşa dokunmaz ya da dokunamaz. İllaki bu demirbaşlarla çalışmak zorunda. Çünkü kendisi fani, demirbaş ise teşbihte hata olmasın bakidir.

Amirler değişmesine rağmen bu demirbaşların yerlerinin sabit olması, bunların kapasitesi ve yeteneğinden midir, bulunmaz Hint kumaşı olduklarından mıdır ya da kendilerini bulunmaz Hint kumaşı gösterdiklerinden midir, arkaları çok güçlü olduğundan mıdır, gönderecekleri yer bulamadıklarından mıdır, her gelenin nabzına göre şerbet veren, her insana nasip olmayan üstün özelliklerinden midir ya da gelene ağam, gidene paşam dediklerinden midir veya ben gidersem bu kurum çöker imajı verdiklerinden midir veya rest çekmelerinden midir bilinmez. Bilinen bir şey var ki kurumlar, insan kaynağı yönünden tepeden tırnağa değişse bile bu demirbaşların dokunulmaz oldukları bir gerçek.

Rest yoktur veya ben gidersem tufan olur denmez demeyin. Bazıları bunu iyi bilir. Ki bu konuda bildiğim bir örnek var. TİF (Taşınır İşlem Fişi) ilk defa çıktığında bir kurumda geçici olarak çalışan birini bir müddet sonra değiştirmek istediklerinde, "Ben gidersem, bu civarda TİF'ten anlayan yok. Elinizde kalır. Yine de siz bilirsiniz" deyince görev süresi uzatılmıştı. (TİF nedir demeyin. Kurumlardaki demirbaş sayım, döküm, kontrol ve gelen demirbaşa sistemden fiş kesme işi vs.)

Hasılı adı konmamış bir kast hali mevcut bu tür demirbaşlarda. Yerinden edilmez ve dokunulmaz. Belki de Anayasanın değişmez dört maddesi gibi değişmesi teklif dahi edilemez. Konunun önemi veya ciddiyeti anlaşılsın diye şunu söyleyeyim. O kurumlar kapatılsa, bilin ki bu demirbaşlar bir şekilde yine yerinde kalır.

Bugün gördüm böyle demirbaş birini. Saçı sakalı ağarmasına rağmen hiç yıpranmamış. Kaç kişiyi eskitti, kurumunda ne kadar faydalı, bunu bilmiyorum. Bildiğim daha kaçını eskiteceği. Şu var ki böylelerini kıskanmıyor değilim. Bu yazı da içimdeki kıskançlığın dışavurumudur. Ciddi olamazsın demeyin. Hem de hiç olmadığı kadar.

İslam Dünyasının Orduları Kimin Emrinde?

Merak edip dünyanın en güçlü ordusuna sahip ülkelere baktım. İlk 20 güçlü orduya sahip ülkeler listesi karşıma çıktı.

Bu ilk 20 arasında İslam dünyasından ülke var mı diye göz attım.

İlk 20 ülke arasında Türkiye 8. Pakistan 9. Endonezya 13. İran 14. Mısır ise 15. sırada.

Ortadoğu devletleri üzerinde boza pişiren İsrail ordusu ise listenin 17.sırasında kendine yer bulabilmiş.

Bu liste 2024'ün güncel listesi. Şimdilerde olmasa da bir zamanlar güçlü ve tek adam olan Saddamlı Irak'ı, Kaddafili Libya'yı ve Esedli Suriye'yi de ordusu güçlü ülkeler arasında sayabiliriz. Orduları güçlü olmasa tek adam olarak ülkelerini yıllar yılı yönetebilirler miydi, bu kadar uzun iktidarda kalabilirler miydi?

Ordusu güçlü diğer ülkeleri bir tarafa bırakıp İslam ülkelerinin ordularına bir bakalım. Ne de olsa beş tane ordusu güçlü ülke var. Bu ordular gücünü kullanabilmiş mi? Kullandı ise kime karşı kullandı?

Türk askeri bildiğim kadarıyla Kore'ye asker gönderdi. Sınırlı ve süreli Kıbrıs Barış Harekatını gerçekleştirdi. 45 yıldır PKK terör örgütüne karşı mücadele veriyor. Suriye iç karışıklığı nedeniyle sınır güvenliğini sağlamak amacıyla Suriye içerisinde bazı bölgelere girdi. Yine terör örgütüyle mücadele için Irak içlerine girerek operasyonlar yaptı. Başka da gücünün test edildiği bir harekat hatırlamıyorum. Kısaca birinci dünya savaşından bu yana güçlü bir devlet veya devletlerle savaşıp test edilmedi.

Terör dışında güçlü bir devlet ile savaşıp gücünü göstermese de bu güçlü ordu bu ülkede 60 darbesine, 80 İhtilaline, 28 Şubat post modern darbesine imzasını attı. Yani millete darbe yaptı. 80 öncesi uygulanan onca sıkıyönetime rağmen kardeş kavgasına ve cinayetlere seyirci kaldı. 15 Temmuzda ise bu güçlü ordu, içindeki hainler eliyle gücü ikiye bölününce yeterince varlık gösteremedi. FETÖ kalkışmasında büyük yara aldı. Genel Kurmay Başkanlığı merkezini bile FETÖ'cüler ele geçirdi. Cumhurbaşkanının iradesi, milletin desteği, vatansever asker ve polisin azim ve kararlılığıyla bu kanlı darbe püskürtüldü.

İşin üzücü yanı, subay olacak kişinin yedi sülalesinin araştırılarak alındığı askeriyeye bu kadar hain nasıl alındığı, kimin aldığıdır. Darbe geçti gitti ama bu kadar haini kim aldı araştırması bildiğim kadarıyla yapılmadı.

Hele 80 İhtilali ile ilgili olarak dönemin CIA Türkiye Masası İstasyon Şefi Paul Henze’nin, "Bizim çocuklar/Ankara’dakiler yönetime el koydu" sözünü söylediği iddiası, askerin daha doğrusu o dönemki askerin kimin emrinde olduğunu sorduruyor insana.

Endonezya ordusunu geçiyorum. Zira çok bir bilgim yok. Askeri, devletin ve milletin emrinde mi bilmiyorum.

İran ordusu daha test edilmedi. Yakında İran karışırsa, ordusunun ne yapacağı o zaman belli olur.

Mısır ordusu, sanırım İsrail'e karşı yapılan 6 gün savaşı dışında son yıllarda bir savaş yapmadı. Ki o savaşı da diğer Arap ülkeleriyle birlikte İsrail'e karşı kaybettiler.

Mısır ordusunun sınavı, seçilmiş cumhurbaşkanları Mursi'yi ve halkı korumak iken bu ordu kalkıp Mursi'ye darbe yaptı. Sanırım darbe yapan Sisi'yi genel kurmay başkanlığına atayan da Mursi idi. Yani kendi atadığı asker kendisine darbe yaptı. Enver Sedat’ı suikastla öldüren de bildiğim kadarıyla Mısır ordusuna ait bir subay idi.

Pakistan ordusunun gücünün de test edildiğini düşünmüyorum. Bildiğim kadarıyla orada da darbeler eksik değildi bir zamanlar.

Beni düşündüren ve bu yazıyı yazmaya sevk eden ise ABD'nin işgaline karşı Irak ordusunun tek kurşun atmaması, ülkelerini ve devlet başkanlarını korumaması. Adeta kayboldular. Yer yarıldı, yerin altına girdi ordusu. Belki de Saddam'ın kellesini alanlar da kendi askerleridir.

Aynı durum Libya için de geçerli. Ülkede çıkan iç karışıklığa ve başta Fransa bu ülkeye girdiği zaman Libya ordusu da yoktu. Arazi oldu. Sanki giren, bu ülkenin ordusu, silah ve teçhizatı yok sandı.

Son güncel ordu da Suriye ordusu. Ülkesi iç karışıklık dolayısıyla ikiye bölündüyse de Esed İran ve Rusya desteğiyle Suriye'nin bir kısmını elinde tutuyordu.

2011 yılından beri Esed'in eli ayağı olan Suriye ordusu da HTŞ liderliğindeki Halep, Hama, Humus ve Şam operasyonlarına tek kurşun atmadı ve karşı koymadı. Esed'in askeri de adeta yer yarıldı, yerin dibine girdi. (Esed’in ordusunun mücadeleye girişmemesi olası kan almayı önledi. Eğer Esed’in ordusu biz de halkın yanındayız iddiasındaysa Esed o kadar zulüm yaparken bu ordu neredeydi? Niçin daha önce bu şekil inisiyatif almadı? Bu da düşündürüyor insanı. Esed’in ordusu halkın yanında yer alarak Esed'e karşı zamanında darbe yapsaydı, Suriye’nin milli ordusu olurdu nazarımda.

Bir ordu ne kadar güçlü olursa olsun yenilebilir. Ama Irak'ın, Libya'nın ve Suriye'nin ordusu yoklara karıştı. Çünkü hiç karşı koymadılar. Bu da bu ülkelerin güçlü ordusunun devlet başkanlarının emrinden ziyade başka güçlerin emrinde olabileceği şüphesini içinde barındırıyor. Eğer böyle ise ne âlâ memleket ne âlâ ordu. Evlere şenlik ordu dense yeridir.

Hasılı İslam ülkelerinin ordularının güçlü olmasını gönlüm arzu ediyor. Ama bu güç milletine, devletine karşı kullanılmamalı. Başkasından emir almamalı. Ülkelerinin milli ordusu olmalı. Ülke savunmasında, iç karışıklıkta, devletleri ve ülkeleri tehlike altına girdiği zaman gücünü kullanmalı.

Teftişin Böylesi

Köklü bir kurumu denetlemek için bir müfettiş gelir. Müfettişin bir tanesi, yıllarını o kuruma veren, kurumun gediklisi olan, aynı kurumda uzun yıllar çalışması dolayısıyla belki de Türkiye'de bir ilk olan bir memuru; şu evrak, bu evrak, haydi şunu getir, bunu getir, şu niye böyle, bu niye böyle diyerek epey bir uğraştırır. Uğraştırdığı gibi denetimi de bitirecek gibi değil müfettiş.

Yılların tecrübeli memuru bakar ki bu iş bitecek gibi değil.

Müfettişten az müsaade isteyerek odasından çıkar. Çalıştığı başka bir memurun odasına gider. Ona, "Benim teftiş bitecek gibi değil. Sen en iyisi falan ilçenin ilçe başkanı olarak az sonra telefondan beni ara. Kendini tanıt. Hal hatırdan sonra yanıma ziyaret için geleceğini söyle" der. Tamam cevabını aldıktan sonra odasına müfettişin yanına geçer.

Az sonra telefonu çalar. Telefonu kaldırır. Karşıdaki kimse, X ilçesinin ilçe başkanı falan”. İsmini duyar duymaz, "Ooo başkanım, buyur" türünden iltifatın ardından, ilçe başkanı, "Müsait isen ziyaretine geleceğim" der. Memur da "Çok iyi olurdu başkanım. Muhabbet ederdik. Yalnız şu anda teftiş geçiriyorum. Müsait değilim. Başka bir zaman olsa olur mu?" der. "Ne teftişi" der ilçe başkanı. Var mı sıkıntı" deyince," Rutin bir teftiş. Çok teşekkür ederim" diyerek telefonu kapatır.

Tüm bu konuşmaları dinleyen müfettiş, "Misafirin gelseydi, ben de kendisiyle tanışmış olurdum. Ben engel olmazdım" der. Memur ise "Efendim! “Şu anda teftiş var. Ne zaman biteceği belli olmaz. O yüzden kabul etmedim" deyince, müfettiş, "Ne teftişi? Teftiş bitti. Her şey yerli yerinde. Keşke ilçe başkanı gelseydi de benim çocuk polisliğe müracaat etmişti. Onunla tanıştıktan sonra çocuğun bilgisini ona verseydim, çok iyi olacaktı. Madem gelmedi. Siz de o ilçe başkanı ile iyi tanışıyorsunuz. Şu benim çocuğun bilgilerini yazayım da ilçe başkanımıza versen olur mu" der. Bir kağıda çocuğunun bilgilerini yazıp memura verir. O da "Bu iş bizim işimiz. Sizin çocuktan iyisini mi bulacaklar. Hemen iletirim" der.

Bu duruma sevinen müfettiş laptop ve evrakları toparlayarak müsaade alıp kurumu terk eder. 

Ötesini bilmiyorum. Kurumun gediklisi memur X ilçenin ilçe başkanını tanıyor muydu? Tanıyor idiyse referans olması için müfettişin çocuğunun bilgilerini ilçe başkanına verdi mi? Verdi ise ilçe başkanı ilgilendi mi? Müfettişin çocuğu polis oldu mu? Bu kısımları bilmiyorum. Bildiğim tek şey teftişin bu şekilde sona erdiği, memurun derin bir oh çektiği.

Söz müfettiş ve teftişten açılmışken kısaca bir soruşturmadan da bahsedeyim.

İki müfettiş, kelli felli bir amirin şikayeti üzerine üzerindeki görevi almak için muhakkik olarak görevlendirilir. Bunlar da aldıkları emir ve talimat gereği şikayete mebni kişinin ipini çekmek için bir inceleme ve soruşturma dosyası hazırlarlar. Dosya tam istenildiği gibi. Görevlerini yapmanın huzuru içinde görev yerlerine giderken bu muhakkik şerin kimin için geldiğini ve niyetlerini çok iyi bilen bir tecrübeli memur bu muhakkiklerden birini kenara çekip "Sayın müfettişim, hakkında dosya hazırladığınız kişinin arkası çok güçlü. O kimse falan kimsenin yeğeni" deyip kenara çekilip müfettişin ne yapacağını izlemeye koyulur.

Müfettiş az kenara çekilip iş ortağı diğer müfettişi arayarak "Hocam, bu kimse falanın yeğeni imiş. Ne yapacağız" diyerek endişesini paylaşır. Öyle ya iş yapacağız derken başlarına iş açılmasın.

Suç ortağı diğer muhakkik de flaşı gönderdiğini söyler. 

Bunun da sonrasını bilmiyorum. Ama öyle anlaşılıyor ki soruşturma dosyası kapanıncaya kadar ya bu kişinin dayısı kendilerini yerlerinden ederse diye epey bir endişeye kapılmışlardır. Gerçi sipariş üzere kelle almaya gelenlerin bu şekil endişe etmelerine gerek yoktur. Çünkü kelle avcılarının görevi, verilen emri harfiyen yerine getirmektir. Yine bir kölenin ya da kendisini köle statüsüne koyanların en büyük mutluluğu, efendilerini mutlu edip onların gözüne girmektir. Ötesi evhamdır. Boşa telaştır. Bir de ellerinde adalet terazisi varsa niye endişeye kapılsınlar değil mi? Vicdanları zaten rahat. Daha ne istesinler bu dünyadan değil mi? 

Hedefe mi Bakanlardansın yoksa Parmağa mı?

Aynı dili konuştuğun bazı insanları anlamak zor. Daha doğrusu bunlarla anlaşmak zor.

Ha duvara konuşmuşsun ha bunlara.

Anlayışı mı kıt bunların? Hayır. Keşke böyle olsa. Çoğu okumuş, fakülte bitirmiş, ev bark, iş, makam ve statü elde etmiş kişiler.

İyi bir niyet okuyucu özelliği var bunların.

Aynı zamanda her bir söz, yazı ve konuşmayı kendi savunduklarına gelmiş bir saldırı kabul ederler.

Parçalanamayan bir önyargıya sahipler.

Aşırı sevgi ve nefret bunların gözünü kör etmiştir.

Bildiğin fanatik bunlar.

Kişilik, kimlik ve aidiyetlerini başkasını savunarak, onlar adına saldırarak, belden aşağı vurarak edinirler.

Sevdiklerini dünyanın merkezine koyarlar, onları Allah'ın nimeti görürler. Bir sevdikleri bir de dünya. Sevdiklerine halel gelmemesi için gerekirse dünyayı ateşe verirler.

Sevdikleri bir yanlış yapmışsa dahi onu savunurlar. Savunulamayacak absürt bir şey ise tevilin, zırvanın, mazeret ve gerekçenin sınırı yok onlar için. Devenin dişi veya erkek olması fark etmez. Yeter ki erkek deveye dişi, fişi deveye erkek densin.

Suriye'deki son gelişmelerle ilgili bir endişeni dile getirsen, seni İsrail yanlısı ilan ederler.

Bir bilim adamının bir konu hakkında bir görüşünü paylaşsan, içeriğe dair tek kelime etmezler. Çünkü içerik hakkında garibim bencileyin Fransız. Ama Fransız olduklarını karartmak ve konuyu saptırmak için bu dediğiniz adam, şu kendi pisliğini yiyen değil mi derler.

Suriye'yle ilgili karşıt birinin endişelerini paylaşsan, onun endişelerini boşa çıkaracak görüş yazacakları yerde o kimsenin cemaziyülevvelini önüne döker. Bu şöyle biridir. Geçmişte bunu yaptı der. Çünkü görüş ve düşünceyi çürütme gibi bir çapları yok. Bu durumda tek yaptıkları belden aşağı vurmak ve insanın topuğuna sıkmak. Yani teşbihte hata olmasın, kedi-köpek gibi çöp tenekesini karıştırır dururlar.

Kısaca, gösterdiğin hedefe bakmazlar. Hedef yerine parmağına bakarlar. Bilseler ki parmağa bakmak ahmakların işidir.

Bunlara kendilerine ait zerre fikri olmayan parmakçı vekil dense yeridir. Bu tip vekillerde fikir olmaz. Aklını kiraya verdiği kişilerin parmağı havadaysa bunların parmağı havaya kalkar. Parmak aşağı inerse bunların parmakları aşağıya iner. Parmakçının görevi parmakçılıktır. Ötesi onlara gerek değildir.

Yine bu tipler hiçbir şeyden anlamasa da anlar ve bilir görünürler ve kendilerini, o şeyin ve şeylerin kitabını yazmış şekilde lanse ederler.

Hasılı, bu tip şakşakçı tiplerle hal hatır ve merhabanın dışında fikir namına konuşulacak hiçbir şey yoktur. Ötesi akıl sağlığınıza zarardır.