Sizden Çıkacak

Bir ilçede çalışırken birlikte oturduğumuz 8-10 arkadaş, okullardaki ihtiyaç sahibi öğrencileri belirleyelim. Onlara ayakkabı alalım istedik. Öğrencileri ve giyecekleri ayakkabı numaralarıyla birlikte tespit ettik. Hangisi uygun verir diye birkaç esnafı dolaştık. Çeşidi bol olan bir esnafa karar kıldık. Esnaf da bizim öğretmenlerimizin düşünmediğini siz bizim çocuklar için düşünmüşsünüz. Biraz ikram da ben yapayım dedi. Belirlediğimiz ayakkabıları alıp ilgili öğrencilere ulaştırdık.

Gel zaman git zaman bu esnafla ilişkiyi geliştirdik. Kendi çocuklarımızın ayakkabı ihtiyacını karşılamak için de aynı esnaftan alışveriş yapmaya başladık. Her alışverişte ayakkabı kolay hocam, oturun biraz muhabbet edelim, bir şeyler ikram edeyim derdi. Hoşsohbet biriydi aynı zamanda. İçerdik, içmezdik derken milli içeceğimiz çayda karar kılardık. Sıcakta çay gitmez hocam. Başka bir şeyler için, soğukluk falan derdi. Biz de size daha fazla külfet vermeyelim derdik. Ne külfeti hocam. İkramı ben yapıyorum ama parası sizden çıkacak dedi bir gün. O zaman çaya talibiz dedik. Çünkü ne kadar fiyatı düşük içersek, o kadar düşük öderiz dedik, gülüştük.

Gülsek de esnafın dediği hayatın bir gerçeği olsa da biraz zorumuza gitti. Elbette esnaf sattığından kazanacak ama ikramın eklenmesi üstelik bunun bize söylenmesi garip. Tamam dobra olsun ama bu kadar da olmasın. Sonrasında bu esnafa gidip gelmeyi ve alışverişi kestik. Başka esnaflara yönelik. En azından onlarla fazla teşriki mesaimiz olmadığı için şehir teklifi bir şey içer misiniz ikramlarını nazikçe geri çevirdik. Alışverişimize eklenecek ikram da bu şekilde cebimizde kaldı. 

Tanıdığım esnafın bu yaptığı sadece bu esnafa mı has? Keşke esnafla sınırlı kalsaydı en azından ikramımızı kendimiz yapmış olurduk. Ülke yönetimi dediğimiz siyaset kurumu daha beterini yapıyor. Özellikle seçim öncesi siyasilerimiz karşılığı olsun veya olmasın, vaat üzerine vaat veriyor, daha önce olmaz dediklerini hayata geçiriyor. Bu yaptığımız ülkenin yararına mı denmiyor. Verdikçe veriyor. Biz de verdi, şunu yaptı diye seviniyoruz. Bu verilenler nereden çıkacak, hani bunun karşılığı diyenlere de kızıyoruz. Çünkü anlık yaşıyoruz. Bu karşılığı olmadan verilen bizim cebimizden çıkacak demeyiz. Esnafın ikramlıktan aldığı kadarı cebimizden çıksa eyvallah. Katmerli çıkıyor hem de. Vergileri artırıyor. Ürünlere zam üstüne zam geliyor. Bu da enflasyon ve hayat pahalılığını tetikliyor.

Alınan vergi ve konan zamlar işe yarasa bari. Toplanan vergi de zamlar da daha önce alınan borçların faizini ödemeye gidiyor. 

O yüzden hükümetlerin seçim önceleri yağdırdığı ikramlık ve bonkörlüğünden pek korkarım. Yine bir yerde karşılıksız bedava hizmet gördüm mü hep şüpheyle bakarım ve acaba derim. Öyle ya bu devirde kim kime bir şeyi bedava verir. Verilen her bedava hizmet bir şekilde vatandaşın cebinden çıkıyor. Böyle bir verip beş alacaksa varsın verilmesin.

Hükümetlerin veya hükümet alternatifi olacakların üç beş oy uğruna, karşılığı olmadan kaşıkla verip kepçeyle alacağı her türlü müjde ve ikramına vatandaşın topyekûn karşı çıkmasında fayda var. İstemeyiz, kalsın denmeli. Değilse ceremesini hep olduğu gibi yine çekmeye devam ederiz.

Getirisi Bol Yatırım *

Gayrimenkul işiyle uğraşan bir emlakçı ile karşılaştım. Ayaküstü ne var ne yok, işler nasıl dedim. Sorma. Ev alım satım işleri tamamen durdu. Yaprak kıpırdamıyor dedi. Millet de para mı yok ya da gayrimenkul çok pahalı olduğu için millet yanaşmıyor mu dedim. Parası olan fakat dini duyarlılığı olmayan herkes parasını mevduata yatırıyor. Çünkü mevduat faizleri çok yüksek. Bankalar deli para veriyor. Adam niye ev bark işiyle uğraşsın dedi.

Birkaç ay önce idi bu arkadaşla görüşmemiz. O zamanlar politika faizleri 30 olsa gerek. 

Bu konuyu yazı konusu edineyim diye elime telefonu aldım. Mevduat faizi ne kadar yazdım. Yüzde 51 imiş. Politika faizi 42,5 olduğuna göre bankaların mudilerine verdiği oran çok normal.

Yüzde elli bir faiz oranı, günümüz enflasyon oranının altında bir oran olsa da nakiti olup herhangi bir alanda değerlendirmeyenler için iyi bir getiri. Yüz liran bir bakmışsın 151 lira oluvermiş. Dünyanın neresinde var bu oranı verecek ülke veya banka.

Parası olan ve faiz duyarlılığı olmayan için bugün bankalar getirisi bol bir gelir kapısı. Parasını dövize yatırsa döviz bu kadar kazandırmaz. Altına yatırsa yine bu kadar kazandırmaz. Borsaya girse borsa da bu  kadar kazandırmaz. Ticaret yapsa veya üretime yönelse riski var. Geriye bankalar kalıyor. Hem parası güvende hem faizi yüksek hem de riski yok. Banka batsa bile nasılsa devlet garantisi var. Yattığı yerden para kazanmak varken parasını niye riske atsın, öyle değil mi?

Bu şekil paradan para kazananların yani parasını faizde değerlendirenlerin sayısı da az değil. Faiz oranlarının bu kadar yüksek olmadığı bir zaman diliminde bir devlet bankasında sıramı beklerken önümdeki yaşlı amca yüklü miktardaki parasını çekmek istediğini söyledi banka görevlisine. Diğer şubenizdekini de çekeceğim dedi. Görevli verelim amca da niye çekmek istediğini söyler misin dedi. Amca, siz fazla faiz vermiyorsunuz. Başka bankalar daha çok veriyor. Gidip oraya yatıracağım demişti.

Burada bankaların verdiği faizin faiz olup olmadığı konusuna girmeyeceğim. İçimizden bazıları faiz değil. Kur’an’ın yasakladığı ribadır. Bu da tefeci faizi demektir diyebilir. Yalnız şu bir gerçek ki toplumun kahir ekseriyeti bankaların verdiği faizin dinin yasakladığı faiz olduğu konusunda hemfikir.

İsteyen parasını mevduatta değerlendirebilir. Bu konuda kimseyi kınayacak değişim. Yalnız şu bir gerçek ki faizlerin bu derece yüksek olmasının, dövizin fırlamasının, enflasyonun canavarlaşmasının ve hayat pahalılığının artmasının baş sorumlusu, başka saikler olsa da ekonominin iyi yönetilmemesi ve gelmekte olan krizlere karşı zamanında tedbir alınmamasıdır. Kaç yıldır ekonomide macera üstüne macera yaşadık. Bugünkü içine düştüğümüz bu acı tablonun, girdiğimiz maceraların bir sonucudur.

Tekrar parasını mevduatta değerlendirenlerin çokluğuna gelirsek, milleti bu faiz girdabına duçar eden zihniyet, güya faize karşı duyarlı. Nedense bu duyarlılık ve faizle mücadele ters tepti ve milletin çoğunluğu faizi oldu. Hem de İslamcı bir zihniyet zamanında.

Bakmayın bu zihniyetin faize karşıyız demesine. Bugünkü yüksek faiz İslamcıların eseridir. Eserleriyle ne kadar gurur duysalar azdır.

Aslında faizler her ay Çin işkencesi gibi peyderpey indirilirken murat edilen amaç, bankaları daha fazla kar ettirmekten başka bir işe yaramamıştır.

Anlatmak istediğim, bugünkü yüksek faiz oranları yanlış ve inat politikaların bir sonucudur.

*03/01/2024 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Aşır Karye ismiyle yayımlanmıştır.

Mesleği Yalan ve U Dönüşü Olanlara Gelsin

Bir çocukluk arkadaşım vardı. Üç yıl kadar aynı sınıf ortamında okuduk. Çocukluğundan lise bitirinceye kadar adeta yediğimiz içtiğimiz ayrı gitmedi.

Beğenmediğim bir yönü vardı. Her ne yaparsa gizli yapar, hesap sorulduğunda da yalanlardı. Doğru diye de yemin billah ederdi. Ömrü yalanla geçti dense hayatını yalan üzerine kurdu dense yeridir. 

Özünde temiz biri olmasına rağmen hayatını yalan üzerine kurmasında dedesinin payı büyük. Çünkü her ne yaparsa, dedesi onu sığaya çekerdi. Bundandır ki dedesinden çok korkardı. 

Büyüdü, çoluk ve çocuk sahibi oldu. İşini kurdu. Ama küçüklüğünde, baskıdan dolayı başvurduğu yalan onun yakasını hiç bırakmadı. Adeta kendisinden ve kişiliğinden bir parça oldu. Konuşurken de avukat gibi konuşur, hiç teklemeden muhatabını ikna ve etkileme özelliğine sahiptir. 

Okul hayatı boyunca hem birinci hem de ikinci dönem zayıfı olmasına rağmen karnesini kimse görmemiştir. Sorana da teşekkürüm var, takdirim var derdi. Yazın bütünlemeye gider. Ailesine de şu işim var diye söylerdi. Sinemaya gider, başka bir yerden geldiğini söylerdi ailesine. 

Çoluk çocuğa kavuştuktan sonra bir gün annesi ile karşılaştım. Hoşbeş ve hal hatırdan sonra nereden çıktıysa "Oğlumun Allah bir dediğinden başkasına inanmam" dedi bana. Üzüldüm doğrusu, arkadaşın annesine verdiği bu imajdan dolayı. 

Hasılı yalan kadar kötü bir şey yok ama maalesef hayatın bir parçası. Dediğim gibi yalan söylemeyi alışkanlık haline getirenin çocukluğuna inmek gerek. Sorumluları da başta ailelerimiz olmak üzere üzerimizdeki baskılar.

Yalandan U dönüşüne geçmek istiyorum. Yalanla U dönüşü aynı mı bilmiyorum. Yalanla bunun ne alakası var diyebilirsiniz. Yalnız yalanda gerçeğin hilafına konuşarak insanları kandırma yönü var ise U dönüşünde de önceki tavır ve hareketin, söz ve eylemin birbirine hilafı var.

Ömrünü, siyasetini ve hayat felsefesini U dönüşü üzerine kuranlar da önceki söylediklerinden dönerek birilerini kandırmaya çalışıyor ve bunda da baya başarılı.

Burada her insanın hayatında, önceki görüşünü değiştirmek suretiyle dönüşler vardır. Elbette önceki düşüncesi yanlış ise değiştirecek. Yalnız bunu değiştirirken yani U dönüşü yaparken geçmiş hatasını itiraf etmesi gerekir. Aynı zamanda bu U dönüşünü meslek haline getirmemelidir.

Açıkçası yaşını, başını almış, çoluk çocuğa karışmış, yaşı kırkı geçmiş bazı insanların meslek haline getirdiği U dönüşünü takip etmekten ben haya eder oldum. Bu kadar da olmaz diyorum. Çünkü benim midem, bünyem, kişiliğim, sorumluluğum bunu kaldırmıyor. Bazılarında ve her sözüne kulak verenlerde nasıl mide varsa artık.

Yaptığı U dönüşleriyle hakkında ciltler dolusu kitap yazılabilecek bu tipler için bu aşamadan sonra tıpkı yalanı meslek haline getiren arkadaşımın annesi, oğlunun Allah bir dediğinden başkasına inanmıyorsa ben de mevki ve statüsü ne olursa olsun U dönüşünü meslek haline getirenlerin ve bunu yaparken gözünün içine baka baka yapanların Allah bir dediğinden başkasına inanmıyorum. Nicedir bu görüşteyim. Aynı yol üzereyim.