Kur'an ile İmtihanımız *

Bir konunun daha iyi anlaşılması ve akıllarda kalması için hayatın içinde bazen fıkraya, hikaye/kıssaya, mesele ve temsile başvurulur. Anlatımlarda ibret alsınlar diye Kur’an da çoğu zaman kıssalara yer verir. Bu yol ile kıssadan hisse almak murat edilir. Çünkü kıssalar taşı gediğine koyar ve anlatımlarda fazla söze hacet kalmaz. İmamı Gazali de temsili bir hikayeye yer verir. Birlikte okuyalım:

“Bir ağanın bir çiftliği varmış. Çiftlikte de bol sayıda maraba. Ağa ve marabalar, çoluk çocuk beraberce burada yaşıyorlarmış. Ağa, çok iyi bir insanmış. Çiftlikteki herkes, onu çok severmiş.

Bir gün ağa, kâhyayı çağırmış ve demiş ki: Ben bir sefere çıkacağım. Döner miyim, dönmez miyim; dönersem ne zaman dönerim bilmiyorum. Bu çiftliğin işlerinin nasıl yürüyeceğine dair bir talimatname yazdım. Her sabah kahvaltıda, vekilim olarak benim yerime sen oturacaksın ve bu talimatnameyi marabalara okuyacaksın, öylece işlerine başlayacaklar. Dönersem bu çiftliği aynen böyle bulmak istiyorum. 

Gece yarısı ağa, çiftlikten ayrılıp gider. Sabah kahvaltısında kâhya, ağanın yerine oturur ve ağanın sefere çıktığını ve bir talimatname bıraktığını söyler ve başlar talimatnameyi okumaya. Talimatnamede, çiftlikte günlük yapılması gerekenler yazılıymış. 

Günler geçip özlemler arttıkça, ağadan kendilerine hatıra kalan talimatları akşamları da okumaya başlarlar. Dinlerken ağlaşırlar, ağayla aralarında geçen hatıraları yâd ederler, bana şunu demişti, şunu yapmıştı vs...

Sonunda talimatnameyi, çocuklarına ezberletmeye karar verirler. Ve çiftlikte ağanın talimatnamesinin hafızları oluşur. Bir gün biri çıkar ve der ki: Çocuklarımıza ağanın mektubunu güzel okuma yarışması yaptıralım”. Yarışma yaptırılır. 1. 2. 3. gelen çocuklara ödül verilir.

Ağa, yıllar sonra günün birinde dönüp gelir. Fakat çiftlikten eser kalmamıştır. Hiç kimse talimatnameye uymadığı, işleri yapmadığı için çiftlik tarumar olmuştur; fakat talimatname yazılı olduğu, ezberlendiği, yarışma malzemesi yapıldığı ve güzel okuma seansları düzenlendiği için unutulmamıştır.”

Şimdi arkamıza yaslanalım. Bu hikayeyi zihnimizden bir daha geçirelim. Sanırım bu hikaye ile Gazali’nin ne anlatmak istediğini anlamışızdır. Her ne kadar konu anlaşılmış ise de bu konuda birkaç kelam etmek isterim. Malumunuz bu ülkede Kur’an okumayı bilenlerin sayısı, bilmeyenlerden daha fazladır. Çünkü Anadolu insanı, daha ilkokulda iken Kitabımızı okusun diye çocuğunu camiye, Kur’an Kursuna, İHO/İHL’ye; vakıf, dernek ve cemaatlerin açtığı kurslara gönderir. Ortaokul ve liselerde seçmeli ders olarak Kur’an-ı Kerim dersini seçtirir. Çoğu insanımız, hafız yapmak için çocuğunu bir yıl okula göndermez. Kimi liseyi dışarıdan bitirme yolunu seçer. Bu yol ile öğrenci, lise dersleri sınavlarına dışarıdan girerken değişik platformlarda hafızlık yapar. Son yıllarda Kur’an hafızlarının sayılarını artırmak ve hafız olanların hıfzlarını unutmamalarını sağlamak amacıyla hafız İHO ve hafız İHL okulları açılmıştır ve açılmaya devam etmektedir. Ramazan aylarında hafızlar hafızlıklarını sağlama yoluna giderken yüzünden okuyanlar da günlük 20 sayfa okumak suretiyle ramazan bitimi hatim inerler. Hatimle teravih kıldıran camilerimizin sayısı az değil. Biri vefat eder etmez ardından cüz dağıtmak suretiyle hatim okuturuz. Sosyal medyada bir konuyla ilgili ayetlere yer veririz. Çoğu zaman tezimizin doğruluğunu ispatlamak için ayetlere atıf yaparız. Okullarda Kur’an’ı Kerim’i güzel okuma, hafızlık ve ezanı güzel okuma yarışmaları yaparız. Son yıllarda ramazan aylarında TV ekranında Kur’an’ı güzel okuma yarışmaları da düzenliyoruz.

Hasılı, gecemiz gündüzümüz, ömrümüz Kur’an’la geçiyor. Onu (talimatlarını) daima okuyoruz. Nedense tüm bu iyi niyetli uğraşlarımıza rağmen Kur’an’ı hayatımıza tatbik edemedik ve dilimizden düşürmediğimiz Kur’an’ı tıpkı hikayede anlatıldığı gibi tarumar ettik. Maalesef bu durum sadece bize mahsus değil, ta Gazali zamanında da böyle imiş. Demek ki sadece bugün değil, dün de kâl ehli* imişiz vesselam!

*Sadece lâfını eder, konuşur ama yapmaz; teori sağlam gözükür, pratikleri sıfır.

*05/02/2021 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros ULU adıyla yayımlanmıştır.

Yol Arkadaşım

Ben giderim, o gider. Ben dururum, o durur. Bilin bakalım, bu ne?

Bilemediniz. Zira cevap, gölge değil. Resimdeki köpek efendim.

Bu köpek öğle arası yürüyüş yaparken hiç havlamadan sinsice arkama yaklaştı. Hoşt dedim, geri geri kaçar gibi yaptı. Sonra peşim sıra yine geldi. Ben gittim o gitti. Ben durdum o durdu. Tekrar hoşt dedim. (Hayvanseverler kusura bakmasın!) Gerisin geriye dönüp gider gibi yaptı. Sonra peşimden yine geldi.

Baktım zararsız. Sesimi çıkarmaz oldum. Zaten nafile. Yanımdan ayrılacağı yok. Bırakıverdim kendi haline. Kah arkamdan geldi kah benimle aynı hizada yürüdü kah önüme geçti. Bazen de tarlaların içinden dolaştı, tekrar peşime takıldı. Ben kendisini sevmesem de o beni sevdi gayri. Belli ki beni tanımıyor. Tanısa sevmezdi zaten.

Hasılı muhteşem bir ikili olduk ve öğle arasını birlikte geçirdik. Birlikte 6 binden fazla adım attık.

Cuma için abdest almak üzere daireye girince kayboldu. Ya birlikteliğimiz buraya kadar dedi ya da sen camiye gideceksin. Benim namazda gözüm yok. Zira beynamazın birisiyim dedi. Namaz sonrası bir daha görmedim. Acaba köylü, git şunu takip et, ne yapacak bir bak mı dedi. Baktı ki kendi halimde yürüyorum. Zararsız dedi, çekti gitti.

Cuma namazına geldiğimde imam da hayvan haklarından bahsetti. Acaba köpeğe hoşt dediğim için böyle bir hutbe mi seçildi? Benim için manidar oldu.

Bu arada buranın köpeği, yaklaşık bir saat benimle dolaştı. Hiç havlamadı. Sinsice yaklaşsa da sinsiliğini görmedim. Onun sinsiliği de benim sinsiliğe benziyor. Olur olmaz havlayarak da kendini yormadı. Hasılı Aşkan Mahallesinin, bahçede bağlı veya duvar gerisinde salık köpekleri gibi değildi. Aşkan'ın köpeklerini bir görseniz, yoldan geçerken geçme buradan, ne işin var burada dercesine avazı çıktığınca bağırıyor. Hele iki ayağını duvara tırmandırıp ah bir çıkabilsem, ben sana gününü gösteririm dercesine arka arkaya havlamaları, havlama sesini duyan diğer köpeklerin de tempo tutup havlamaya eşlik etmeleri yok mu? Sanki yedik yollarını. Efendileri de bizim köpek görevini iyi yapıyor, baksana her gelenden haberdar ve kimseyi geçirmiyor diye sevinir durur.

"Aslî Görevim Değilmiş!" *

Biri geldi yanıma. Her zamanki gibi şen şakrak değildi. Yüzünde bir şaşkınlık ve tedirginlik vardı. Neyin var, dedim. Yok, bir şey dese de vardı bir şeyler. Sakıncası yoksa anlat, rahatlarsın, dedim. Yine sessizlik. Üstelemedim. Çaylarımız geldi, yudumlarken konuşmaya başladı:

"Altı-yedi yıl öncesiydi. Bir dostum, gazetesinde güncel konulara dair yazmamı istedi. Şaşırdım buna. Köşe yazarlığı ve ben… Ne kadar da yabancıyız birbirimize. Bunun için öncelikle bilgi-birikim, ardından cesaret gerek. Kusura bakma! Olmaz, dedim. Ciddiye almadığım bu teklifi gazete sahibi birkaç defa daha tekrarladı. Bir iki sene olmaz dedikten sonra olmazsa yazayım bari. Yalnız biliyorsun ben, devlet memuruyum. Tam bilmiyorum ama sanırım kurumumdan onay almam gerek dedim. Hangi günler yazacağımı belirledikten sonra kurumuma geldim. Yardımcıma durumdan bahsettim. Yardımcım, "Yazacaksınız ama 'Gazetede yazmak için onay almak üzere yazışma yapılmaması' yazısı geldi" dedi. 

Ertesi günü yazının altında imzası bulunan şube müdürünün makamına çıktım. Kendisinden çıkan yazıdan bahsettim. Bunu anlamakta zorlanıyorum. Onay vermeyebilirsiniz, gazetede yazmanızı uygun görmüyoruz diyebilirsiniz. Ama öncesinde onay için yazı gönderilmemesi yazınızı anlayamadım dedim. "Bizlik bir şey yok. Kaymakam böyle istiyor." dedi. Kendisine ben yazmak için söz verdim. Bu durumda onaysız yazacağım, dedim. O da "Kendin bilirsin. Kurumla ilgili yazmayacaksan, özel ve gizli bilgilerden bahsetmeyeceksen, yazmanda bence de sakınca yok." dedi.

Uzatmayayım, gazetede onay almadan önce haftada bir, ardından iki ve üç gün olacak şekilde yazmaya başladım. Sonra dört güne çıkardım. Kelime hazinem, bilgi ve birikimim el verdiği müddetçe bu süreçte her konuya değindim. Yazma serüvenim beş yılı geçti. Bu zaman zarfında ne kurumumdan ne gazetemden ne de toplumdan bir tepki gördüm. Hatta yazılarımı takip edenlerden olumlu tepkiler aldığımı söyleyebilirim. 

Bir gün çalıştığım kurumun basın işlerine bakan yeni şube müdürü, "Gazetede yazıyorsun ama onayın var mı? Geçen gün kurum amirimiz sordu" dedi. Hayır, yok dedim. Önceki süreci anlattım. Onay alayım mı dedim. "Alsan iyi olur" dedi. 

Bir iki hafta sonrası, çalıştığım kuruma giderek "Asli görevimi ihmal etmemek şartıyla falan gazetede şu şu konularda yazı yazmak istiyorum" şeklinde bir dilekçe verdim. Sonuç ne oldu dersen, inanmazsın ama dilekçeme, "Gazetede yazmanız asli göreviniz olmadığı için uygun görülmemiştir." cevabı verildi. İnanmam deme! Durum aynen böyle oldu. Onay isterken siyasi yazılar yazacağım desem, uygun görmemekte haklılar. Kurumla ilgili bilgi vereceğim desem, özel ve gizli bilgiler açıklanamaz. Buna da onay verilmez. Basına bir konuda açıklama yapacağım desem, devlet memurunun izin almadan basın açıklaması yapması zaten yasak kapsamında. Aslında yapmaları gereken, "Asli görevini ihmal etmemek, siyasi yazılar yazmamak, kurumla ilgili özel bilgilere yer vermemek şartıyla gazetede yazmanızda sakınca yoktur" şeklinde bir cevap vermeleriydi. Garibime giden bir başka husus, "Asli görevim" olmadığını gerekçe göstermeleri. Mübarekler! Yazmak asli görevim olsa sizden niye onay isteyeyim. Öyle değil mi? İşin garibi, çalıştığım kurum, çalışanlarını okumaya ve yazmaya yöneltmek, yüksek lisans ve doktora yapmamız için teşvik ediyor. Yönetici olmak için müracaat edenlere ilave puan veriyor. Zaman zaman "İlinizde yazarlık yapanların ismini gönderin" şeklinde yazı gönderiyor. Bakanlık böyle düşünürken ilin sorumluları ne olur ne olmaz deyip onay vermeye yanaşmıyor. Aslında suç onlarda değil, bu konuda onlardan onay isteyende. Ki bu konuda onay almak gerekli mi değil mi, bunu da bir düşünmek lazım. Çünkü yaptığım basın açıklaması değil, yazı yazmaktır. 657 Sayılı Kanun, basına demeç vermeyi izne bağlarken gazete köşesinde yazı yazma konusunda bir yasağa yer vermemiş. Haliyle izin almaya da gerek yok diye düşünüyorum. Şayet böyle olsaydı, yani izin gerekseydi, sosyal medyada yazılıp çizilen, paylaşılan ve yazıların altına yapılan yorumlar izne tabi olması gerekirdi. Bugün sosyal medyayı kullanan o kadar çok devlet memuru var ki bunların hangi biri bu işi onayla yapıyor? İçlerinde bir partinin lehine veya aleyhine paylaşımlarda bulunan niceleri var. Bütün bunlar, devlet memuruna siyaset yapma yasağı varken yapılıyor ve yasağa rağmen kimsenin başına bir şey gelmiyor ve arkadaş! Sen ne yapıyorsun da denmiyor. Burada sorun, fiilen yaptığını onaya bağlamada sanki. Sorduysan olmaz denir. Çünkü hiçbir sorumlu sorun istemez. Bu demektir ki sormayacaksın ve "asli" olmayan işini göz göre göre yapacaksın. 

Bundan sonra ne yapacaksın dersen, hiç beklemedim bile. Daha önce bir başka gazetede de yazarken kullandığım müstear bir ismim vardı. Hiç ara vermeden müstear isimle yazılarıma devam ediyorum. Maksat yazmak değil mi? Ha asıl ismimle ha müstear, ne fark eder. “Asıl görevin değil” diyerek asıl ismime onay vermeyenler de bir köşe yazısına onay vermedik, biz ne kadar önemli bir yerdeyiz, biz onay vermeden kimse yazamaz diye kafalarını kuma gömüp kendilerini tatmin edip dursunlar. Bu arada, aynı durumda olan herkese onay vermeseler, bunlar prensip sahibi. İçime sinmese de prensiplerine saygı duyarım diyeceğim ama öyle değil. İstediklerine yazması uygundur onayı veriyorlar, istemediklerine de "Asli görevin değil" diyorlar. Merak ediyorum, onay verdikleri kişiler, halihazırda asli görevlerini mi yapıyorlar?  Demek ki adamına göre muamele yapıyorlar. Yesinler bunların adalet anlayışını!"

Tanıdığım köşe yazarı "yok bir şey" demişti. Bu kadar konuştuğuna göre varmış demek ki bir şeyler. Gördüğünüz gibi susmak bilmedi. O kadar doluymuş ki konuştukça konuştu ve içini boşalttı. Olan da bana oldu. Çünkü konuştuklarını dinlemek ve sonrasında yazıya dökme işi bana kaldı.

*01/02/2021 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros ULU adıyla yayımlanmıştır.