Borç Alıp Vermede Ölçümüz *

Bankadan kredi çekme bizde yenidir. Bu toplumun geçmişten beri nakit sıkıntısı çektiğinde birbirimize borç alıp verme gibi bir yardımlaşma geleneğimiz var. Ki bu geleneğin kökü Kur'an'da karz-ı hasen adıyla geçer. Güzel borç anlamına gelen bu borç şeklinin anlamı, borcun Allah'a verilmiş kabul edilmesindendir. Bu gelenek eskiye oranla azalsa da halen Anadolu'da devam etmektedir.

Darda kalana borç verme geleneğimiz niçin azalmaya başlandı? Vatandaş niçin bankalara yönelir oldu? Borç vermenin önemi mi kalktı? Bu konuda soruları çoğaltabiliriz. Borç vermenin azalma nedenleri hususunda;

1.Verilecek borcun zamanında gelmemesi veya geri dönüşünün olmaması, 

2.Paramızın değerinin sürekli erimesi nedeniyle verilecek borcun geri dönüşü olduğunda paranın borç verdiğimiz dönemdeki değerini korumaması gibi nedenler sayılabilir. 

Bu gerekçeler doğru mu? Doğruluk payı yüksek. Çünkü çoğu zaman ödünç alınan paranın geri dönüşü olmadığı gibi değeri de düşmüş olabiliyor. Bu endişeyi taşıyanlar parası olduğu halde "yok" demek suretiyle yalan söylemek durumunda kalabiliyor. 

Gönlüm karz-ı hasen dediğimiz bu borç geleneğinin devam etmesinden yana. Yukarıda saydığım nedenlerle borç verme azalmışsa azalma nedenlerini ortadan kaldırarak bu güzel yardımlaşmayı devam ettirebiliriz. Bunun için;

1.Borç alıp verme iki şahit huzurunda kayıt altına alınmalı. Dönüşün ne zaman olacağı baştan belirtilmelidir. Arada senet yapılmalı. Borç alan kimse gerekirse rehin bırakmalıdır.

2.Verilen borcun geri dönüş süresi uzun ise alınan nakdin o gün itibariyle döviz/altın cinsinden karşılığı belirlenmelidir. 

Burada borçlu, borcu ne cinsinden almışsa o şekil ödemeli diyebilirsiniz. Normal şartlarda öyle olmalıdır. Fakat paramızın değerinin döviz veya altın cinsinden sürekli değer kaybetmesi göz önüne alınırsa ve bu tür alaverelerde iki taraf da zarar etmemeli prensibi dikkate alınmalıdır. Borç verenin böyle bir talebi olmasa bile borçlu bu inceliği düşünmelidir.

Borcun geri görüşünün tarihi belli olur ve paranın değeri korunursa darda kalan soluğu bankada almaz. Eskiden olduğu gibi aramızda karz-ı hasen artarak devam eder.


*13/12/2019 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde yayımlanmıştır.