Milli meselemiz: Giyim kuşam*

Sabah 07.29'da telefonum çaldı. Baktım kayıtlı bir velimin telefonu. Açtım telefonu. Alo demeye kalmadan: " Hocam yarışmaya serbest kıyafetle mi geleyim, yoksa okul kıyafetiyle mi?" Sorusuyla karşılaştım.  Cevabım tekti tabii: Okul kıyafetiyle kızım dedim.

Telefonu kapattım. Baktım bir cevapsız çağrı daha. Aynı öğrenci 07.21'de bir daha aramış. Anlaşılan kıyafeti dert edinmiş, gece yatamamış, Güneş'in doğmasını gücün beklemiş. Sarılmış hemen telefona bir umutla, acaba serbest kıyafetle gelebilirsin cevabı alabilir miyim diye. Aslında istediği cevabı verseydim çocuğun mutluluğuna diyecek yoktu. O hazzı verir miydim ona. Vermedim tabii. Çünkü devletin eski soğuk yüzünü temsil ediyorduk ne de olsa. Şimdi de mahalle baskısı, veli baskısı, çevre baskısı, firma baskısı, öğretmen baskısıyla bastırabildiğimiz kadar bastırıyoruz o serbestlik özlemlerini.

Baskıyı yapanlar geri planda, idareciler ise Erol TAŞ rolüyle en önde... Hafta başında veya hafta sonunda yapılan törenlerde eline mikrofonu alan kıyafetle başlıyor, kıyafetle bitiriyor konuşmasını. Hızını alamıyor teneffüslerde, gerekirse derslerde sürek avına çıkıyor: Nerede pantolonun, nerede ceketin, bu saçlar ne böyle, bu kırmızı rengi niye giydin diye. Şu öğrenciler okul kıyafetiyle geliverseler eğitimin bütün derdi bitecekti aslında. Çünkü bu ülkede kılık kıyafet meselesi memleket meselesidir. Hal yoluna kondu mu okula ve eğitime disiplin gelirdi. İşin garibi forma diye direten veli, öğretmen, yönetici hemen herkes serbest giyiniyor. Tek uğraştığımız kişiler daha 18'ini bitirmemiş orta ve lise öğrencileri. Gerekçemiz de hazır: Efendim emniyet açısından önemli, fakiri var zengini var; bazıları marka giyerken diğerleri alamaz. Üstelik çok açık ve dar giyiniyorlar...

Ömer DİNÇER zamanında kısa bir süre uygulanan serbest kıyafet uygulamasından görülen aksaklıklar yüzünden hemen vazgeçildi. Aslında biraz sabredilseydi giyim-kuşam normal seyrine dönecekti. Yaşlılar bilir: Eskiden kışların çetin geçtiği, karların 50-60 cm olduğu dönemlerde yayılmaya gönderilemeyen büyükbaş hayvanlar uzun süre ahırda beslenirdi. Ne zamanki karlar eriyip Güneş açınca annelerimiz hayvanın ayakları açılsın  diye dışarı çıkarırdı. Aylardır ilk defa dışarı çıkan hayvan bir o tarafa, bir bu tarafa koşar, nereye bastığını bilmezdi. Ara ara bu şekilde dışarı çıkarılan hayvan bir müddet sonra ne yaptığını ve nereye bastığını bilen bir hayvan olarak  normalleşirdi. Teşbihte hata olmasın. Kılık kıyafet serbestliğiyle birlikte görülen anormal giyim kuşamı ben; gün, Güneş görmemiş hayvanın durumuna benzetirim. Ah biz büyükler biraz sabredebilseydik çocuklarımız normalleşeceklerdi. Fakat neredeyse hiç birimiz çocukların yanında yer almadı.

Kıyafet toplumsal bir olaydır. Toplumsal konu ve olaylarda tek doğru yoktur. Formanın ve serbest kıyafetin eksi ve artıları vardır. Zamana bıraksaydık aslında çözülürdü bu mesele. Bir zamanlar kamusal alan adı altında Laikliği götürecek gericiliğin simgesi nice canlar yakan başörtüsü bugün her yerde serbest. Ne irtica hortladı, ne de Laiklik elden gitti.

Liseyi bitirdikten sonra serbest kalan gençlerimizin giyim kuşamındaki uçuk kaçık giyim tarzına ne diyebiliyoruz şimdi? Bu tür giyimlerin moda, özenti, kendisini ispatlama gibi nedenleri olsa da okul hayatındaki anlamını kavrayamadığı formaya tepki de var bu nedenler arasında.

Çünkü tek tip kıyafet çocukların kişiliklerine de sirayet ediyor. Tek tip elbise, tek tip düşünce bu asrın çocuklarına dar geliyor. Gençlik bunu yırtmaya ve yıkmaya çalışıyor. Zorla forma ısrarı, yemek yemek istemeyen ya da sevmediği bir yemeği ebeveynlerin çocuklarına zorla yedirmesine benzer. Aslında bu ısrarımız çocuklarda nefreti doğuruyor, isyan bilinci öne çıkıyor. Bu dönemde çocuklarımız serbest kıyafet giyerken denetimli serbestlik,  onlarda sorumluluk bilincini daha erken yaşlarda almalarına imkan sağlayabilirdi. Keşke kılık kıyafet konusundaki tavizsiz tavrımız yerine onlara hayatı ve hayatta karşılaşabilecekleri kötülüklere karşı kendilerini nasıl koruyabileceklerini öğretebilseydik daha iyi olurdu diye düşünüyorum.

Gelin çocuklar üzerinde biraz gözlem yapalım. Bir okul bir piknik yapacak olsa, bir geziye gidecek olsa; bir program, bir etkinlik, bir yarışmaya katılacak olsa öğrencilerin tek sorduğu: " Hocam serbest kıyafetle gelebilir miyiz?" Sorusu. Hani tilkinin yüz planından 99'u, horoz üzerine olurmuş ya. Öğrencilerinki de o hesap. Akılları, fikirleri kıyafette.

Serbest kıyafet özlemi çeken bu çocukların hasretlerine son versek inanın kıyamet kopmaz. Yeter ki velisiyle, öğretmeniyle, idarecisiyle çocuklar üzerinde ikna metodu, denetimli serbestlik ve rehberlik yapalım. Bu işkenceden çocuklar da kurtulsun, okul yönetimleri de... 14.04.2016
* 23.04.2016 tarihinde Anadolu'da Bugün Gazetesinde yayımlanmıştır.

Pazar yerleri: Savaştan çıkmış gibi

Siz akşam dağıldıktan sonra semt pazarlarının son halini hiç gördünüz mü? Özel olarak bakmaya ve görmeye gitmesem de zaman zaman pazar yerlerinin son halini maalesef gözlemledim.

Savaş alanından farksız gerçekten. Pazarcımız nerede ise elindeki her şeyi bırakıp gitmiş, devreye belediyenin elemanları temizlemek için seferber olmuş. Hele bazen esen rüzgarla birlikte mahallenin tümüne çöplerin dağıldığını görürsünüz. İşin garibi çevremdeki bazı insanlarla bu görüntüyü paylaştığım zaman herhangi bir rahatsızlık emaresi görmedim. Rahatsız olan varsa da ben rastlamadım. Kendi kendime sanırım bende bir anormallik var diye düşünmeye başladım.

Belediyelerimiz, vatandaşımız pazar ihtiyacını gidersin diye semt pazarları düzenlemiş. Güzel bir hizmet. Pazarcı kardeşimiz, yaptığı satıştan dolayı işgal ettiği yere –adını tam bilemesem de- belediyelerimize işgaliye parası ödemektedir. Alışveriş sonrası ortaya çıkan görüntünün kaldırılması için belediye çalışanlarının sarf ettikleri efor, yanlarında çöp arabaları, ardından itfaiye aracı ile pazar yerinin yıkanması göz önüne alındığı takdirde alınan ücretin yapılan masrafı karşıladığı kanaatinde değilim. Velev ki alınan ücret yapılan masrafı karşılamış, hatta belediyemiz bu işten kar elde etmiş olsun. Bu işte bir anormallik var.

Biz birey olarak kullandığımız yeri temiz bırakmayı ne zaman öğreneceğiz gerçekten merak ediyorum. Oturduğumuz zaman temizlik konusunda mangalda kül bırakmayız. Ben bu güne kadar konuşmasından pis bir insanımıza rastlamadım. Gittiğimiz piknik yerini, satış için kullandığımız pazar yerini, gezinti ve mesire yerlerini hiç temiz bırakmıyoruz. Bıraktığımız yere tekrar geldiğimizde de temiz yer ararız, giderken temiz bırakmayı pek düşünmeyiz. Hep buraların temizleyeni var, bu onun görevi temizleyecek diye bekliyoruz. Doğru. Kullandığımız yerlerin temizleyenleri var, onların görevi buraların temizliğini yapmak... Biz ne çabuk unuttuk her birimizin bildiği ve kullandığı:”Aslan yattığı yerden belli olur, temizlik imandandır, temizlik imanın yarısıdır”...vb. sözleri. Hülasa, ortak kullanım alanlarını hep kirli bırakıyoruz. Öğrencinin kullandığı sınıfa günlük temizlikçi girmese ertesi gün ders işlenmez, tuvaletlerin arkasına yazılar yazılmakta, sıraların üzeri bıçakla yontulmakta, banklarda ve parklarda  çitlenen çekirdekler yere atılmakta, su depoları, elektrik depoları veya düzgün boyalı bir yer gördüğümüzde her yere yazıların yazıldığını görmekteyiz, sigara izmaritleri ise şehrin her bir yerini kaplamakta...İyi bir nesil yetiştiremiyoruz maalesef. Hep kendini düşünen, çevresine zarar veren bir nesil, yakıp yıkan, kamu ve özel şahsın eşyasına zarar veren...Gerçekten nereye gidiyoruz? Bu gidiş nereye hiç sorguluyor muyuz? Davranışa dönüşmeyen eğitim sistemimizi de mutlaka sorgulamalıyız. Neyse mesele uzun, bizim konumuz pazar yerleri idi.

Belediyelerimiz pazar yerlerinde satış yapan esnafa çöp poşeti dağıtarak işe başlayabilir. Esnafımız akşam giderken bırakacağı çöpü poşetin içine bırakıp ağzını bağlayabilir. Görevliler de kenara ağzı bağlı bir şekilde bağlanmış çöp poşetlerini çöp arabalarına doldurabilirler. Bu kurala uymayanlar da çıkabilir, bunun ceza-i müeyyidesi uygulanabilir. Zaten pazarcının işgal ettiği yer bellidir, kimin yeri kirli ise kendisi önce uyarılır, ikinci de cezası verilir, daha da uyumuyorsa pazarda satış yapması engellenebilir.

Bizim vatandaşımıza yol gösterilirse, ceza-i müeyyide uygulanırsa bu işte kısa zamanda yol alırız.  Bizim 5326 Sayılı Kabahatler Kanunumuz var bildiğim kadarıyla. Yeter ki kuralları uygulayalım ve uygulamada sürekli olalım.

Kopya Çekmek

Okullu olup da sınavlarda kopya çekmeyenimizin sayısı yok denecek kadar azdır. Hele yıllar geçer, iyi bir iş yapmışçasına bu işi ballandıra ballandıra anlatanları da görürsünüz.

Kopya çekmekle iyi bir şey mi yapmış oluruz? Burada kul hakkı ve aldatma yok mu? Ya da hırsızlıkla arasında fark var mı?

Kanaatimce bu iş gizlice yapıldığına göre kopyanın iyi bir şey olmadığında hepimiz hem fikiriz. Niçin iyi bir şey değildir? Çünkü;

1.Kopya çeken kişi hak etmediği bir notu haksız yere almıştır.

2.Aldığı notla yarıştığı emsallerinin önüne geçerek kul hakkına sebebiyet vermiştir.

3.Emsalleri sınav öncesi harıl harıl ders çalışırken o, cırcır böceği gibi gününü gün etmiştir.

4.Sınavını okuyanı “Ben bu sorduğun soruları biliyorum. Hafızama yerleştirdim. İşte cevaplar” diyerek aldatmıştır.

5. Başkasının eşyasını çalmaya hırsızlık diyorsak burada da bilgi hırsızlığı vardır. Hatta hırsızlığı kişi, belki ihtiyacından dolayı yapmış olabilir. Kopya çekmede ise bir mecburiyet yoktur. Çünkü her sınavın mutlaka telafisi vardır. Birine çalışamayan diğer sınava hazırlanabilir.

Kopya çekmenin olumsuz yönlerini çoğaltabiliriz. İşin garibi maddi hırsızlığı ayıp karşılarız. Fakat kopya çekmeyi masumane bir durum gibi değerlendiririz. Haydi çekildi. Bakıyorsun kopyacı yıllar sonra anlatıyor. Dinleyenlerden hiçbir tepki de olmuyor. Anlatan kişi de iyi bir şey yapmışçasına döktürüyor. Halbuki Allah Teala; “ Zulüm dışında kötülüğün anlatılmasını Allah sevmez.” buyurmaktadır. Mazeretimiz de hazır: “Efendim çekmeyen mi var. Herkes çekiyor. Çalışamamıştım vs.” gibi gerekçelere sığınırız. Ortaokul ve lise sıralarında kopyaya zaman zaman başvuran çoğu insan bugün bazı kopya skandallarına tepki gösteriyor. Haksız kazanç diye değerlendiriyoruz. Haksızlığa tepki göstermek en doğal hakkımız. Fakat eğri oturup doğru konuşalım. Bu konuda hepimiz ne kadar masumuz.

Hırsıza nasıl ki kilit çare değilse kopya çekmeye de çare yoktur. Çekmek isteyen gözünün içine baka baka çekebiliyor, insanın zaaflarından faydalanarak. Aslında uyuttum, kandırdım diye düşünüyor. Ah bir bilse ki kendisini kandırdığını.

Bir de kopya çekmek isteyenlere teşne olanlar var. Bunlara da yazık. Devlet adına, kamu adına, başkasının adına görev yapıyorlar. Keşke bilseler ki, yaptıkları görevin bir emanet olduğunu. Emanete ihanet ettiklerini. Güneydoğu’nun bir ilinde  2001 yılında önemli bir sınava girmiştim. Sınavın son 15 dakikasına gelinceye kadar kimseden çıt yoktu. Sadece gözetmenlerin kendi arasında fısıldaşmaları rahatsız ediyordu. “Biraz susar mısınız” deyince sustular. Hatta biri özür diledi. Diğeri kinli kinli sınav boyunca beni dikizledi. Son 15 dakika kala, “ 65.soruyu kim, ne işaretledi?” sorusu kulağıma geldi. Soruya cevap verenler birbirini izledi. Gözetmenler; “Sınavdayız, ne oluyor” dese belki de konuşanlar susacak. Maalesef öyle bir ses işitmedim.

Masum kabul ettiğimiz kopyalardan iş, çete ve rant işine döndü. Yetkililer merkezi sınavlarda tepeden tırnağa yoklayarak alıyorlar sınava. Cebimizdeki parayla bile almıyorlar içeri. Dışarıdaki emanetçileri kazandırıyoruz. Sonra da basıyoruz çığlığı: Olmaz ki bu kadar diye. Artık kimse kimseye güvenmiyor. Ceremesini de masum insanlar çekiyor.

Kopya çekmeyi de hırsızlık gibi hatta daha ilerisi kabul etmek için daha nelerin olması gerekir, ey aklı selim sahipleri? 14/12/2015