Borç mu Öncelikli, İkram mı?

Adana'da bir öğrencim, "Hocam, ben beş vakit namaz kılmıyorum. Ama öyle zaman olur ki içimden gelir, aynı anda bolca nafile namaz kılıyorum. Benim bu kıldığım namazlar kılamadığım beş vaktin yerine geçer mi?" dedi. Ben de kendisine nafile namaz kılman güzel. Yalnız senin durumun, farz edelim ki başkasına borcun var. Borcunun günü geldiği halde ödemiyorsun. Borçlu, borcunu beklerken sen gidip başkasını lokantaya götürüyor, bol keseden yemek yediriyor, ağalık yapıyorsun. Halbuki sana düşen, başkasına ikramdan önce borcunu ödemendir. Beş vakit namaz da zamanında yerine getirilmesi gereken bir borçtur. Önce borcunu yerine getireceksin. Sonra istersen nafile kılarsın, dedim. Ki beş vakit namazın; uykuda kaçırdıklarının, unuttuklarının ve baskı altında iken yerine getiremediklerinin dışında kazası yoktur. Yani sonraya bırakılamaz.

Bu anekdot, borcu paçasından aktığı halde -başkasının sırtından- izzet-ikramda bulunan ve ağalık yapanlara gelsin.

Sonu -YON ile Biten Kelimelerde Var Bir Şey *

Otururken sonu -yon ile biten kaç kelime sözcük olduğunu, bunların kaç tanesinin olumlu anlam içerdiğini merak ettim. 261 tane varmış. Bu kelimelerin birkaçı hariç hepsi Fransızcadan dilimize geçmiş. Daha doğrusu Fransız hayranlığını yaşadığımız devirde bir Fransız sözlüğünden dilimize aynen aktarılmış. Bu kelimelerin çoğunu dilimizde kullanıyoruz. Türkçesi diye türetilenlerin/uydurulanların kullanılmadığını, kullanılacaksa da ne anlama geldiğini bilmek için sözlüğe bakmak gerekiyor. Kısaca bu Fransızca kelimeleri özümsemişiz, Türkçe gibi olmuş. Yerine TDK tarafından önerilen karşılığı ise bize yabancı ve pek kullanılmıyor. Biz de elimize hacmi büyük ve bol sayfalı TDK sözlüğünü alınca ne zengin bir dilimiz var diye övünüyoruz durmadan.

Dilimize başka dillerden geçmiş, söylendiği zaman anlaşılabilen yabancı kelimelere karşı değilim. Türkçe olmasa da bunları Türkçeleşmiş olarak görürüm. Çünkü dil dediğin anlaşmak için kullanılan bir araçtır. Yabancı kelimelere karşı olmasam da diller arasında bu şekil kullanım olsa da bir dil Türkçe kadar bu şekil yolgeçen hanı olmamalı diye düşünüyorum. Maalesef Büyük Türkçe Sözlüğü elimize alsak, “Haydi tüm yabancı kelimeler, memleketine desek, orta yerde Türkçe olan kaç kelime kalacağının bilgisini sizlere bırakıyorum. Maalesef Türkçemiz bakir ve sığ kalmış. Bu demektir ki diğer alanlarda üretim adına doğru dürüst bir gelişmemiz olmadığı gibi dilimizde de öp öz kendi mahsulü kelime sayımız çok az. Haliyle Türkçe diye başka dillerin kelimelerini kullanıyoruz. Bu fiili durum, gurur duyduğumuz dilimiz adına üzücü bir durum maalesef.

Kelimelerde önemli olan içerdiği anlam ve bu anlamın anlaşılması olsa da aşağıya aldığım sonu -yon ile biten kelimelere bir göz atarsak, çoğunun anlamı olumsuz anlam içermektedir. Bana ilginç geldi. Sizinle paylaşmak istedim.

DEMORALİZASYON: Moral çöküntüsü.

DEZENFORMASYON: Bilgi çarpıtma.

HİPERTANSİYON: Yüksek kan basıncı.

DEJENERASYON: Yozlaşma, Soysuzlaşma.

HALÜSİNASYON: Gerçekte olmayan şeyleri oluyormuş hissine kapılıp koyuverme durumu.

KANALİZASYON: Lağım döşemi.

KAPİTÜLASYON: Ülkede yurttaşların zararına olarak yabancılara verilen ayrıcalık hakları.

ASİMİLASYON: Özümleme, benzeşme

DEFORMASYON: Biçimi bozulma, biçimsizleşme.

DEVALÜASYON: Değer düşürümü.

PROVOKASYON: Kışkırtma.

SPEKÜLASYON: Vurgunculuk, saptırma.

SÜBVANSİYON: Destekleme.

MANİPÜLASYON: Seçme, ekleme ve çıkarma yoluyla bilgileri değiştirme.

MASTÜRBASYON: Cinsel bölgelere dokunarak orgazm sağlama

ENFEKSİYON: Vücutta hastalığa yol açan mikrop, virüs, parazit vb. etkenlerin yayılması.

ENGİZİSYON: Katoliklerde din inançlarına karşı gelenleri cezalandırmak için kurulan mahkemeler.

ENJEKSİYON: İğne yapma.

TELEVİZYON: Halk nezdinde faydasından çok zararı konuşulan sesli ve görüntülü aygıt. Bağımlılık yapmada üstüne yoktur.

AJİTASYON: Körükleme, duygu sömürüsü yapma.

DEPRESYON: Bunalım, çöküntü.

ENFLASYON: Para şişkinliği, pahalılık. Namı diğer canavar.

İMİTASYON: Taklit.

SANSASYON: Dalgalanma.

ATMASYON: Uydurma.

İLLÜZYON: Yanılsama.

TANSİYON: Kan basıncı, gerilim.

EROZYON: Yer kabuğunu oluşturan kayaçların, başta akarsular olmak üzere türlü dış etmenlerle yıpratılıp yerinden koparılarak eritilmeleri veya bir yerden başka bir yere taşınması olayı, aşınma, aşınım; değer veya saygınlık kaybetme.

MİNYON: İnce, küçük, çıtı pıtı.

PAVYON: Geceleri geç vakte kadar açık, içkili eğlence yeri.

PİYON: Bir çıkar sağlamak için yararlanılan, istenildiği gibi kolayca kullanılabilen kimse.

*16/05/2022 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros ULU adıyla yayımlanmıştır.

Bir Ayaklı Kütüphane

Bir gün telefonum çaldı. Uzun yıllardır görüşmediğim bir arkadaşım, bir büyüğümdü arayan. Sosyal medyada yazdığım bir yazımı okumuş. Ona binaen aradı. Hal hatırdan sonra ne yapıp ettiğimiz faslına geçtik. Emekli olduğunu, yazı-çizi işiyle meşgul olduğunu, dört kitap yazdığını, son çıkan kitabını göndermek istediğini söyleyerek adresimi aldı. Sağdan soldan, eski günlerden derken telefonda uzun bir hasbıhal yaptık. Bu vesileyle bol bol duasını aldım. Sağ olsun, bayram seyran ne zaman aramışsam, duasını eksik etmedi hiç. 

65 yıllık ömrünü boşa geçirmeden, hayatını dopdolu yaşayan, etrafına pozitif enerji veren, ilim deryası bilgisini yaşantısına uygulayan, haksızlık karşısında susmayan; derdini, meramını en açık ve fasih bir şekilde ifade eden, kalp kırmadığı gibi kalpleri ve gönülleri tamir eden, büyükle büyük, küçükle küçük, herkese değer veren, konuşması ve duruşuyla samimiyet timsali Ali Akbulut Hocamla, Kahta İmam Hatip Lisesinde birlikte çalışma imkanı bulmuştum. Evlerimize gidip geldik, sohbetlere katıldık. Sohbetini ve muhabbetini dinledik. Tecrübe ve anekdotlarıyla meselenin künhüne inmeyi ondan öğrendik. Ciddi ve mütevazı olduğu kadar espri yapan ve espriden anlayan beyefendi bir kişilikti. Kendisine, isim ve bilgisinden mütevellit Zenbilli Ali Efendi, bazen de ayaklı kütüphane derdim. Çünkü altı dolu ve kitabi konuşurdu. Ben böyle dedikçe hafifçe tebessüm eder, estağfurullah Ramazan Hocam derdi. Anlattığı her konuyu akılda kalacak anekdot, fıkra ve kıssa ile de süslerdi. 

Burada Ali Hocamı anlatamayacağım. Zira o bir derya. Anlat anlat bitmez. Bu yazımda onun anlattığı ve aramızda geçen anılara yer vereyim demiştim ki bloğumu tarayınca Ali Hocamın sayfalarımı süslediğini gördüm. Bu da beni fazlasıyla mesrur etmiştir. Sizler için kopyala- yapıştır yapacağım. Hazıra konacağım anlayacağınız.

"Kahta'da birlikte çalıştığım Erzurumlu bir hocamız vardı, esnafın yanına gittiği zaman çaylarını içmezdi. Hele bir de esnafın çocuğu okulumuzda okuyorsa hiç içmezdi. "Hocam bu kadar hassasiyet ne? Tamam, yemeklerini yemiyorsun. Bugün çayı düşmanımıza bile ikram ediyoruz karşılıksız" dedim. "Ah hocam ah! Benim dilim yandı, o yüzden yoğurdu üfleyerek yiyorum. Kırıkhan'da çalışırken çocuğunu okuttuğum bir esnafın dükkanına ara sıra gider, hem laflar hem de çayını içerdim. Yılsonu geldi, veli hışımla geldi. Hocam benim çocuğu bırakmışsın dersten. Sana hakkımı helal etmiyorum dedi. Ne hakkın var dediğimde: "O kadar çay içirdim ben sana, dedi. Oymuş, prensibimdir. Çocuğu bende öğrenci olan esnaftan çay içmiyorum." dedi. (https://dilinkemigiyok.blogspot.com/2017/02/her-ikramn-bir-karslgbedeli-vardr-i.html) 

*

"Manisa'ya gitmek için biletlerimizi aldık. Otobüse binmek için davrandım. Müttakiliği yüzüne vurmuş Erzurumlu hocam: “Dur hocam. Böyle binemezsin” dedi. Niye dedim. “Önce yolculuk duası yapacağız” dedi. Hangi dua dedim.  Sübhânellezî sehhara lenâ hâzâ vemâ künnâ lehû mukrinîn ve innâ ilâ Rabbinâ lemünkalibûn. (zuhruf 13) “...Bunları bizim emrimize veren Allah, her türlü eksiklikten uzaktır. Aksi takdirde biz bunları emrimizin altına alamazdık.”  duamızı yaptık ve yola koyulduk." (https://dilinkemigiyok.blogspot.com/2019/02/manisada-19-gun-1.html) 

*

"Mola yerlerinde ilk işimiz namaz için mescitlere geçtik. Seferi kılıp çıkacağım. Önüme yine hocam çıktı: “Hocam önce sünneti kılalım” dedi. Ardından 2 rekat farzımızı kılıp çıktık. Hocam sünnetleri niye kıldık dedim. “Kılmamız lazım hocam” dedi. Peki, farzları niçin iki rekat olarak kısaltıyoruz da sünnetleri tam kılıyoruz dedim. “Ramazan hocam sen yok musun” dedi. Gülüp geçti. Yolculuk boyunca Manisa’ya varıncaya kadar da peşimi bırakmadı. Bütün sünnetleri tam ve eksiksiz kıldık. Hocam sünnetleri tam kılacaksak farzları da tam kılalım dedim. “Olmaz hocam” dedi. Farzlardan kısaltma yapıyoruz da sünnetlerden niye yapmıyoruz deyince  yine güldü ve yürüdük. Hocam, yolculuğun kıymetini bilelim, gel sünnetleri kılmayalım, süre de kısıtlı, otobüsü kaçırırız dedimse de yine aldırmadı. Yolda giderken önceki yolculuklarında namazdan dolayı kaçırdığı otobüslerin olduğunu anlattı. “Gerekirse yine kaçırırız” dedi." (https://dilinkemigiyok.blogspot.com/2019/02/manisada-19-gun-1.html) 

*

"Ders bitimi rahat bir nefes almak için yatakhaneye kendimizi atıyorduk. Ama bu sefer Erzurumlu hocamız devreye giriyordu: “Haydi, hocam vakit yaklaşıyor. Abdestlerimizi alalım.” Hocam daha bir saat var. Acelemiz ne dedim. “Hocam Ulu Camiye ancak varırız. Biraz da önünde otururuz” derdi. Yine onun dediği olur, bir saat öncesinden abdestimizi alarak caminin yolunu tutardık. Hocam, sanki sen kursa değil de bizi erkenden camiye götürmek için görevli gelmişsin derdim. Sağ olsun namazlarımızı sayesinde camide cemaatle kılıyorduk." (https://dilinkemigiyok.blogspot.com/2019/02/manisada-19-gun-2.html) 

*

"İzmir’den döndük. Bir namaz vakti için mescide yöneldiğimizde, grubumuzun içinde “Seferi miyiz, değil miyiz tartışması başladı. Sonunda yetkili makama soralım dendi. Manisa Müftülüğü arandı. ‘Biliyorsunuz biz 19 gün kalacağımız için Manisa’ya geldikten sonra namazlarımızı mukim olarak kılmaya başlamıştık. Bir hafta sonu, dolaşıp geldiğimiz İzmir ve havalisi 90 km.den fazla  olduğundan dolayı bizim mukimlik bozulmuş, seferiliğe dönmüştük tekrar. Geriye kalan 12 günümüzü seferi kılmamız gerektiği bilgisi verildi müftülük tarafından.  Olmaz, ben farzları tam kılacağım dedimse de Erzurumlu hocamızın “Ramazan Hocam, Hanefi mezhebine göre  farzları iki kılmamız gerekir” dedi ve nokta konmuş oldu. Gelin hocam bu seferilik konusunda Şafii, Maliki ve Hanbeli’nin görüşünü benimseyip 4 kılalım dedimse de taraftar bulamadım. İçime sinmese de geriye kalan 12 gün boyunca farzları seferi kıldık." (https://dilinkemigiyok.blogspot.com/2019/02/manisada-19-gun-6.html) 

*

"Namazı dosdoğru kılan, cemaatsiz namaz kılmamıza engel olan ve bizi cemaate hep teşvik eden namaz aşığı, Erzurumlu hocamızı 2008 yılında Erzurum’da ziyaret ettim. Sağ olsun çağ kebabı ve tatlılarını ikram etti. Evinde misafir etti. Güler yüzünden, samimiyetinden ve takvasından bir şey kaybetmemişti. Beni sabah namazına kaldırdı. Abdesti aldıktan sonra ev ahalisiyle birlikte salona geçerek cemaatle sabah namazı kıldık. Allah sayılarını çoğaltsın." (https://dilinkemigiyok.blogspot.com/2019/02/manisada-19-gun-2.html) 

Haftada bir oturduğumuz akşamlarda oturma sırası evimde olduğu zaman evde küp şeker bulundururdum. Çünkü Ali Hocam, çayı çok sever aynı zamanda çayı gırtlama içerdi. Onun için en büyük eziyet çayı gırtlamasız içmekti. Evlerimizde gırtlama şeker olmayınca o da küp şekerle idare ederdi. Kazara unutmuşsam, oldu mu ya şimdi Ramazan Hocam, alacağın olsun, bu çay böyle içilir mi derdi.

Yazımı uzattım, bunun farkındayım ama mevzubahis olan Ali Hocam olunca sayfalar kifayet etmez. Son olarak hayatını dopdolu yaşayan, binlerce öğrenci yetiştiren, yaşantısıyla çevresine örnek olan, araştırma ve bilgisinin yanında bin bir emek sarf ederek her bir satırında samimiyet ve içtenliği kokan Hocamın dört eserinin ismine yer vermek istiyorum:

1.      Tüm Yönleriyle Kuşburnu Diyarı TİPİLİ KÖYÜ (Ansiklopedik Boy, 624 sayfa. Eser Ofset Matbaacılık, Erzurum 2011)

2.      Müderris Ahmet Feyzi Efendi (Atatürk Üniversitesi yayınları No: 1141, “Erzurum’un yüzleri” serisi, Zafer Medya, Erzurum 2016)

3.      Hacı Feyzullah Efendi ve Mehmet Necati Efendi (Atatürk Üniversitesi Yayınları No: 1145, “Erzurum’un Yüzleri” serisi, Zafer Medya, Erzurum 2016)

4. Tortum’un Manevi Mimarları (Zafer Medya, Erzurum 2018)

Tanışmaktan ve birlikte çalışmaktan bahtiyarlık duyduğum Ali Akbulut Hocama; sağlık, afiyet, huzur ve mutluluklar, hayırlı ve bereketli ömür ve çalışmalarında muvaffakiyetler diliyorum.