Umum Tuvaletleri Kullanma Adabı *

Yesek, içsek de hiç WC. ihtiyacımız olmasa ne iyi olurdu ama vücut sistemimiz buna izin vermiyor, fazlasını atmamız gerekiyor. Bu yüzden tuvalet bizim için olmazsa olmazdır. Sabah-akşam ve ihtiyaç duydukça sair zamanlarda kullanmak zorunda olduğumuz tuvalet adabını ne kadar uyguluyoruz? Bir kısmımız uygulasa da büyük çoğunluğun tuvaletler konusunda sınıfta kaldığını söyleyebilirim. Yanlış anlaşılmasın, kimseye edep dersi verme gibi bir niyetim yok. Burada tuvaletlerde yapmamız gerekenleri hatırlatmak istiyorum. Tuvalet derken de çarşı-pazarda, cami müştemilatlarında ve işyerlerinde olan umum tuvaletleri kastediyorum. Ev tuvaletlerini söylemeye gerek yok. Zira oralar tertemiz zaten. Çünkü evin hanımı tarafından günde üç-beş defa derlenir, toparlanır ve dezenfekte edilir.

Gelelim umum tuvaletlere. Başında görevlisi varsa buralar temiz olur, buralara sözümüz olmaz. İstisnalar hariç cami tuvaletlerine zaten girilmez. Çünkü kokudan ve pislikten içeri girilecek gibi değil. Diyanet İşleri Başkanlığı bu cami tuvaletlerine bir önlem alsa veya bir proje geliştirse çok iyi olacak. Çünkü cami tuvaletlerinin görüntüsü yakışmıyor. Hoş, Diyanetin böyle bir derdi yok. Olsa şu ana kadar herhalde bir şeyler yapardı. (Cami tuvaletlerini daha önce konu edindim. Kendim yazdım, kendim okudum.)

Tuvaletlerin kirliliğine ve temizliğine değinmeyecektim ama kısa da olsa bahsetmiş oldum. Gönül ister ki umum tuvaletlere hiç gereksinim duymasak.

Yazımın bundan sonraki kısmında, bu umum tuvaletleri kullanan bireylerin dikkat etmesi gereken hususlara dikkat çekmek istiyorum. Diyelim ki bir umum tuvaleti kullanmak zorunda kaldınız. Ne yapmamız gerekiyor?

Tuvalet ihtiyacımızı gidermek için son raddeye kadar beklemeyin. Olur ya üzerinize bırakacak şekilde tuvalette sıra beklemeniz gerekebilir.

Tuvalet kabini boş diye hemen kapıyı açıp içeriye dalmayalım. Belki içeride biri olabilir. Bu yüzden içeride kimse olmasa bile kapıyı çalmayı alışkanlık haline getirelim.

Kabine bak. Girilecek gibi ise ihtiyacını gidermek için gir.

Tuvalete girdiniz. Lütfen kapıyı iyice kapatalım ve arkasında sürgüsü varsa kilitleyelim. Kim gelecek veya kim açacak diye yarı açık bırakmayalım. Bakarsınız biri, bu kabin boş diyerek içeriye dalabilir. Ondan sonra öksürmeye, boğaz temizlemeye veya dolu demeye kalkarsınız ya da iş başında iken ayağa kalkmaya davranırsınız. Ne gerek var tüm bunlara. Kapat kapıyı, rahatına bak. Ben tuvalet kapısına dokunamam, buralar mikrop yuvası. Dur bakalım, kim ne şekil kullandı diye bir vehme kapılma. Çünkü içinden çıkamazsın. Şayet böyle bir vehmin varsa bu tür yerleri kullanmayacaksın. Üzerime bırakamam, mecburum kullanmaya diyorsan, gerekirse cebinde kağıt peçede bulundur, kapı kollarını o kağıt mendille aç ve kapa.

Tuvalette rahatladım diye kendini kaybetme. Dışarıda bekleyen olabileceğini hesaba kat ve fazla oyalanmadan hemen çık. Kabız isen, geçmiş olsun ama Allah seni bildiği gibi yapsın.

Çıkarken geriye dön bak. Ortamı bulmak istediğin şekilde bırak. Sifonu da çek. Zaten ben girdiğimde pis idi deyip o şekil bırakma. Çünkü senden sonra gelen, o ortamı senin bıraktığın şeklinde değerlendirir, amma da pis adammış der.

Mümkünse kabinleri kullan. Pisuarları pek kullanma.

Tuvaletten çıktıktan sonra lavaboya yönel. Elini bir güzel yıka. Sıvı sabun varsa sabunla. Yoksa kalıp sabun kullanma. Elimde bir şey yok. Ben sadece bir ihtiyacım için girdim deme. Çünkü senin lavaboya uğramadan çıkıp gittiğini gören, içeride ne yaptığını bilmez ve ardından bu adam elini bile yıkamadı der. Ben kendimi bilirim deme. Çünkü senin ne olduğun değil, kişilerin seni ne şekil gördüğüdür. Bir de hem tuvalet çıkışı ve sair zamanlarda elimizi temiz tutalım. Çünkü az sonra bir tanıdığın karşına gelir, tokalaşmak için elini uzatabilir… (Şaka maka, tuvalet adabıyla ilgili dikkat edeceğimiz baya malzeme çıktı bu arada.)

*26/10/2022 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros ULU adıyla yayımlanmıştır.

Milletin Azrail’i Olmaya Ne Dersin? *

—Üstat, şöyle kafamı ağrıtmayacak, fazla sorumluluğu olmayan bir iş söyle de onu yapayım. Para, makam ve şöhrete doyayım, gül gibi geçinip gideyim. Kırıp döksem de bunda benim hiç vebalim olmasın. İnsanlar sebebi hep başka yerlerde arasın. Onlar beni hep el üstünde tutsunlar. Yediğim önümde, yemediğim arkamda olsun. Kendim köşe olduğum gibi çevremi de ihya edeyim ve bunlardan dolayı da hiç bedel ödemeyeyim.

—Bu istediğine uyan benim bildiğim bir siyaset var. Bence siyasete atıl.

—Ama orada bu imkanlardan faydalanmam için başarılı olmam gerek. Bu da kolay değil. İktidar olmayı kolay mı sanırsın sen?

—Elbette kolay değil. Yalnız dediğin bu imkanlardan tam faydalanman için iktidar olmak ve iktidarda tutunmak önemli ise de suyunun suyu da yeter sana. Bunun için ana muhalefet, muhalefet olman da yeterli. Hatta kurduğun parti tabela partisi bile olsa gül gibi geçinip gidersin.

—Diyelim ki iktidar oldum. Ama iktidar demek sorumluluk demek. Koca ülkeyi yöneteceksin. İşler tıkırında giderse, tamam. Ya gitmez ise ya da ağzıma yüzüme bulaştırırsam…

—Düşündüğün şeye bak. Hiç böyle şeyleri aklına getirme.

—Bu durumda ne yapmalıyım?

—Sana önce halk arasında Allah ile Azrail arasında geçtiği söylenen bir diyalogdan bahsedeyim. Bir çıkarımda bulunamazsan daha da konuşuruz.

—Sizi dinliyorum.

—İnsanoğlunun canını alma görevini Allah, Azrail’e verince Azrail, “Ya Rabbi, ben insanların canını aldıkça onlar bana düşman olurlar” şeklinde bir endişesini dile getirir. Allah da “Canlarını sen aldığın halde ölümler oldukça onlar “kazadan öldü, kanserdi, kalp yetmezliği vardı, kalp krizinden gitti gibi sebeplerin arkasına sığınacaklar ve hiç sen akıllarına gelmeyeceksin” der. Konu anlaşıldı sanırım.

—Siyasetle bir ilgisini kuramadım.

—Hala ilgisini kuramadıysan, senden siyasetçi olmaz ama burası Türkiye olunca, kimler siyasetçi olmuş kimler…

—Biraz daha açık konuşur musun?

—Sözün fazlası ahmağa söylenir ama yine de anlatayım. Bak kardeşim, şimdi sen iktidara geldin, ülkeyi yönetiyorsun ya. Baktın ki işler sarpa sardı. Hayat pahalılığı aldı başını gitti. Her şey bundan nasibini aldı.

—Hah, tam bu. Bu durumda ne yapacağım. İnsanlar beni suçlamayacak mı?

—Önce şurada anlaşalım. Ülkede iyiye dair ne varsa senden, kötü olan ne varsa başkasından. İyi şeyleri ben yaptım ben diye dilinden hiç düşürmeyeceksin. Kötü şeyleri başkasına yıkacaksın. Temel felsefen bu olsun.

—Yani?

—“Dış güçler bize operasyon çekiyor” diyeceksin, “Brent Petrol yükselişe geçti” diyeceksin, Dünyada ham madde sıkıntısı var” diyeceksin. “Emtia fiyatları şöyle” diyeceksin, “Dünyada her ülkede enflasyon var, biz yine iyiyiz, başkası mal da bulamıyor” diyeceksin, “Salgın var salgın” diyeceksin. “Biz enerjide dışa bağımlıyız” diyeceksin… diyeceksin oğlu diyeceksin.

—Sonuç?

—Sonuç şu: Nasıl ki ölümlerde Azrail hatırlanmıyor, kimse onu düşman bellemiyorsa -ki zaten o onun görevi- ülkeyi yönetirken de kimse sana toz kondurmayacak. Şayet kondurmaya kalkan olursa da onlara, “beğenmiyorsan daha kapı orada. İstediğin ülkeye git, nankör herif…”gibi şeyler söyleyeceksin. Bir de bunları sen söylemeyeceksin. Etrafındaki sempatizanların ve beslediklerin yeter. Bunu onlar sen demeden yapar zaten.

—Yani şimdi ben temizim değil mi?

—Hem de anandan doğduğun gibi…

—Şimdi anladım.

—Hele şükür… Unutma ki bu ülke ağustos böcekleri için vazgeçilmezdir.

—Ağustos böceğini anlamadım.

—Bunu da anlama artık. Çünkü yeniden başa dönmüş oluruz. Zira sana bunları anlatıncaya kadar deveye hendek atlatsam çok daha iyiydi.

*03/06/2022 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros ULU adıyla yayımlanmıştır.

İnsanın Çiği

İnsanı pişmiş ve çiğ olarak ikiye ayırabiliriz. Pişmiş insan; hayatın her türlü cenderesinden geçerek düşe kalka tecrübe kazanmış, olaylara soğukkanlı yaklaşabilen, hayatın her safhasında her türlü insan tipiyle karşılaşmış, yaşının üzerinde bir olgunluğa sahip kişi diyebiliriz. Ham ya da çiğ insana gelince; “Yaşının, konumunun gerektirdiği görgüye ve olgunluğa erişmemiş olan; yerine göre davranmayı bilmeyen” kimsedir. 

Çalışma ve gündelik hayatta bu iki tip ile de karşılaşırsınız. Zaman zaman bir vesileyle muhatap da olursunuz. Görmüş geçirmişi ile karşılaşır, teşriki mesaide bulunursanız, muhabbetine doyum olmaz. Bu muhataplık bitmesin, iş ilişkisi devam etsin dersiniz. Çünkü ondan alacağınız o kadar şey vardır ki onunla her karşılaştığınızda hayata dair yeni bir şeyler öğrenirsiniz.

İnsanın çiğine gelince Allah böyleleri ile karşılaştırmasın, Allah'a yakın, sizlerden uzak olsun diyeceğim işin başında. Ama karşılaşmamak ne mümkün. Nereye gidersen burnunun dibinde biter böyleleri. Çiğ olduklarını kabul etseler, pişmeye geldim deseler, dersin ki öğrenmeye meyilli. Bundan zarar gelmez. Çünkü iyi niyetli biri dersin. Ya çiğ olduğunu bilmezse, işte o zaman yat ağla, kalk ağla. Çünkü problem mi problem. Kendisini problemin kaynağı olarak bilmeyene zaten verebileceğin bir şey yoktur. Çünkü alıcıları kapalıdır. Öğrenme gibi niyeti de olmaz. Hoş, olsa da buna ihtiyaç hissetmezler. Zira kendilerini mükemmel görürler.

Şimdi bu tip çiğler nasılmış bir bakalım. Mesai kavramları yoktur. Bu da bir şey mi demeyin. Bunun gibileri diğerlerinden farklı. Sabah ve öğle en az 15'er dakika iç eder. Bir o kadar da akşam erken çıkarak mesainin içine eder. Dairenin en üst amirlerinden sonra gelmeyi ve erken çıkmayı meslek haline getirir. Geciktim deme nezaketini zaten bulamazsın. Benim amirlerime ve mesai arkadaşlarıma karşı bir sorumluluğum var gibi bir derdi yoktur. Yani kafasına göre takılır. Göreve gelmesi lütuf gibi bir şey. Geldiği zaman da işe hemen koyulmaz. Kahvaltısını yapması lazım. Öyle ya kim yapacak sabah sabah evde kahvaltıyı. Daire ne güne duruyor. Kazara yazması gereken bir yazı olursa öyle berbat bir sayfa düzeni karşına gelir ki acemi insan bile uğraşsa beceremez bunu. İşin garibi düzeltemezsin de. Sağını düzeltsen, solda sorun olur, solunu düzeltsen sağda. Yazdığı her kelimede yazım ve imla yanlışı saymakla bitmez. Böylelerine iş buyuracaksın, ardından sen yapacaksın. Yazılara biraz özen göster desen, nasıl oldu ben de bilmiyorum der.

Hiç işi yoksa vurur kafayı yatar. Daha olmadı, kulaklık takarak müzik dinler. Kazara seslensen top atsan duymaz. Birinin bir şey demesine gerek yok. Kimse rahatsız etmez onu. Çünkü çevresi ve mesai arkadaşlarıyla pek iletişimi yoktur.

Mesaiye riayet konusuna biraz dikkat etmesi ve diğer arkadaşlarına emsal olmaması gibi konularda kazara bir hatırlatmada bulunsan, her şeye söyleyeceği bir mazereti olmasına rağmen mesaiye şükür ki riayet eder. Etkisiz eleman olarak zamanında gelmeye devam eder ama bir bakmışsın ki içine kapanmış, selamı-sabahı kesmiş, amirlerine ve arkadaşlarına mesafe koymuş görürsün. Belli ki görevini hatırlatmak zoruna gitmiştir. İşte kendisine görevi hatırlatılınca tavır alanları ben çiğ insan olarak görürüm. Be mübarek, uyarılmak zoruna gidiyorsa, görevine zamanında gelip gideceksin. Bulunduğun yerde bir katma değer üretmenin yoluna gideceksin. Ya değilse emekliliğin geldi ise -ki gelmiştir- vereceksin dilekçeni. Keyfine göre takılacaksın. Hoş bunu da yapar bazen. Toplamda en az 1,5 saat mesaiye riayetsizliği olmasına rağmen uyarıların akabinde “Ben yıllık izinlerimi kullanıp ardından emekli olacağım” kozunu oynar. Yok ya, iyiydik şöyle denmeyince emekli olmaktan da vazgeçer. Adam niye emekli olsun ki. Bulmuş kebap gibi işi. Çiftlik gibi gelip gidiyor. Kim verir ona bu devirde böyle bir işi, öyle değil mi?

Son söz olarak bu tip çiğler laftan ve sözden anlamaz ya onlar için şunu söyleyeyim. Uyarıya gelmeyeceksen görevini tam yapacaksın. Aksatıyorsan özür dilemeyi bileceksin. Görevini tam yapamıyor, özür de dileyemiyorsan, uyarı ve hatırlatmalara tavır almayacaksın. Bu arada böyle tavır sahiplerine çok da tın demek lazım. Allah'a yakın, bizden ırak olsunlar.