Tespih Piyasası

Sık sık çay içmek için uğradığım Tarihi Buğday Pazarı çarşısındaki çay ocaklarına, özellikle iki tanesine tespihçiler dadandı. Tespihin nabzı adeta burada atıyor. Sabahtan akşama, soğuk sıcak dinlemeden masanın üzerine seyyar tezgah açan açana.

Masaların çoğu tespih satanlarla dolu. Aralarda gezip tespih satmaya çalışanlar da eksik değil.

Tespihçiler daha önce başka yerde imiş. Sanırım birkaç yeri mesken edinmişler. Şimdi ise burada karar kılmışlar.

Satılan tespihler de otuz üçlük tespih.

Benim dışımda çay içmek için gelenlerin çoğu da tespihten anlıyor. Tespih alışverişlerine şahitlik yapıyorlar. Pazarlıklarda arayı bulmaya çalışanlar da eksik değil.

Tespih alıp satmayanların çoğunun elinde de yine 33'lik tespih var. Kimi çekiyor kimi sallıyor kimi de görünür şekilde elinde tutuyor.

Bir ara tespih işlerini bırakmış bir hemşerimle oturdum. "Bir ara ben de yaptım. İki tane dışında elimdekilerin hepsini çıkardım. Şimdiki aklım olsaydı, satmazdım" dedi.

Otuz üçlük tespih değil mi, tespih tespihtir demeyin. Değme adam alamaz bu tespihleri. İyi de para dönüyor bu sektörde. Üstelik nakit çalışıyorlar. Benim için bir anlam ifade etmese de meraklıları için tespih hobiciliği de tartışılmaz. Tıpkı zevklerle renklerin tartışılmadığı gibi.

Gördükleri tespihin neden yapıldığını, kimin yaptığını ve kaç para ettiğini de iyi biliyorlar.

Başka masa bulamadıkları için masama oturan üç kişinin tespih pazarlıklarına şahit oldum. 12 bin istedi tespih sahibi. Diğeri 11 bin beş yüz verdi. Üçüncü kişi arayı bulmaya çalıştı. 12 binden aşağı inmedi satıcı. "Bu fiyata alsan bile bin lira zarar ediyorum" dedi. Alıcı 200'lükten oluşan bir tomar parayı da çıkarmıştı eline. "Benim için zarar etme kalsın" dedi. Alavere gerçekleşmedi. Satıcı içeri geçince, diğer ikisine, ilk defa bir tespih alışverişine şahit olacaktım. Alavere yapamadınız. Arada da bir şey kalmamıştı. Bu tespihlerin özelliği nedir ki fiyatlar bu kadar yüksek dedim. "Bu tespih Kamil tespih. Yeni olduğu için fiyatlar bu aralıkta dedi. Kamil, ustanın adı mı dedim. "Evet" dediler. Muhammed Barış tespihleri de var. Bir de Osmanlı tespihlerin var ki onların fiyatları 150-200 bin civarında" dediler. Osmanlı tespihin özelliği ne ki bu kadar pahalı dedim. "150-200 yıllık tespih olması. Yani eski olması" dediler.

Sonra biri geldi masamıza. Bunlara bir tespih uzattı. "Al 9 bin" dedi. Eline alan 8.800 verdi. İki yüz lira ne alıcı çıktı ne de satıcı indi. Bu alavere de olmadı.

Görünen o ki adı kehribar mı imiş, bu tespihler; ustasına, özelliğine, tespih başlığına eklenen toka ile birlikte 9 binden 200 bine kadar değişen bir fiyat aralığına sahip.

Alır mıyım böyle bir tespihi. Asla. Benim için en düşüğü 9 bin olan bile fazla. Evin yolunu bulamam. Bulsam da şuna 9 bin saydım diye yemeden ve içmeden kesilirim. Hele bir de benim neyim eksik. Şu iki yüz bin tespihi alsam, yaşarken mezara girerim.

Bu tespih piyasası yeni değil. 10-15 yaşlarında bir çocuk iken evde babamın arkadaşlarına su, çay için arada dolaşırken içlerinden bir tanesi, "Şu tokaya şu kadar para verdim" deyince, şaşırmıştım. Bir toka bu kadar eder miydi, bunlar ne biçim adammış, kandırmışlar diye yanımdaki arkadaşla epey bir gülmüştük. Bizi susturamamışlardı. Birkaç defa siz ne gülersiniz, deli misiniz bile demişlerdi.

Anlatmak istediğim, tespih deyip de geçmeyin. Bu tespihlerin alıcısı baya var. Alamayıp da özlemini çekenler de eksik değil. İki tespih sever bir araya gelince, konu sıkıntısı da çekmezler. Konuş Allah’ım konuş.

Alım, satım piyasasının dışında tespih koleksiyonu yapanlar bile var. Sanayici bir arkadaşın işyerine uğradım. Otururken duvarda cam içinde çok sayıda tespih görünce, bu tespih merakı nereden diye sordum. "Yeni başladım abi. Bende de bir tespih merakı başladı. Benimki daha ne? Öyle koleksiyon yapan gördüm ki odasının her bir duvarını tespihle sergilemiş. Çalmaya karşın kilit ve alarm da kurmuş. Fiyatları da çok yüksek. Bir ara il dışından birinden bir araba satın aldım. Ödemeyi yaptım. Çaylarımızı yudumlarken duvardaki tespihler dikkatimi çekti. Bize bir de tespih hediye edersin dedim. Adam hangisini istersin dedi. Ben de mesela şu olabilir dedim. Adam, o mu? Onun fiyatı senin arabanın değerinden daha pahalı dedi".

Hasılı tespih deyip de geçip gitmeyin. Tespih tespihtir. At ile deve mi sanki demeyin. Anladığım kadarıyla çoğu tespihler bir hazine değerinde. Bakmayın, sizin ve benim bu tespihlere Fransız olduğumuza. Bir de masama oturan iki tespihçiye göre tespihte çok hile ve hurda varmış. Çoğu tespihçi güvenilmez dediler. Tespihe merakınız olur da bir de ben alayım derseniz, bu uyarı da aklınızın bir köşesinde bulunsun. Gördüğünüz her tespihi ve tespih satanı amcanız bilmeyin. İşin sevindirici yanı tespih alaveresinde de hile ve hurdanın olması sevindirici. Çünkü her alanda dalavere varken bu sektörde olmaması sırıtır kalırdı.

Yazıma son verirken vatandaşlık görevimi de yapayım. Hazine ve Maliye Bakanı Sayın Şimşek bir ara kuaförlerin ve lokantacıların bahşişlerine de göz dikmişti. Vergi vermeleri gerekir demişti. Ne yapsın garibim. Açığı nasıl kapatırım diye böyle kafa yoruyor. Sayın Şimşek’in, bu dediği sektörleri bırakıp peşin alaverenin döndüğü bu kayıt dışı sektörüne de bir el atmasında fayda var. Bilsin ki bu sektörde çok para dönüyor. Bu sektöre de el atsın ki tespihler de vergiye tabi tutulunca tespihler daha da kutsallık kazanmış olur. Sayın Şimşek bu kıyağımı umarım unutmaz. Hay aklınla bin yaşa deyip görür gözetirse, belki bir tespih de ben alırım.