Hafızlık Eğitimi *

Hafızlık üzerine daha önce “Hafızlığın Faydası”, “Hafızlık Nasıl Yapılır”, “İHO’lardaki Hafızlık Eğitimi (1) ve (2)” üzerine 4 yazı kaleme aldım. Bu yazımda da kimlerin hafız olması gerektiği üzerinde duracağım.

Bildiğiniz gibi hafızlık eğitimi için ilkokul beşinci sınıfı bitiren öğrenciler Kur’an kurslarında hafızlık eğitimi alıyordu. Hafız olanlar hafızlığın ardından İHL’lere kayıt yaptırarak örgün eğitimlerine devam etmişlerdir. Üç yıl ara vererek İHL’lere kayıt yaptıran bu öğrenciler lisede diğer sınıflara serpiştirilerek ara vermeden gelen diğer öğrencilere ağabeylik yapmışlardır. Kendi halinde devam eden bu hafızlık uygulaması 8 yıllık kesintisiz eğitimle beraber sekteye uğramış, ortaokulu bitirdikten sonra hafızlık eğitimi için gelen öğrencilerin sayısında gözle görülür şekilde azalma olmuş ve Kur’an kursları kapatılmaktan beter yapılmıştır.

Sekiz yıllık kesintisiz eğitimin ardından uygulamaya konan 12 yıllık zorunlu eğitimle birlikte İHO ve İHL’lerin hem öğrenci hem de okul/bina yönünden büyük bir artış olduğu, çoğu illerde uygulamaya konan hafız İHO ve hafız İHL’lerin de bu dönemde yaygınlık kazandığı görülmektedir. Hafızlık ideali olan öğrencilerin hafız olmak için bu okullara sınav ve mülakata hazırlandığı, müracaat eden öğrenci sayısının fazlaca olduğu, bu okullara seçilen öğrencilerin hafızlık eğitimine başlatıldığı, ilk açılan okulların mezun verdiği bilinmektedir. Öyle zannediyorum, bu okullarla, hafızlığın Kur’an kurslarından ziyade okullarda yapılması ve hafızlık yapan öğrencilerin yıl kaybetmeden hafız olması amaçlanmaktadır.

Bu proje okullar sayesinde, 8 ve 12 yıllık zorunlu eğitimle sekteye uğrayan hafızlığın yaşatılmaya çalışıldığı ve hafızlığın teşvik edildiği anlaşılmaktadır. Bir ihtiyacı karşılamak ve başarılı öğrencileri seçmece alarak hafız yapma projesinin ne derece başarılı olacağı ilerleyen yıllarda daha iyi anlaşılacaktır. İyi niyetle başlatılan bu proje ile ilgili bazı endişelerimi bir önceki yazımda ifade etmeye çalışmıştım. Burada tekrar etmeyeceğim. İnşallah endişelerimde haklı çıkmam.

Burada hafızlığa karşı olduğum anlamı çıkarılabilir. Böyle bir anlayışta olmam söz konusu bile olamaz. Hatta hafızlığı bir nimet olarak görürüm. İnsanımız çocuğunu hafız yapabilme imkanı bulabilsin. Bunu takdir de ederim. Aynı zamanda farzı kifaye olan bu ibadetin herkese farzı ayın olmaması için içimizden birilerinin/bazılarının hafız olmasında yarar görüyorum. Yalnız proje hafız İHO ve hafız İHL’lerle hafızlık eğitiminin abartıldığını ve bu projenin ilerleyen yıllarda ölü doğacağını düşünüyorum. Bu kadar çocuğu hafız yapmak için o kadar çabayı da anlamış değilim. Buralarda hafızlık yapacak çocuklar sadece Diyanet’te din görevlisi ve MEB’de din kültürü öğretmeni olacak olsa, buna diyeceğim olmaz. Çünkü buralarda daima Kur’an’la haşır neşir olacaklar. Öyle zannediyorum, bu çocukların belli bir yüzdesi başka okul ve meslekleri seçecek ve başka alanlarda çalışacak. Bu da özel gayret gösterenlerin dışında çoğunluk hafızlığını unutacağını düşünüyorum. Aynı zamanda bu çocuklar hem hafızlık hem diğer derslere çalışmak suretiyle emsallerine göre daha fazla efor sarf etmiş olacaklar. Kapasitelerini iki yöne verdiklerinden dolayı belki de gerçek başarısını gösteremeyebilirler. Bir diğer husus, çok kişiyi hafız yapma çabası yerine yeterince hafızla yetinmek gerekir diye düşünüyorum. Merak ediyorum, sahabe içerisinde hafız olanların sayısı ne kadardır? Bildiğim kadarıyla bir elin parmağını geçmez. Bence projelerle hafız yetiştirme yerine bu müesseseyi doğal akışına bırakmak lazım. Unutmayalım ki bu ibadet farzı kifaye bir ibadettir. İşi farzı ayın ve rekabet haline getirmekten kaçınmak lazım. Çünkü bu memleketin sadece hafıza değil, diğer alanlarda da yetişmiş elemana ihtiyacı vardır.

*13/04/2022 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros ULU adıyla yayımlanmıştır.

Hafız İHO’lardaki Hafızlık Eğitimi (2) *

İHO’larda hafızlık yapan çocuklar;

1.      Tabir yerinde ise bir koltukta iki karpuz taşıyor. Hem diğer müfredatı hem de hafızlık yapıyor. Takdir edersiniz ki bir koltukta iki karpuz taşınmaz. Taşınırsa da ya hafızlık ya diğer dersler ihmal edilebilir. Kaç çocuk bunun altından hakkıyla kalkabilir?

2.      Resim, müzik, beden eğitimi ve bilişim gibi rahatlama derslerinden mahrum kalmaktadır. Özellikle çocuk için beden eğitimi ve bilişim dersleri vazgeçilmezdir. Nice çocuk bilirim ki bugün beden/bilişim dersi var diye bayrama gider gibi okula geliyor.

3.      Bu çocukların çoğu evleri şehir merkezinde olmasına rağmen gece yatılı yurt veya kurslarda kalmaktadır. Ortaokul çağındaki çocukların yatılı kalmasının çok pedagojik olduğunu sanmıyorum. Ne de olsa daha ana çocuğu.

4.      Ortaokul boyunca hafızlık yapmak gerekçesiyle bir yıl örgün eğitimden uzak kalmaları ve bu dersleri görmeden yıl sonunda sınava tabi tutularak bir üst sınıfa geçirilmeleri yıl kaybetmeme bakımından avantaj gibi görünse de lisenin temeli diyebileceğimiz temel derslerde boşluk olacağını düşünüyorum. 6.veya 7.sınıfta Türkçe, matematik, fen gibi dersleri görmeyen çocuk bir üst sınıfın konularını anlamakta zorlanabilir ve 8.sınıfta gireceği LGS’de istenilen şekilde başarıyı bazıları yakalayabilse de çoğunluğu beceremeyebilir. Bu da diğer ortaokul öğrencilerine göre bu öğrencilerin eşit imkanlarda yarışamayacağı anlamına gelir.

5.      Bu çocuklar hafızlık yaparken eski bildik metot olan pişik ve hamın birlikte hocaya okuması yerine, öyle zannediyorum, sadece ham olarak yeni ezberledikleri sayfayı hocaya veriyorlar. Bu da hafızlığın çok sağlam olmamasına sebebiyet verir. Çünkü önceki ezberler (pişik) ile ham birlikte okunacak ki önceki ezberler unutulmayacak, iyice sağlamlaştırılacak.

6.      Önceki hafızlık yapanlar, hafızlığı bitirdikten sonra hafızlık sınavına girinceye kadar günlük 20 sayfa olacak şekilde kaç defa hatim inerlerdi. İHO’larda okuyan bu çocuklar bu kadar tekrardan mahrum kalıyorlar. Çünkü buna zamanları yetmez. Hem hafızlık hem diğer dersleri bir arada götürmek gerçekten zordur.

7.      Diyelim ki bu çocuklar hem diğer dersleri hem de hafızlığı bir koltukta götürerek başarılı oldular ve ortaokulu bitirdiler. İyi bir liseyi kazandılar. Mesele hafızlığı bitirmekle kalmıyor. Çünkü bir ömür boyu bu hafızlığı korumak zorundalar. Belirli periyotlarla tekrar etmeleri gerekiyor. Bu çocukların yani hafız İHO’da hafızlık yapan çocukların hepsi hafız İHL’ye veya sınavlı-sınavsız İHL’lere gitseler, burayı bitirdikten sonra Diyanet’te görev alsalar ya da İlahiyat veya İslami ilimleri okuyarak MEB’de din kültürü, İHL’lerde meslek dersleri öğretmeni olsalar sürekli Kur’an’la haşır neşir olacakları için tekrarlamak suretiyle hafızlıklarını unutmayabilirler. Bilinen bir gerçek var ki hafız İHO’dan veya başka yollardan hafız olan çocukların önemli bir kısmı başka meslekleri tercih edebiliyorlar. Bu meslek gruplarını tercih etmede sakınca yoktur. Hatta iyi de olabilir. Ama hafız doktor, hafız mühendis vs. olarak bu hafızlıklarını nasıl koruyacaklar? Günün belirli bir saatini günlük hafızlık sağlamaya ayırabilecekler mi? Bunun da zorluğu aşikardır. Hafız İHO’dan hafız olanlar nasıl olur bilemiyorum ama daha önceki sistemde hafız olup da diğer meslek gruplarını seçen çoğu kimsenin hafızlığını unuttuğu sadece kendilerine hafız dendiğini biliyoruz. Sonucunda unutulacaksa niçin hafız olunur sorusunu da burada sormak lazım. Çünkü onca emek boşa gitmiş olur.

*311/04/2022 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros ULU adıyla yayımlanmıştır.

Hafız İHO’lardaki Hafızlık Eğitimi (1) *

4+4+4 eğitim sistemine geçmemizle birlikte daha önce sadece ortaokul olan ikinci kademeye imam hatip ortaokulları da eklendi. Yeterli ve makul seviyede olan imam hatip liseleri normalin üzerinde açıldı. Bu okullar için bazen yeni binalar yapıldı, bazen de diğer okul türlerine ait binalar İHO/İHL’ye dönüştürüldü. Bununla da yetinilmedi. Çoğu İHL’ler kız ve erkek olacak şekilde müstakil okula çevrildi. Ayrı binada açılamayan yerlerde kız ve erkek sınıfları ayrıldı. İHO ve İHL’ler ihtiyaçtan fazla dikkat çekecek şekilde açılması yetmedi. Son yıllarda proje okullar adı altında “Fen ve Sosyal Bilimler Programı uygulayan İHL”ler devreye sokuldu. Bununla da yetinilmedi. Hafız İHO ve hafız İHL’ler açıldı. Hala da açılmaya devam ediyor.

Açılan İHO ve İHL’lerin, proje İHL’lerin, hafız İHO ve hafız İHL’lerin ne kadarı ihtiyaç ne kadarı işlevini yerine getiriyor ne kadarı beklentilere cevap veriyor ne kadarı kaliteyi yakaladı? Bu konuda iyi mi yapıldı ya da bu okul türlerine istemeden kötülük mü yapıldı? Bunların üzerine etkili ve yetkili makamların epey kafa yormak gerekiyor. Bu konuda, bir şeyin ihtiyaçtan fazla açılması en azından kaliteyi düşürür kanaati hakim kamuoyunda ve eğitimciler arasında. Çünkü pek azı hariç bu okul türleri, eskinin genel lise görevini görüyor. Bunun da kaliteyi yakalayabilmesi mümkün değil. Tüm bu olup bitenlerden İHO ve İHL'ler üzerine kafa yoranların ne yaptıklarını bilmediklerini, kafalarının karışık olduğunu, kaliteyi yakalama uğruna her öneri ve seçeneği, acaba deyip hemen uygulamaya koyduklarını düşünebiliriz. 

Bu yazımda, sadece hafız İHO ve hafız İHL'ler üzerinde duracağım. Buna geçmeden önce hafızlık üzerine birkaç kelam etmek isterim. Çünkü eskiden Kur’an kurslarında verilen hafızlık eğitimi şimdilerde hafız İHO ve hafız İHL’lerde yapılıyor. İlmihal kitaplarımızda Kur'an'ı hıfzetmek tıpkı cenaze namazı kılmak gibi farzı kifaye ibadetlerdendir. Yani beş vakit namaz gibi herkesin üzerine farz değildir. Toplumun içerisinde bir veya birkaç kişi bu görevi yerine getirdiği zaman diğerlerinin üzerinden sakıt olan bir ibadettir. Kimse yerine getirmezse herkese farzı ayın olur.

İHO’larda seçme öğrencilere ortaokulu bitirinceye kadar hafızlık eğitimi veriliyor. Hafız İHL’lerde ise ortaokulda veya Kur’an kurslarında hafızlığını yapmış hafız öğrencilere eğitim veriliyor.

İçeriğini ve işleyişini tam bilmemekle beraber hafız İHO’lara öğrenci alınırken müracaat eden öğrenciler arasında, yazılı ve sözlü sınavlar yapılıyor. Sınavın tüm aşamalarını geçen çocuklar bu okullara kaydediliyor. Bu çocuklar daha fazla Kur’an eğitimi alsın diye resim, müzik, beden eğitimi ve bilişim teknolojileri derslerini görmüyor. Bu derslerin ders yükleri Kur’an derslerine ekleniyor. Çocuklar diğer ortaokul müfredatının dersleriyle birlikte ezber de yapmaya başlıyor. 6.veya 7.sınıflarda bir yıl ara vererek hafızlık yapılıyor. Yıl sonu geldiğinde öğrenci okumadığı yılın derslerinden sınava girerek sene kaybetmeden bir üst sınıfa geçiyor veya geçiriliyor. Hafızlık yaparken çocuğun eski hafızlıklarda olduğu gibi yıl kaybetmemesi ve akranlarından geri kalmaması bir avantaj olarak görülebilir. Yalnız bu şekil bir hafızlık eğitiminin dezavantajlarının olabileceğini düşünüyorum. (Devam edecek)

*09/04/2022 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros ULU adıyla yayımlanmıştır. 

Hafızlık Nasıl Yapılır? *

Süre başlıklarının olduğu sayfalar hariç her sayfasında 15 satır olan Kur’an; 606 sayfa, yuvarlak hesap 6666 ayet, 114 süre ve her biri 20 sayfa olmak üzere 30 cüzden ibarettir.

Şimdiki proje hafız İHO’larda hafızlık eğitiminden önce hafızlık yapanlar; bir yılı yüzünden, iki yılı da ezber yapacak şekilde üç yılını hafızlığa ayırırlardı. Bazı yerlerde ilkokuldan önce hafızlık yapılsa da Türkiye’nin genelinde ilkokulu bitirdikten sonra hafızlığa başlanırdı. Eğitim genelde Kur’an Kurslarında yapılırdı. Hafızlığını bitirenler ağırlıklı olarak İmam Hatip ortaokullarına kayıt yaptırırdı. Orta birinci sınıftan okumaya başlarlardı.

Hafız olanlar ve hafızlık çalışanlar bilir. Kur’an ezberlemeye Fatiha’dan başlanmaz. Her cüzün birinci (20.sayfa) sayfasından ezbere başlanır. 2.cüzün 1.sayfası, 3.cüzün 1.sayfası şeklinde 30.cüze kadar bu şekilde birer sayfa ezberlenir. Ezberlenen her sayfa hocaya ezberden verilir. 30.cüz bittikten sonra tekrar başa dönülür. 1.cüzün 2’nci, 3.cüzün 2’nci sayfası şeklinde her cüzün hem ikinci hem de birinci sayfası, birlikte okunarak 30.cüze kadar devam eder. Kısaca her cüzün 1.sayfasından başlanır, her cüzün 20.sayfasına kadar ezberlenerek Kur’an baştan sona ezberlenmiş olur. Hafızlık yapanlara sorulduğu zaman birden gidiyorum, ikiden gidiyorum derler. Bundan kasıt da mesela ikiden gidiyorum diyen biri günlük iki sayfa ezberden verir. Bu iki sayfanın birinci sayfası, bir önceki turda ezberlediğidir. Buna pişik deniyor. Yeni ezberlediği sayfaya da ham deniyor. Her cüzden yeni ezberlenen sayfaya, cüzün diğer sayfaları da eklenerek hocaya okunur. Böylece önceki ezberler de her turda tekrarlanmış olur. Her cüzü bir binaya benzetirsek, birinci sayfalar temel ise cüzün diğer sayfaları temelin üzerine çıkılan katlar gibidir. Her cüz aşağıdan yukarıya bu şekilde örülür. Hafızlık yapanlara 5.cüzün 15.sayfasını oku dediğin zaman o sayfanın neresi olduğunu bilir. Bu, hafızlar arasında bilinen bir şey. Hafızlık yapmayanlar bunu bilmezler.

Hafızlığa çalışanlar iki dizinin üzerinde saatlerce aynı sayfayı yani ertesi gün hocasına okuyacağı sayfaları döner döner okur. Genelde ezber yapmak için sessiz ve sakin ortamlar seçilir. Uykudan önce yapılan ezberler daha sağlam olduğu için genellikle akşam ve gece saatleri seçilir. (Çünkü uykudan önce yapılan ezberler uykunun ardından hafızaya güzelce yerleşiyor. Sabah erkenden yapılan ezberler ise daha çabuk yapılsa da hocanın önüne gidildiği zaman çoğu zaman okunamaz.) Akşamdan ezberini yapan, hocasına dersini okumadan önce sabah erkenden kalkarak akşamki yaptığı ezberini tekrar eder. Dersini hocasına veren öğrenci derin bir nefes alır, sevincine diyecek yoktur. Ama sevinci fazla sürmez. Çünkü sırada yarının dersini yapmak var. Bu yüzden fazla vakit kaybetmeden yarınki ezberine çalışmaya başlar.

Gördüğünüz gibi ben anlatırken zorlandım. Ama şu bilinmeli ki anlatıldığı gibi kolay değil, Kur’an’ı baştan sona ezberlemek. Çünkü hafızlık her gün ezber yapılması gereken; tatil, dur-durak bilmeyen, sabır isteyen uzun soluklu bir eğitim sistemidir. Bir hevesle hafızlığa başlayanların çoğu hafızlık yapmayı bırakmışlardır.

Hafızlık yapmak zor olsa da iş hafızlığı bitirmek ve hafız olmakla bitmiyor. Hafız olan kişi hafızlığını unutmaması için belirli periyotlarla sürekli Kur’an okuması ve tekrar etmesi gerekiyor. Piyasada, zamanında hafız olmuş ama dünya meşgalesi yüzünden en azından yılda bir tekrar edemediği için hafızlığını unutmuş niceleri vardır. Vatandaş bir hafız gördüğü zaman önce maşallah dedikten sonra hafızlığın sağlam mı diye sorar. Unuttum diyenlere halk arasında “ha”sı gitmiş, “fız”ı kalmış hafız denir.

Allah okuduğunu anlamayı, anladığını yaşamayı nasip etsin.

*06/04/2022 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros ULU adıyla yayımlanmıştır.

Hafızlığın Faydası *

Hafızlık güzel bir ibadettir. Hafız olan bir kişi hem farzı kifaye olan bir ibadeti yerine getirerek sevap kazanmış hem de Allah kelamını beynine nakşetmiş olur. Özellikle İmam, müezzin, müftü ve vaiz olacakların, ilahiyat ve İslami ilimler okuyacak olanların hafız olmasında fayda vardır. Çünkü bu meslek sahipleri hep Kur'an'la haşır neşir olmaktadırlar. Hem namaz kıldırırken zammı süre olarak namaz sürelerinin dışında farklı ayet ve süre okuyabilirler. Hafızlığı sağlam olanlar teravihlerde hatimle namaz kıldırabilirler. Cemaate vaaz verenler ayetleri ezberden okuyabilirler. Öğretmen olarak görev yapanlar Kur'an derslerinde öğrencilerin okuduğu sayfayı ezberden takip edebilirler. Hafız olanların Arapçaları da iyi ise okudukları ayetlerin anlamlarını bilirler ve muhataplarına anlamlarını da vermiş olurlar.

Tüm bunların yanında hafızlığın zekayı açtığını, hafızayı güçlendirdiğini düşünüyorum. Çünkü zeka ile zekat aynı kökten gelir. Nasıl ki zekat verdikçe malın bereketi artıyorsa, zekayı kullandıkça zeka da açılır. Kişinin ezberleme yeteneği gelişir. Sürekli tekrarlandığı için çoğu hafızın güçlü bir hafızaya sahip olduğu gözlemlenmektedir. Okuduğu metni daha çabuk kavrayabilir. Hafız olan bir kişi, gördüğü Arapça bir metnin Kur’an ayeti olup olmadığını, okunan ayetin Kur’an’da nerede geçtiğini bilir. Düğün, cenaze vb. yerlerde aşır okunacaksa genelde hafız olanlardan okumaları istenir. Bir yerde bir sohbet yapılacaksa hafızlara söz verilir. Ortama uygun birkaç ayetle, pekala bir sohbet konusu ortaya çıkar. Kısaca hafız olanlar Kur’an’ı zihnine nakşetmiş kimselerdir. Bunlara ayaklı Kur’an dense yeridir.

Tek başına hafız olmak yeterli midir? Ezberleme yönünden yeterli olsa da okuduğu ayetin anlamını bilebilme ve vaaz verirken içeriğini tercüme edebilme yönünden hafız olanların aynı zamanda Arapça bilgisine sahip olmaları çok iyi olur. Maalesef çoğu hafızın Arapça bilgisi olmadığı için okuduğunun ne anlama geldiğini bilememe gibi bir durumları söz konusu. Bu da Kur’an’ın iniş mantığı ve amacına uygun düşmez. Çünkü Kur’an; okumaktan ve bol bol tekrardan ziyade okuduğunu anlamak ve anlaşılanı yaşamak için gönderilmiştir. İdeal olan okunan ile yani ilmi ile amil olmaktır. Çünkü Müslümanlıkta ideal olan Müslümanların yaşayan Kur’an olmaları, teorinin pratiğe dönüşmesi ve Kur’an ahlakı ile ahlaklanmalarıdır. Dinin de toplumun da özellikle dini bilenlerden beklentisi böyledir. Bunu sahabenin “Peygamberin ahlakı nasıldı” sorusuna, Hz Ayşe’nin “Siz Kur’an okumuyor musunuz? Onun ahlakı Kur’an ahlakı idi” sözüyle de hepimiz biliyoruz. Allah okuduğunun anlamını bilen ve bildiğiyle yaşayan kimselerden eylesin.

Hasılı, tüm bunlar ve daha fazlası için Kur’an’ı ezberlemek teşvik edilir. Toplumda hafızlık yapanlara ve hafızlara ayrı bir değer verilir, saygı gösterilir ve el üstünde tutulur. Hafızı kelamsın denilir.

Anadolu’da çoğu ailenin çocuğunu hafız yapma ideali vardır.

Hafızlık sekiz yıllık kesintisiz zorunlu eğitimle birlikte sekteye uğrasa da son yıllarda uygulanan projelerle hafızlık yeniden diriltilmeye çalışılıyor. 

*08/04/2022 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros ULU adıyla yayımlanmıştır. 

Hükümetlerin Ekonomi Karnesi *

Bu yazımda ekonomimiz şöyledir, böyledir, öldük, bittik, her gün zam zam zam, bu böyle gitmez demeyeceğim. Her şey güllük gülistanlık da demeyeceğim. Derdim ne mevcut hükümet ne de önceki hükümetler ne şu parti zamanında ekonomi iyiydi ne de kötüydü değil. Becerebilirsem kendi gözümle bir tespitte bulunacağım.

Türkiye siyasetini ve ülke yönetimini geçmişten günümüze takip edenler bilirler ki ideolojik sebeplerle oy verenler olsa da siyaseti belirleyen en önemli unsur ekonomidir. Tencere, tava ve mutfak diye ifade edilen ekonomi nicelerini iktidardan etmiş, nicelerini iktidara taşımıştır. Çünkü vatandaşın derdi geçimdir, mutfaktır. Bundan dolayıdır ki iktidar adayı veya iktidar alternatifi olan her parti, “Ekonomiyi yönetemiyor, vatandaş açlık sınırı içerisinde, geçinemiyor, mutfakta tencere-tava kaynamıyor, fiyatlar aldı başını gidiyor, ürünlere her gün zam geliyor. Biz gelirsek ekonomiyi şöyle yöneteceğiz, vatandaşın alım gücünü artıracağız, asgari ücreti yükselteceğiz, işsizliği azaltacağız vs.” şeklinde propaganda yapar. Vatandaşın çoğunluğu, bu eleştirileri haklı bulur, verilen vaatleri ikna edici bulursa mevcut iktidarı değiştirir. Değiştirdiği hükümetlerin çoğunu da baraj altına iterek cezalandırır. Eleştirileri haklı, vaatleri ikna edici bulmaz, iktidarın yönetimini eksikleriyle birlikte yeterli görürse, iktidarı değiştirme yoluna gitmez. Bu hep böyle olmuştur, yine böyle olmaya devam edecektir.

Partiler, kendilerini iktidara hazırlamak için plan, program ve projeden ziyade rakip gördüğü partilerin ülkeyi soktuğu ekonomik darboğazı durmadan işler ve iktidara geliyorsa da rakiplerini kötüleyerek gelir. Yani siyasette rakibinin eksiklikleri ile ekmek yer. Mesela bu ülkede “ekmeğin karneye bağlanması”, “tüp kuyrukları”, “petrol krizi”, “ülkenin yetmiş sente muhtaç edilmesi”, “enflasyon/hiper enflasyon”, “faizlerin yüksekliği”, “yazar kasa”, “kepenk kapatan işletmeler”, “1994-2001 ekonomik krizleri”, “İMF’nin kapısının çalınması”, “özelleştirme”, “asgari ücret” vs. partilerin propaganda olarak başvurdukları argümanlardır. Yıllar geçse de fırından yeni çıkmış gibi ısıtılıp ısıtılıp önümüze konur. Tüm bunlar yapılırken “Bunlar ekonomiyi batırdı. Bunları bıraksan iki kazı güdemezler denerek eski iktidarlar eleştirilir. Eleştiri ile kalınmaz, ayıplanır ve kınanır. Tefe bile koyarlar.

Partiler rakiplerini alt etmek için böyle propaganda yapar ama kendileri iktidara geldikleri zaman nasıl bir icraata imza atarlar? Gördüğüm kadarıyla yok birbirlerinden farkları. Özellikle ekonomi ile ilgili yaptıkları ve yapamadıkları -yalancı baharları hariç- eleştirdiklerinden, kınadıklarından ve ayıpladıklarından hiç farklı değil. Hangi parti, hangisini ne ile eleştirmişse iktidarında aynısını yapmıştır. Aşağı yukarı aynısı başına gelmiştir. Bu da bize “İnsan kınandığı ile sınanır”, “Kişi, ayıpladığı başına gelmeden ölmez” sözlerini haklı çıkarıyor.

Burada bazıları, “Sapla samanı karıştırmayalım. Son yaşadığımız ekonomik sıkıntıyı tüm dünya çekiyor, çünkü dünya küresel enflasyonla karşı karşıya. Üstelik salgın var. Üzerine de savaş çıktı, petrolün varil fiyatı çok yükseldi” şeklinde gerekçeler gösterebilir. Tüm bu gerekçeler doğru ise -ki doğrudur- daha önceki hükümetlerin yaşadığı ve yaşattığı gerekçeler de doğrudur. Çünkü durduk yerde hayat pahalılığı olmaz, kriz olmaz. Bildiğim kadarıyla ekmeğin karneye bağlanması, ikinci dünya savaşı yılları. Halkın parasını verip petrolünü alamadığı yıllar petrol krizinin olduğu yıllar. Tüp vb. kuyruklar hakeza.

Yaşadığımız ekonomik sıkıntılar gösteriyor ki her dönemi değerlendirirken o yıllarda dünyada olup bitenleri de göz önünde bulundurmak gerektiğini düşünmemiz lazım. Nasıl ki tarihi olayları değerlendirirken bugünün gözüyle değerlendirmek yanlış ise eski iktidarları değerlendirirken de zamanındaki dünyada olup bitenleri bugünün gözüyle değerlendirmek yanlıştır. Gelmiş-geçmiş iktidarları eleştirirken ve kınarken biraz insaflı olmak lazım diye düşünüyorum. Çünkü her dönemin, her devrin ayrı bir hikayesi vardır.

Ekonomi ve diğer hususlarda, ülkenin krize girmesinde gelmiş geçmiş hükümetlerin yönetimden kaynaklanan hata ve yanlışları yok mudur? Vardır elbette. Çünkü insan yönetiyor ne de olsa. İnsan olup da hata yapmayan mı var. Ülkeyi ekonomik krize duçar eden iktidarlar benim nazarımda öngörüsüzdürler. En azından gelmekte olan veya gelmesi muhtemel krizlere karşı tedbir almadıkları, başka planları devreye sokmadıkları görülüyor. Pekala her hükümetin ajandasında B, C, D planları olmalıydı. Tabir yerindeyse ülkeyi ve ekonomiyi “Saldım çayıra, Mevla’m kayıra” çerçevesinde günübirlik yönetmişler. Tamam, dışa bağımlı olduğumuz enerji konusunda belki bir şey yapılamayabilir ama tarım ülkesi olan ülkem, en azından gıda ürünlerini dışarıdan ithal etme yoluna gitmemiş olurdu.

*12/03/2022 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros Ulu adıyla yayımlanmıştır.

Tarafgir Bakış Açısı *

Futbol maçı izler misiniz bilmiyorum. İzlemeseniz de futbol maçlarının çok çekişmeli geçtiğini bilirsiniz. Çünkü maç demek; stres, heyecan, alkış, slogan, tezahürat, küfür, atışma, taktik vb. demektir. Oynanan maç bir de ezeli rekabet ise yürek mi dayanır bu maça. Ta günler öncesinden bu maç konuşulmaya başlanır, biletler satılır, maçı hangi hakemin yöneteceği dört gözle beklenir. Maçın hakemi açıklanır açıklanmaz, takımların taraftarları hakem hakkında konuşmaya başlarlar. Kimi hakemi beğenir: İyi hakemdir, kritik pozisyonlarda takımlarını tuttuğunu, bu hakemin takımlarına uğurlu geldiğini, bu hakemle daha maç kaybetmediklerini söyler. Kimi de bu hakemle daha maç kazanamadıklarını, bu hakemin maçı katlettiğini, Federasyonun bu hakemi bu maça özellikle verdiğini söyler durur. 

Beklenen büyük gün gelir. Takımların taraftarları kendilerine ayrılmış tribünlerde saatler öncesinden yerlerini alır. Takımlar sahaya çıkar ve stresi yüksek maç başlar. Taraftarların takımı çok iyi oynuyorsa problem yok. Taraftar var gücüyle takımını destekler. Sesleri kısılıncaya kadar tezahürat yaparlar. Hele bir de gol atılmışsa bir bakmışsın hepsi birden ayakta ve eller de havada olur. Mutluluklarına diyecek yoktur. Ama takım iyi oynamazsa fanatik taraftarlar hakemle oynamaya başlarlar. Hakem faul çalsa, hepsi birden “Yuh be! Neresi faul bunun…Satılmış köpek! Kaç para aldın karşı takımdan? İbne hakem!” gibi hakaretler peşi sıra gelir. Bundan futbolcular da nasibini alır, zaman zaman hakeme diklenirler. Rakip futbolcuya sert girerler. Sarı kartlar arka arkaya çıkar. Kimi çift sarı karttan oyun dışı kalır.

Maç bu şekilde gergin biter ama maç bittikten sonra da maç bitmez. Çünkü hakeme kızgınlık devam eder ve televizyonlarda maç sonu değerlendirmelerde her pozisyon tekrar tekrar gösterilir ve hakemin oyunu biçtiği görüşü işlenir ve yenilen takımın başkanı nezdinde bu hakem istenmeyen hakem ilan edilir.

Her maç böyle olmasa da çoğu maçlar hep böyle sonuçlanır. Maç sonucunda en büyük darbeyi hakemler yer.

Hakemler arasında taraf tutanı yok mu? Vardır elbet. En azından takdire bağlı pozisyonlarda tuttuğu takımın lehine kararlar verir.

Başka ülkelerde futbol maçları bizdeki gibi stresli mi geçer bilmem ama bizde maalesef tüm suç hakemlere yıkılır. Çünkü futboldan ziyade hakemle oynanır. Yenilginin müsebbibi olarak çoğu takım suçu kendinde görmez ve hakemler tu kaka yapılır ve pek sevilmezler. Sevmeyenler de objektif maç seyredenler değil, özellikle fanatik taraftarlardır. Halbuki hakemler doğru veya yanlış gördüğünü çalar. Bariz hatada da taraf tutacak değillerdir. Zaten itirazlarda “var” kuralı var. İtiraz edilen pozisyonun yeniden izlenip verilen kararın değiştirilmesi söz konusu.

Maçlardaki fanatik taraftar bakışı ve davranışı sadece maçlarda mı olur bu ülkede? Keşke sadece maçlarla sınırlı olsaydı. Çünkü kutuplaşmanın kol gezdiği her alanda tarafgir bakış hakim bu ülkede. Maalesef siyaseti de böyle bu ülkenin, dini vs. anlayışı da. Herkes önce tarafını belirlemiş. Tarafgir gözüyle hayata ve olaylara bakıyor. Tarafgir olanların bakışı ise hiç sağlıklı değildir. Takım tutar gibidir onların zihniyeti. Bu tarafgir anlayış bu ülkede olduğu müddetçe de toplumun doğruda veya yanlışta anlaşabilmesi mümkün değildir. Bence bu ülkenin aşması gereken en büyük sorunu budur.

Hasılı, kişilerin takımları iyi oynayamasa da takımlarını tutmalarında, bir siyasi parti hata yapmasına rağmen seçmenin oy vermesinde, bir cemaate mensup kişinin bağlı olduğu cemaatini, yanlışlarına rağmen desteklemesinde bir sakınca yoktur. İnsanımızdan özellikle tarafgir bakış açısına sahip olanlardan tek istenilen; olayları, icraatları ve pozisyonları değerlendirirken doğruya doğru, yanlışa yanlış demeleridir. Yani bir hakkı teslim etmeleridir.

*25/03/2022 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros ULU adıyla yayımlanmıştır.

Bir Meşşailik Dersi *

Salı günü bir cenazeye katıldım. Cenaze namazının ardından defin için mezarlığa doğru ilerlerken, yanımdan mezarlığa doğru hızlıca yürümeye çalışan üçlü dikkatimi çekti. Biri yüksek sesle hararetli bir şekilde konuşuyor, diğer ikisi dinliyor.

Kulak misafiri olayım, sohbeti daha doğrusu bilgiyi kaçırmayayım diye ben de biraz hızlandım. Hoş, hızlanmasam da sağır sultanın duyacağı şekilde konuşanın sesi bana kadar geliyordu. Konu, haliyle cenaze üzerineydi.

"Cenaze namazında eskiden ayakkabı çıkarılır, ayakkabının üzerine basılırdı. Bu iyiydi ama şimdilerde bunu uygulayan kalmadı. Halbuki bu uygulamanın geçmişi ta peygamberimize dayanıyor. Peygamberimiz bir gün bir cenaze namazı kılacağında, Cebrail peygamberimizin yanına geliyor. Namaz kılarken ayakkabını çıkar. Çünkü ayakkabında tavuk pisliği var. Böyle namaz olmaz deyince peygamberimiz ayakkabısını çıkarıp üzerine basıyor ve cenaze namazını bu şekil kılıyor. Namaz bittiğinde peygamberimiz geri dönünce tüm sahabenin, kendisi gibi ayakkabılarının üzerine bastığını görüyor. Onlara niçin böyle yaptıklarını soruyor. Sahabe, ya Rasülallah, siz yapınca biz de öyle yaptık diyorlar. Peygamberimiz de Cebrail ile arasındaki geçen konuşmayı anlatarak niçin böyle yaptığını sahabesine anlatıyor. Ya gördünüz mü bu uygulamanın nereden geldiğini. Şimdi yapan pek kalmadı başka" dedi. 

Sonra daha da hızlandılar. Daha ne konuştular, neleri kaçırdım bilmiyorum. Bildiğim, eskiden cenazelerde ayakkabıların çıkarıldığı ve ayakların ayakkabıların üzerine basıldığı, şimdilerde kalmadığıdır. 

Mezarlıkta defin esnasında kenarda bekleşirken yanımdaki dostuma bu işittiğimi anlattım. Bizi dinleyen bir akrabam, "Ağa, geçen hafta burada bir cenaze namazına katıldım. Bu anlattığını cenaze namazını kıldıran imam da anlattı" deyince, bilginin esas kaynağını böylece öğrenmiş oldum. 

Garibime giden, ayağın ayakkabının içinde iken cenaze namazı kılmakla, ayakkabının üzerine basarak cenaze namazı kılmanın arasında ne fark var? Ayakkabı pis ise ve bununla namaz olmuyorsa, ayak ha ayakkabının içinde olmuş ha üstünde olmuş... Cenaze namazında sair namazlarda olduğu gibi necasetten taharet aranacaksa; bedenin, elbisenin ve namaz kılınacak yerin temiz olması gerekiyor. 

Neyse fıkhi meseleleri bir tarafa bırakalım. Katıldığım bu cenaze merasimi bana neler kazandırdı neler... 

Tanımadığım birinden kısa süreliğine de olsa bir meşşailik* dersi almış oldum. 

·         Yıllardır cenazelerde uygulanan ve başkası çıkardığı için benim de kalabalığa uyarak ayağımı çıkarıp ayakkabı üstüne bastığım ve cenaze namazı kıldığım bu uygulamanın menşeini böylece geç de olsa öğrenmiş oldum. (Beşikten mezara ilim ve öğrenmenin yaşı yoktur dedikleri bu olsa gerek.  Bu hocayı bulup ondan yeni bilgiler öğrensem mi diye düşünmüyor değilim.)

·         Cenazeye katılarak Müslümanın Müslüman üzerindeki bir hakkı yerine getirmiş oldum ve sevap kazandım.

*Bir nevi ders anlatım şekli. "Ruhla birlikte bedenin de eğitilmesi amacıyla çoğu zaman yürüyerek öğretim yapma." 

*05/03/2022 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros Ulu adıyla yayımlanmıştır.

Komşuda Pişer Bana da Düşer

Dün akşama doğru ortalığı bir duman kapladı. Yangın mı var dedik. Ailecek balkondan bakıştık.

Komşulardan birinin bahçesinden geliyordu duman. Mangal yakmış olmalı demeye kalmadan evde ne kadar açık pencere varsa kapatmak için koşuştuk.

O an düşündüm de keşke evde fazla aile bireyim olsaydı, aynı anda odalara dağılır, hızlıca pencereleri kapatırdık.

Fazla zaman geçmeden duman başta bizim oturduğumuz ev olmak üzere tüm civar evlere yayıldı ve odalara davetsiz misafir oldu.

Balkonda otururken burnu koku alanlar burunlarını kapattı ve yüzlerini buruşturdu. Benimse öyle bir derdim yoktu. Çünkü burnum koku almıyor. Böylesi zamanlarda burnun koku almaması bir nimetmiş.

Az sonra burnu koku alanların tespitiyle balık kokusu gelmeye başladığını öğrenmiş oldum. Boşu boşuna mangal yakıyor diye komşunun günahını almış olduk.

Biz, duman isi ve balık kokusuyla gıdalanırken, komşumuz bahçede balığını mangalda pişirdi. Sonrasını bilmiyorum. Herhalde afiyetle yemişlerdir.

Benim merakım, komşunun hangi balığı pişirdiği. Maalesef bunu tespit edemedim ama bu ziyafetten en fazla evin kadını memnun kalmıştır:

Akşama yemek yapma derdi ve telaşesi olmadı.

Bayram öncesi temizlediği evi balık kokusu ile batmadı.

Güzel bir keyif çattı.

Allah'tan daha ne ister?

Keyiflenmeyip rahatsız olanlar çatlasın.

Dünya Yaşanmaza Doğru *

Çığ düşmesi, toprak kayması, seller ve su taşkınları, orman yangınları, fırtınalar, salgınlar vs. gösterdi ki bu yüzyıl -doğal- afet yüzyılı olacak. Bu demektir ki yaşanmaz bir dünya bizi bekliyor. Sürekli mal ve can kaybı olacak. Böyle böyle dünyanın sonu gelecek. Dünya öbür yüzyıla sarkarsa, geride kalanları nasıl bir dünyanın beklediğini varın siz düşünün. İki yıldır da küresel bir salgınla boğuşuyoruz. Covid-19 biterse, arkasından başka salgınların da kapıda olduğu dillendiriliyor şimdiden.

Büyük can ve mal kaybına neden olan bu doğal afetlerin müsebbibi kimdir? Doğal afetlerin kendisi mi? Evreni ve her şeyi yerli yerince yaratıp bir düzen içinde bizim kullanımımıza veren Allah, şu insanlara gününü bir göstereyim mi diyor? Suçlu hep bizden bir şeyler alan doğanın kendisi mi? Bize bu doğal afetleri gönderen Allah mı suçlu? Haşa.

Bilelim ki doğal afetler sünnetullah adı verilen Allah'ın değişmez kurallarındandır. Evreni gül kabul edersek, doğal afetler de bu evrenin dikenidir. Evren hep güllük gülistan olacak değil ya. Gülü seven dikenine katlanacak. O zaman doğal afetler doğanın doğasında var. Nasıl ki bir araç kullanıla kullanıla bir müddet sonra rektifiyeye ihtiyaç duyuyorsa, doğanın da bize hayat vermeye devam edebilmesi için bu doğal afetlerle rektifiye olması gerekiyor. Yani doğa kendi kendini yenilemektedir. Hasılı doğal afetlerde suçlu ne doğanın kendisi ne de bu doğal afetleri yaratan Allah'ın kendisidir. Burada suçlu, babadan kalan mirası hoyratça kullanan, kadir-kıymet bilmeyen iki ayaklı biz insan neslidir. Yapıp ettiklerimizden dolayı doğanın doğallığını bozar, akışı tersine çevirmeye kalkar, tedbirler almazsak olacağı budur. Daha ne bekliyorduk ki... Çünkü bizim yaptığımız doğaya savaş açmaktır. Doğaya savaş açarak kim başarılı olmuş ki biz başarılı olacağız. 

Nedir doğaya savaş açmak? Ormanları yakar yıkar ve kesersek; kuraklığa, toprak kaymasına ve heyelana hazır olalım. Orta yerde boş arazi kalmamış gibi dere yataklarına ev yapar, dereleri ıslah ediyoruz derken ifsat edersek, küresel ısınmayla birlikte anormal bir şekilde yağan yağmur, her dere ve tepeden gelir. Önüne kattığını götürür gider, boğar ve bir kenara atıverir. Boğarken de suçlu kim demez. Suçlu-suçsuz onun müşterisidir ve kimseye acımaz. Zira insafı yoktur. Çünkü biz suyun doğal akışını bozarsak o da bizi boğar. Evlerin alt katlarını da su basar. Dünyaca emek verilen ve masraf edilen tahliye boruları ve alt yapı çöker. Yapılan köprüleri bile alır götürür. Fay hattının üzerine yaptığımız meskûn mahalleri de çimento ve demirden kısarak çürük yaparsak, o koca binalar enkaz yığınına döner. İçindekileri de öldürür. Öldüremese de sakat bırakır. Biz de iğne ile kuyu kazar gibi mucize kurtuluşlar bekleriz enkazın başında.

Kıyametin ne zaman kopacağını ve dünyanın ömrünün ne kadar olduğunu bilmiyoruz. Zira bizde bunun bilgisi yok. Bilen tek varlık Allah Teala’dır. Öyle zannediyorum, kıyametin ne zaman, hangi saatte kopacağını bilen Allah’ın, kıyameti şu gün koparayım diye karar verdiğini düşünmüyorum. Kıyameti biz insanlar koparacağız. Çünkü güzelce yaratıp emrimize verilen dünyayı kullanan biziz. Dünya da yeni aldığımız ve belli bir miadı olan ürün/eşya/mal gibidir. Her ürünün bir ömrü varsa dünyanın da bir ömrü vardır. Eşya temiz kullanılır, zamanında bakım ve onarımlarını yaparsak, nasıl ki kullandığımız eşyanın ömrünü uzatabiliyorsak, dünyayı da sünnetullaha uygun kullanırsak ömrünü uzatabiliriz. 

Hasılı, dünyayı cennete çevirmek de elimizde, cehenneme çevirmek de. Dünyanın ömrünü kısaltmak da elimizde, uzatmak da…

*19/03/2022 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros Ulu adıyla yayımlanmıştır.

Beni Ne Kadar Tanıyorsunuz?*

Beni ne kadar tanıyorsunuz desem, fiziki ve birkaç bildiğiniz yönümü sayabilirsiniz. İçimde ne barındırdığımı biliyor musunuz? Sakın ben senin ciğerini bilirim gibi beylik laflar etmeyin. En iyisi mi gelin size kendimi anlatayım. Böylece nasıl biri olduğumu (pek lazımdı sanki!) öğrenin.

Zayıfken ben;

*Sesi çıkmayan, ses çıkarırsam da alttan alan birisiyim.
*Uyumlu olmayı tercih ederim.
*Herkesle iyi geçinirim.
*Nazik ve kibar olurum.
*Eleştiriye, istişareye ve diyaloga açığım.

*Hoşgörülüyüm.
*Ekip ruhuna önem veririm.
*Birlikte çalıştıklarıma saygıda kusur etmem, onlara değer veririm.
*Dürüst olmaya çalışırım. (En zoru) Olamasam da dürüst geçinirim. (En kolayı)

*Makam ve mevkide gözüm olmaz.

Güçlendiğim veya gücü ele geçirdiğim zaman ben;

*Başkasını eleştirmeyi pek severim. Eleştiri okları bana dönerse eleştirinin en masumuna dahi tahammül etmem.
*Ağzımı bozar, insanları yerin dibine geçiririm.
*Ekip ruhuna önem vermem.
*Cazibe merkezi olmak isterim.
*İstişare etmem, diyaloga açık olmam.

*Herkes durmadan beni övsün, alkışlasın, hep benden konuşulsun isterim.

*Alternatifim olsun istemem. Biri alternatif olmaya kalkarsa adamlarım vasıtasıyla onları yok etmeye çalışırım. Sadece ben kalmalıyım.

*Cenazemin koltuktan kalkmasını ve koltukla birlikte mezara gömülmeyi isterim.

*İyilik yaptıklarım ve kendilerine imkan sunduklarım bana karşı gelsin, görüş serdetsin istemem. Çünkü benim sayemde onlar bir şeyler gördü. Benimle uyumlu olur, dediklerimi yapar, saygıda kusur etmezler ise sunduğum imkanlardan yararlanmaya devam ederler. Çünkü onlar benim yakınım ve adamımdır.

*Ağacın yaprağı düşse ağacın bana kastı var diye düşünürüm. Çevremin de böyle bilmesini isterim.

*Tüm iyilik ve güzellikleri kendimden, kötülükleri ise rakiplerimden bilirim. Bilmekle kalmam. Herkesin de böyle bilmesini isterim. Çünkü ben sütten çıkmış bir ak kaşığım. Bu da böyle biline.

*Varlığım herkes için bir nimet, yokluğum ise külfettir. Çünkü ben Allah vergisi, bulunmaz bir Hint Kumaşıyım. Benden vazgeçmeyi düşünenler, bunu böyle bilsin.

*Bana yapılan her şey hakaret, benim yaptığım ve dediğim her şey ise birer tespittir.

İşin özeti, zayıf iken kendimi iyi biliyorum ama güçlüyken neler yapabileceğimi yazmaya çalışsam da hepsini yazdığımı sanmıyorum. Bunun ortaya çıkması için beni güç ve koltukta iken denemelisiniz. Haydi göreyim sizi.

*19/10/2022 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros ULU adıyla yayımlanmıştır.