İsim Verme Kıstaslarımız

Ne zamandır hiçbir merkezi sınavda görev almıyorum. Sınav tarihinden haberim olursa açık lise sınavlarını tercih ediyorum.

Bir arkadaşın gruptan haber vermesiyle istekte bulundum. Sabah ve öğle olmak üzere iki oturumda görev çıktı.

Görevli olduğum salona sınav evraklarıyla geçtim. Gözetmenle birlikte salonda sınava girecek öğrencilerin kimlik ve salon bilgilerini kontrol ederek yerlerine oturttuk.

Sınavın başlamasına 15 dakika kala her bir öğrenciye kitapçık ve cevap kağıtlarını verdik. Sınavda dikkat etmeleri gereken kuralları hatırlattık.

Zil sesiyle birlikte öğrenciler sınava başladı. Masaya oturup beklemeye koyulduk.

Sınav olanlar için vaktin ne zaman geçtiği belli olmasa da salon görevlileri için vakit geçmek bilmiyor.

Ne yapıp ne edip kendime bir meşgale bulmalıydım.

Gözüme isim listesi ilişti. Bu listeden kendime bir şey çıkarmalıyım dedim. Listedeki isimlere baktım. 20 kişilik salonun yarısı kız, yarısı erkek.

Üşenmeyip çift isimli olanları saydım. 11 tanesi çift isim taşıyor. Kaçı erkek kaçı kız diye baktım. 9'u kız, iki tanesi de erkek ismi.

Yirmi kişilik bir salonda 11 kişinin iki isimli olması demek, Türkiye'de iki isim taşıyan insanımız sayısı hakkında az buçuk bilgi verir. Bu demektir ki bu ülkenin her iki kişiden biri çift isim taşıyor. Ümit ederim ki yirmi kişilik salonun yarıdan fazlasının çift isim taşıması bu salondan ibaret olur.

90'lı yıllarda çocuklara çift isim moda gibi bir şey idi. Şimdilerde azaldı sanıyordum. Görüyorum ki insanımız son gaz iki isim vermede yarışıyor.

Kız olsun, erkek olsun nerede bir çift isim görsem, bu çocuklar adına üzülürüm. Hele kız çocuklarına daha fazla üzülürüm. Çünkü kız çocuklarının çoğu, evlenirken eşinin soyadı yanında ailesinin soyadını da kullanıyor. İki isim, iki soyadla birlikte kızların ismi uzayıp gidiyor. Bazıları iki ismi de yeterli bulmuyor, kızlarına üç isim verenler de var.

İki isimli çocukların isimlerine bakıyorum. Çoğu iki isim birbiriyle uyumlu değil. Çoğu da iki isminden birini kullanıyor.

İki isim taşıyan çocukların çoğu; ana, baba, dede ve büyükanne kurbanı oluyor. Çift isimli isimlerin çoğu, biri klasik isim, biri de son yılların konan isimlerinden.

Hele öyle çocuklar var ki klasik ismini söyleyince, “Bu ismimi kullanmazsanız sevinirim” dediklerine şahit oluyoruz. Çünkü çoğu çocuk ad aldığını sevmiyor. Sevmeyince ismini de taşımak istemiyor. Öyle çocuklar bilirim ki “iki ismimden şunu mahkeme kararıyla değiştireceğim” der ismini zikredince.

İlk isme dedenin ya da büyükannenin gönlü olsun diye çift isim verilince diğer doğan çocuklara da çift isim veriliyor. Bazen de anne bir isim, baba bir isim düşünüyor. İkimizin de dediği olsun diye de iki isim veriliyor.

Belli ki anne babalar, çocukları erkekse dedenin, kız ise büyükannenin gönlünü almak için onların ismine yer veriyor. İkinci ismi de kendi gönüllerinden geçen ismi koyuyorlar.

Benim adımı vereceksiniz diye baskı yapan dede ve büyükanneler de var. İsimleri verilmeyince küsüp kırılanlar da eksik değil. Geçen gün bir öğrenci, “dedem anneme, benim adımı verirseniz beş bilezik yaparım” teklif ettiğini söyleyince hayretimi gizleyemedim.

Çift isim verirken birilerinin gönlü oluyor ya da gönlü alınıyor ama nedense bu çift isme çocuğun gönlü olur mu diye düşünülmüyor.

Büyüklerin gönlünü almak iyi de bu çift isimli çocukların gönlünü kim alacak? Çocuklar, hayatın bin bir sıkıntısı yetmez gibi bir de ölünceye kadar bu çift ismi taşıyacaklar. Üstelik biri kullanılacak, diğeri kullanılmayacak. Sadece kimlik kartında yer işgal edecek.

Keşke imkan olsa da çocuklara büyüyünce isim verilse, çocuk isimlerden bir ismi kendi seçse çok daha iyi olur. Maalesef bu da mümkün değil.

Bu durumda çocuklara isim verirken şu hususlara dikkat etmek lazım:

Çift isimlerden kesinlikle kaçınılmalı. Herkesin gönlü olacak diye çocuğa isim yükü vermemeli.

Çocuklara; anlamı güzel, telaffuzu kolay, uzun olmayan, yanlış anlama ve yazıma müsait olmayan isimler vermeli.

Büyükler isim vermede anne babanın elini rahatlatmalı. Benim ismimi vermeyin demeli.

Çocuklara isim verirken siyasi liderlerin, şeyhlerin, tarihi şahsiyetlerin vb. ismini vermekten mümkün olduğunca kaçınılmalı.

Kısaca, çocuğa taşıyabileceği, herhangi bir çağrışım yapmayan, anlamı güzel ve telaffuzu kolay kısa isimler konmalı. Ad aldığına çeksin, adını yaşatsın diye çocuğa doğar doğmaz altından kalkamayacağı isim yükü ya da sorumluluğu yüklenmemeli.