Tanıdık Bir Alışveriş *

İş çıkışı eve geçmeden çarşı içine girdim. Kadınlar Pazarının önünden geçerken iri iri şeftaliler gördüm. 10 lira yazıyordu fiyatına. Evde de dünden marketten aldığım şeftali vardı ama gözüm kaldı şeftalide. Albeni diyordu kırmızı iriliği ve fiyatı. Büyüklüğüne aldırma kardeşim, tadı yoktur hem eziktir dedim, yürüdüm gittim.

Geçip gitsem de olmayan aklımın bir köşesinde kaldı şeftali. Almalıydın, nereden bulacaksın böylesini, bir daha bu fiyata dedim. Bir pişmanlıktır yürüyorum ama ayaklarım geri geri gidiyor.

Kuzey girişine gelince kalabalığın içinde yine iri iri şeftaliler gözüme ilişti. Oradan almadın, gel buradan al. Bak son pişmanlık fayda vermez dercesine.  Yavaştan yaklaştım. Fiyat yazmıyordu. O değilden kaça dedim. 12’ye verdik ama 10’a düşürdük dedi. Hem de yarma imiş. Fiyatının yanında yarma olması da benim için bir artı idi. Dün daha küçüğüne ve yarma olmayanına 13 vermiştim. İki kilo ver dedim. Bir taraftan da cebimden 20 lira bulmaya çalışıyorum.

Para çıkarıncaya kadar elinde açılmış poşetle bekledi satıcı. Yüzüme bakmadan elimdeki 20 liraya uzattı elini. Demek ki para peşin kırmızı meşin dedikleri böyle bir şey olsa gerek. Parayı alıp arka tarafta tartan kişiye uzattı. Ardından poşete şeftali koymaya başladı. Öndeki kasadan sırayla almadı. Biraz o kasadan biraz bu kasadan sonra önümde en önde duran iki üç tane daha koydu. Tartıya uzattı. Uzatılan kaç kilo kaç gram geldi bilmiyorum. Çünkü müşteri göremeyecek şekilde bir tezgah kurulmuş. Poşeti teraziye koydu. Ne eksik deyip ilave etti ne fazla deyip çıkardı ne de içinden büyüğünü alıp kasadan küçüğünü aradı. Boşu boşuna tarttı hasılı. Mübareğin eli terazi imiş. Aslında teraziye bile gerek yok. Poşete doldurup al iki kilo diyecek böyleleri. Tarttığını sandığım kişi poşet parasını hesaba katmadan ikinci koyu bir poşete daha koydu şeftaliyi. Karlı bir kazanç için feda olsundu ikinci bir poşet. İçindeki poşeti kördüğüm yapacak şekilde bağladı. Ardından bana uzattı.

Tüm bu olup bitenleri sesimi çıkarmadan manidar bir şekilde bir güzel izledim. İçimden, evde olduğu halde iriliğine, yarmalığına aldanarak almaya kalktığın bu şeftali aşkı seni üzecek dedim. Çünkü seyyar satıcı veya tablacılardan kalma bu alavere bana tanıdık geldi. Bir esnaf, aldığın meyvenin ağzını o kadar işinin arasında bir güzel bağlıyorsa, sen o meyvenin hayrını görmezsin. Belli ki ezik şeftaliler var içinde dedim. Belli ki kadınlar pazarında dükkan açmadan epey bir tablacılık yapmış olmalı beyefendi. Çoğu seyyar satıcının bile bu ucuz numaraları terk ettiği günümüzde bu esnaf hala bu işlere yelteniyorsa, demek ki dünyasını epey kurtarmış olmalı. Ötesini bilemem. Aman, neyse ne. Aldığım ihtiyaç fazlası iki kilo şeftali idi şunun şurasında.

Kalbimi daha fazla bozmadan poşeti elime aldım, evimin yolunu tuttum.

Yemekten sonra haberi eşimden aldım. Şeftaliler güzel görünüyor ama iki-üç tanesi ezik dedi. Kötü haber tez yayılır dedikleri bu olsa gerek. Sanki sordum. Ben o şeftalileri görmeden ezik olduğunu anlamıştım zaten. Zira bağlamasından belli idi. Hasılı eski tanıdık alışverişlerden birini daha bu şekilde akşam akşam yapmış oldum. Kısa günün kârı.

Aslında bu alışveriş bana yabancı değildi. Ta ortaokul talebesi iken ilçeme gideceğim zaman Eski Garaj civarında yine bir tablacıdan böyle şeftali almıştım. Kardeş, ilçeye gideceğim, çok yumuşaklarını verme dedim. Tamam dedi ve ağzını bağlayıp vermişti. Elime alınca parmağımın dokunmasıyla birlikte şeftalinin vahametini öğrenmiştim. Poşeti tablaya koyarak para da kalsın şeftali de senin olsun deyip çekip gitmiştim. Hasılı bu benim ikinci sokuluşum oldu.

Siz siz olun, bir esnaf ürününü seçtirmiyorsa uzak durun. Tamam kendi versin dediniz. Verdiğinin ağzını bağlıyorsa ürün de para da sen de kalsın deyin, ardınıza bakmadan uzaklaşın oradan. Giderken de şeytan görsün böylesinin yüzünü deyin. Yok, ben eziğini, beni böyle kandıranı seviyorum diyorsanız, yanlış esnafa gitmemek için bir telefon kadar yakınım size.

*07/09/2022 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros ULU adıyla yayımlanmıştır.

2008 ve 2022 Brent Petrol Fiyatları *

Görülmemiş bir hayat pahalılığı ile karşı karşıya olduğumuz ve bir hiperenflasyon yaşadığımız aklıselim sahibi herkesin malumu. Bakmayın futbol takımı tutar gibi parti tutan bazı trollerin bu durumu görmezden gelip "Dünyada da böyle. Biz yine iyiyiz. Avrupa gıda sıkıntısı çekiyor, bizden pahalıya alıyor" dediklerine. Bu işin hiç lamı cimi yok. Hayat pahalılığında ve enflasyonda başı çekiyoruz. Enflasyonu en yüksek ülkeler yüzde 10 civarında bir enflasyona maruz kalıyorlar. Yüzde 10 nere, yüzde 80 enflasyon nere. Savunmacı reflekslerini bir tarafa bırakıp biraz makul düşünseler, hayat pahalılığında açık ara önde olduğumuzu kabullenirler. Hele bir de yok öyle değil diyenleri nankörlükle suçlamaları yok mu? Akılları sıra güneşi balçıkla sıvamaya çalışıyorlar. 

Hayat pahalılığını kabul edip biraz makul gibi görünenler de yönetilemez mevcut durumu, bazı gerekçelerin arkasına sığınarak bu durum normal demeye getiriyor. Kah bizdeki ürünü dolar veya EURO ile kıyaslıyorlar. Bak bizde daha ucuz diyorlar. Efendim, "Esnafımız fırsatçı" diyorlar. Tamam, esnaf fırsatçı olabilir. Bu halk mı verdi esnafa bu fırsatı. Unutmayın ki kurt puslu havayı sever. Hızlarını alamıyorlar, Brent petrol yükseldi. Haliyle bize zam olarak yansıyacak diyorlar. Tamam, Brent petrol 135 dolara kadar yükseldi. Elbette zam olarak bize yansıyacak. Yalnız Brent petrol ilk defa 135 dolara yükselmedi. 2008 yılında 141 dolara kadar çıktı. O zaman benzinin litresini kaça almışız? Bilgileri bir tazeleyelim isterseniz. 3,61 lira imiş. Brent petrolün varilini gerekçe göstererek 2022 yılında benzin bir ara 30 liraya kadar çıktı. Aradaki uçurumu takdirlerinize bırakıyorum. Demek ki mesele sadece Brent petrolün yükselmesi değil. Sıkıntı TL'nin döviz karşısında erimesi ya da eritilmesi. Çünkü 2008 yılında dolar 1,25 seviyesinde idi. Burada üzerinde düşünülmesi gereken paramızın değerinin hiç olmadığı kadar düşmesidir. Değilse biz 2008 yılında da benzini bugünkü fiyatlara almamız gerekirdi. 

2007, 2008, 2009 dünya ekonomik krizini yabana atmamak lazım. Dünya hala o krizin etkisinden kurtulamadı. Burada sorulması gereken soru şu: 2008’de Brent petrol 141 dolara kadar yükselmiş iken biz o zaman benzini niçin şimdiki gibi pahalı almadık? Çünkü paramız pul olmamıştı ve değerliydi. TL neredeyse dolarla başa baş idi. Merkez Bankası rezervlerimiz iyi seviyede idi. Hükümet iyi bir mali disiplin izledi. O zamanın Başbakanı Erdoğan, bu kriz bizi teğet geçecek demişti. Gerçekten uygulanan sıkı para politikası ve mali disiplin sayesinde teğet geçti.

Bir zamanlar teğet geçen kriz şimdi niye hep bizim ülkemizde cirit atıyor? Demek ki krizin diğer gerekçelerinin yanında en büyük sebep izlediğimiz para politikasıdır. TL’miz pul olmasa biz bu krizi bu kadar derinden hissetmeyecektik. Çünkü hayat pahalılığını ve enflasyonu azdıran paramızın dolar karşısında değer kaybetmesidir. O zaman izlediğimiz para politikasında bir problem var. Yedek akçeye varıncaya kadar Merkez Bankası rezervlerini şu ya da bu şekilde kötü günleri hesaba katmadan har vurup harman savurursak, orta yerde TL diye bir para kalmaz ve piyasaya zam olarak yansır.

Salgınla beraber derinden hissedilen bu enflasyonlu hayatı ve hayat pahalılığını değerlendirirken işlemeye çalıştığım bu hususun da göz ardı edilmesini isterim. Hoş, biz salgından önce de zaten bir ekonomik krize girmiştik. İzlediğimiz yanlış para politikası da bize bu şekil pahalıya mal oldu. Sözün özü budur. Lütfen başka gerekçelerin ardına sığınmayalım.

*17/08/2022 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros ULU adıyla yayımlanmıştır.

Gözlük Maceram

Gözümle derdim ilkokul 4 ya da 5.sınıfta iken başladı. Gözümün ağrısından iki gün boyunca okula gidemedim. 

İlkokuldan sonra verdiğim üç yıl aranın ardından 17'den gün almış biri olarak orta 1'e başladım. 

İlk sınıfım, bir ara 69 mevcuda çıksa da 66 kişilik ince uzun bir sınıftı. Her sırada üçer kişi otururduk. Akranlarıma göre büyük olduğumdan en arka sıraya otururdum. 

Oturunca anladım ki tahtadaki yazıları okuyamıyorum. Bir süre yanımdaki arkadaşın yazdıklarından tahtayı defterime geçirdim. 

Bir akrabamın aracılığıyla özel bir göz doktoruna gittim. Yine onun sayesinde eskiden yaşlı insanların yakın gözlüğü olarak kullandığı siyah bir gözlüğüm oldu. Bu gözlük seçiminde bir tercihim olmadı. 0,75 idi ilk göz numaram. 

Gözüme takıp dışarı çıktığımda az önce geldiğim yollara hendek açılmış zannına kapıldım. Ne ara açtılar bu çukuru deyip gözlüğü çıkarınca kaldırımlarda herhangi bir değişikliğin olmadığını gördüm. Ayrıca doktor nasıl muayene etti ise takındığım bu gözlükle de çok iyi göremedim. İyi-kötü böyle alışacağım ama nasıl alışacaktım? Çünkü herkesin bana baktığı zehabına kapıldım. Bir başka sorun, beni gözlüksüz tanıyan sınıf arkadaşlarım ne diyecekti? Zira o zamanlar gözlük herkeste olmazdı. Gözlük takan için de ya dört göz deyip dalga geçecekler ya da gözün kör mü oldu diyeceklerdi. Ki bir tanıdığım, bismillah demeden dedi bile. Çekemezdim bunu. 

Ani bir kararla bu gözlüğü takmama kararı aldım. Gözlüğü ceketin cebine bir koydum. Bir daha kullanmadım. 

Yine arka sırada oturuyorum. Gözlerimi kısarak tahtadaki yazılanları okumaya çalışıyorum. Bir kısmını bu şekil okuyabilsem de çoğunu okuyamazdım. Son çare yanımdakinden tahtayı deftere geçiriyorum. 

Sanırım, bir arkadaşın söylemesiyle duvar tarafında oturmam şartıyla sınıf öğretmenim önden üçüncü sıraya oturttu beni. Böylece tahtayı görür oldum. 

Orta sınıfı bu şekil gözlüksüz bitirdim. Lise bire gelince hastaneye nasıl gidilir, nasıl muayene olunur bilmem. Meşhur birkaç göz doktoru vardı özel muayenesi olan. Özel muayene ücretini ve gözlük bedelini öğrenip parayı temin ettim. Muayene sonucu yeni göz numaram 1,25 olmuştu. 

Lise 1'den beri kesintisiz uzak gözlüğü kullandım. O günden sonra sabah kalkar kalkmaz ilk işim gözüme gözlük takmak oldu. Adeta vücudumdan bir parça oldu. Nere gittiysem, gözlük de benimle birlikteydi. 

Birkaç senede bir muayene olmak suretiyle göz numaram yüksele yüksele 2,75'e kadar çıktı. Belli bir yaştan sonra kontrol için doktora da gitmedim. Uzun yıllar bu numarayı kullandım. 

Yaş geldi 60'a. Halen bu 2,75 numaralı uzak gözlüğünü kullanıyorum. Ama eskisi gibi ihtiyaç hissetmiyorum. Sadece uzağa bakmam gerektiğinde gözlüğe ihtiyacım oluyor ama yine de gözümde duruyor. Yazı, çizi işim olursa bu gözlüğü çıkarıyorum. Kah başıma kah yanıma koyuyorum. Yakın gözlüğü kullanmadan çıplak gözle okuyorum. 

Gel zaman git zaman yataktan baş ağrısı ile uyanır oldum. Bu ağrı geçsin diye hap dışında daha önce uyguladığım tüm tedavi yöntemlerini uyguladım. Belli ki önceki baş ağrılarından farklı idi. İnce bir sızı gibi gün boyunca sızladı durdu. Bir gün böyle beş gün böyle derken galiba bende tansiyon var deyip hastaneye giderek ölçtürdüm. Daima 12-8 olan tansiyonum hipertansiyon seviyesinde yüksek çıktı. Daha önce tansiyonu bir yerde tutma ve koruma amaçlı doktorun yazıp kullandığım en hafif seviyeli tansiyon ilacımdan doktora yazdırdım. Bir hafta boyunca ilacı kullanmama rağmen tansiyonum yine düşmedi. İnişli-çıkışlı bir seyir izledi. Gözlerim de eskisi gibi net görmez oldu. Kafamdaki ağırlık da cabası.

Bir akşam beyin emarı çektirdim. Nöroloji uzmanı beyinde bir sorun görmedi. Beyne giden damar yolları açık mı diye ultrasyon çektirdim. Damarlarda bir tıkanma yoktu. Kardiyolojiye gittim. Daha önceki EKO filmindeki gibi idi kalbim. Kalp cidarlarında başlayan kalınlaşma aynen devam ediyordu. Tansiyon ilacını değiştirelim, bir ay boyunca kullan, ardından yeniden kontrole gel, faydasını görürsen bu ilacı raporlarız dedi. 

Kardiyologdan çıkışta iyi de gözlerim niye net değil o zaman dedim ve  göz doktoruna göründüm. Yıllardır benden bir parça olan uzak gözlüğümle doktorun gösterdiği harfleri okuyamadım. Başka cam taktı. Tüm harfleri bir çırpıda okudum. Dedi ki senin göz numaran 2'ye düşmüş. Şaşırdım doğrusu. Başka tahlil ve tetkiklerin ardından  yeni göz numaramla ilgili reçeteyi yazmadan önce bir de tetkik odasına giderek bilgisayardan gözünüzü ölçtürün dedi. Ölçtürdük. Benim 2,75 olan göz numaram 1,5'a gerilemiş. Doktor, her ne kadar 1,5 çıksa da ben 2 numara vereceğim dedi ve reçetesini yazdı. Akşama doğru yeni camları gözlükçüye taktırdım. Daha önce puslu gördüğüm hayat cam gibi oldu. Hasılı uzak gözlüğü takmaya yine devam ama daha düşüğü ile talim ediyorum artık.