Cuma ve bayram namazlarına gidenlerimiz bilir. Hatip hutbeye çıkınca arada Türkçe hutbe olmak üzere başta ve sonda Arapça hutbe irat eder.
Hatip ilk yani giriş kısmında içinde Allah'a hamd, peygamberimiz salavat ve kelimeyi şehadet getirir. Ardından "Ey Allah'ın kulları! Allah'tan korkun ve ona itaat edin. Şüphesiz Allah müttekiler ve işini iyi yapanları sever" der Arapça olarak. Sonra okunacak Türkçe kısma/metne temel olmak üzere Kur'an'dan ilgili bir ayet okur. Ayeti "Allah doğru söylemiştir" demek suretiyle tastikler. Akabinde bir hadis okur. Hadisi de "Rasulullah doğru söylemiştir" diyerek bitirir. Buraya kadar sorun yok. Esas sorun buradan sonra başlıyor.
Sen sanırsın ki bundan sonra imam, Türkçe metni okumaya geçecek. Bizim imam, "Ve netaka habîbullâh, fîmâ kâl ev kemâ kâl" okumaya devam ediyor. Yani Allah'ın sevgili kulu bu konuda şöyle veya şunun gibi demiştir." diyor. Böyle okuyan birinden aynı konuda farklı gelen bir hadis rivayeti okumasını beklersin. Pekiyi ne dedi Allah'ın rasulü? Arkası yok. Arkasını okumadan Türkçe metne geçiyor.
Arapça hutbe metnini hazırlayan metnin sonunda konuyla ilgili birden fazla hadis okunursa diye fîmâ kâl, ev kemâ kâl ilave etmiş. Ama günümüzde ayetten sonra ya bir hadis okunuyor, ya hiç okunmuyor. Durum bu iken "Sadeka rasülüllah"tan sonra Türkçe metne geçilmesi gerekir. Ama anlamını bilmeden veya düşünmeden Arapça metni ezberden okuyup geçiyoruz. Bu durumu ne müftü uyarıyor, ne bir başkası. Ben kendimi bildim bileli böyle devam ediyor. Her okuyuşta da kulağımı tırmalıyor. Acaba bu sefer arkası gelir mi diye bekliyorum. Nafile! Bu gidişle daha çok bekleyeceğim.
Hadisten sonra ilave okunan fîmâ kâl, ev kemâ kâl kısmının hutbeye bir manisi yok. Ama okunan kısım zaittir, ilavedir, gereksizdir. Okunmaya devam edecekse en azından ikinci bir hadis daha ilave edilse sanırım bu sorun giderilmiş olur.
İHL'lerde çalışırken hitabet derslerine girdiğimde Arapça metni ezberletirken üzerinde çok durdum, daha önce ezberleyenleri uyardım. Tek hadis okuyacaksanız sadeka rasulullah dedikten sonra Türkçe metne geçin dedim. Ama ne mümkün!
İHL'lerde çalışırken hitabet derslerine girdiğimde Arapça metni ezberletirken üzerinde çok durdum, daha önce ezberleyenleri uyardım. Tek hadis okuyacaksanız sadeka rasulullah dedikten sonra Türkçe metne geçin dedim. Ama ne mümkün!
Şimdi meraklısına not... Ben bu konuda yanlış mı düşünüyorum? Yarım mürekkep yalamışlığım beni yanıltıyor mu? Yanlışım varsa bir dostum beni düzeltsin. Bahsettiğim konu başkasının dikkatini çekti mi? Bu konuda sadece cins bir ben miyim? Yoksa uğraşacak, düşünecek, düzeltilmesini beklediğin o kadar konu varken senin kafanı taktığına bak mı diyorsunuz? Yok mu içinizde benim merakımı giderecek ve beni aydınlatacak? Yardım sevaptır biliyorsunuz...
kütüb-i sitte sitesinde aramış, bulmuş. oradan alıntı bilgiyle:
YanıtlaSilcuma hutbelerinde imam hutbeye başlamadan önce konuyla ilgili bir ayet okur ve sonrasında "yüce olan allah doğruyu söyledi." anlamında 'sadakallahülazim' der, bundan sonra çoğu hoca konuyla ilgili bir de hadis okur ve onun arkasından da sadaka resulullah fi ma kal ev kema kal der.
hocaların bunu söylemeleri peygamberin bir hadisi sebebiyledir. peygamber o hadisinde "benden olmayanı bendenmiş gibi nakleden cehennemdeki yerini hazırlamıştır."demiş.
işte çağlar boyunca din bilginleri bir hadis naklederken efendimizin bu uyarısına maruz kalmamak için 'fi ma kal ev kema kal' demişlerdir. bunun anlamı ise şudur: "resulullah böyle söyledi veya buna benzer söyledi."
Doğru hadis değilse neden okunuyor ve sadaka rasulullah deniliyor, peki dinleyen kesin kanaate varmaması için uyarı niye Türkçe yapılmıyor.
SilDiyanetin dinden haberi yok
Zaten garip olan da burası. Pekala mealen şöyle dedi. Falan hadis kitabında şöyle geçiyor denebilir. Türkçe söylemezler. Şüphe uyandırır. Bu da mevcut durumu idare eden Diyanet'in işine gelmez.
SilTeşekkür ederim verdiğiniz bilgiden dolayı. Cuma hutbesinde okunan ayetten sonra صدق الله العظيم veya الي اخرالاىة denmesi, okunan hadisten sonra صدق رسول الله فيما قال denmesini anlıyorum. Anlamadığım أو كما قال denmesi. Yani "yahut buna benzer şey" kısmına ikna olmuş değilim. Yalan hadis konusunda peygamberimizin hassasiyetini biliyorum. Hadis uydurulmuşsa geçmişte uydurulmuştur. Fakat günümüzde hadis uydurma diye bir şey yok. Hutbede hadis diye okunanlar kütübü sitte veya kütübü tis'a'da geçen hadislerdir. Anlatmak istediğim "Peygamber buna benzer bir şeyler dedi" denmesi okunan hadis üzerinde şüphe uyandırmaktadır. Yazımda da dikkat çekmek istediğim husus burasıdır.
YanıtlaSilS.a ben de bir şey söylemek istiyorum bu konuyla ilgili.'ev kema gal' kısmı sahabenin yorum farklılıklarından dolayı 'buna benzer' diye okunuyor.Yani lafızda farklılık olsada mana aynı demektir.Ben bu şekilde biliyorum Allah ilmimizi artırsın inş.
SilHarf, virgul, sözcük hatası dahi olmasın, olursa da vebalde kalmamak icin.
YanıtlaSilBöyle bir hassasiyet ile vebalden ne kadar kaçınılır, terettüdüm var. Okunan hadis hadis kitaplarında geçiyorsa kaynağı verilmeli. Ayrıca "veya gibi" denmemeli kanaatime göre.
YanıtlaSilhem fikirim kardeşim. hutbeyi hazırlayan hadisin kimden alındığını sahih olup olmadığını bilmiyorsa koymasın o hadisi ha oldu ki sahih hadis ise niye bu şekilde fi ma kal .... deniliyor anlayabilmiş değilim
SilEyvallah, katkın için teşekkürler. Benim de anlatmak istediğime güzel bir katkı oldu.
SilSadece firma kal geldi aklıma en doğrusunu. Allah bilir
SilHatip müttefekun aleyh olan bir hadis okuyor sonra da çıkıp "buna benzer şeyler" diyor. Kendimi koruyayim derken sahih hadis müessesesini şüphe altına sokuyor. Ha bilmeyerek söylüyorsa zaten ezbere, kulaktan dolma iş yapıyor
YanıtlaSilBenim dikkat çekmek istediğim de bu. Şayet bir hadis, sahih hadis kitaplarında sahih olarak geçiyorsa bence fi ma kal kısmı söylenmemeli. Çünkü bu, şüpheyi artırıyor.
SilTEK EFENDİ'MİZ ALLAH'TIR.
YanıtlaSilSav. Nedir sana göre o yokmudur onu yokmu sayiyon
YanıtlaSilyazımda sav'yi yok saydığım nereden anlaşılıyor?
SilMerhabalar Sayın Hocam.
YanıtlaSilCuma günü imamın minberden okuduğu hutbenin formatını o kadar ezberimde ki, merak ettiğim bölümlerin üzerinde kendim çalıştım ve ne olduğunu anladım. Ancak, yazınızda paylaştığınız Arapça söylem hiç dikkatimi çekmedi. Aslında son zamanlarda namazı(kimi zaman hastalık, kimi zaman kusur ve mazeret yüzünden) hepten terk eyledim. Cuma namazlarına bile gitmiyorum artık.
Ben böyle Cuma namazının neyine gideyim hocam. Emevilerin Abbasilerin saltanatları uğruna içtihat ettikleri ve halen de günümüzde bile, bile bile yanlışa devam edilen namazların neyine gideyim.
Ben, Prof. Dr. Hüseyin Atay ve Prof. Dr. Y. Nuri Öztürk gibi düşünüyorum. Biraz daha derinlere dalınca da sapıtıyorum.
Selam ve saygılarımla.
As. Bilmukabele. Cuma hutbe içeriklerinde sorunun olduğunu, gündem için belli gün ve haftaların takip edildiğini, hadis diye okunan bazı sözlerin hadis olmadığını, çoğu hatiplerin siyasetin içerisine girip ideolojik yaklaştığını düşünüyorum ve eleştiriyorum. Yaşadığımız dinin bir gelenek dini olduğunu, Emevi, Abbasi, Sasani ve İran etkisinin olduğunu, biz Türklerin kitabi bir dine inanmaktan ziyade kulaktan dolma bilgilerle dini yaşamaya çalıştığımızı düşünüyorum. Dinin özü ahlak olmasına rağmen ritüele çok önem verildiğini, namazın çok ön plana çıkarıldığını düşünüyorum. Kılınan namazların da bizi kötülüklerden arındırması gerekirken maalesef arındırmadığını hepimiz biliyoruz. Bu konularda sıkıntıların olduğunu biliyorum. Her türlü eleştiri ve içime yatmamasına rağmen kılabildiğğm kadar namazlarını kılıyor, cumaya da gidiyorum. Ama özellikle gençler olmak üzere insanımızda dinden soğuma gözlerden kaçmıyor.
SilHocam, çoğu hutbeler de Türkçe metin olarak birden fazla hadisi şerif okunduguna şahit oluyoruz. Dolayısıyla bu şekilde arapça metnin okunmasında hiç bir sıkıntı yoktur.
YanıtlaSilGüzel bir yorum. Tebrikler. Yalnız ev kemâ kâl ile kastedilenin Türkçe metinde geçen hadislerin kastesildiğini sanmıyorum.
SilHadisleri rivayet eden raviler lafzen değil manen rivayet etmişlerdir. Kütüb-i sittedeki rivayetler dahil. Bu yüzden Hz peygamberin ağzından çıkan sözün lafzenaynısı olmama ihtimaline binâen ev kemâ kâle ifadesi kullanılır.
YanıtlaSilBelki böyle bir hassasiyetten dolayı ev kema kal denmiş olabilir. Eğer bu hassasiyetle dolayı ise bunu almanın yolu, "Kale'nnebiyyü manen" denebilir. Bence bu daha uygun olur. Ev kema kal ifadesinden sonra hadisin farklı rivayeti söylenirse kafalarda şüphe kalmaz. Açıkçası ev kema kal dedikten sonra başka rivayeti okunmaması şüphe uyandırıyor.
Sil