Sokrat'a Göre Demokrasi

Demokrasi insanlığın deneme yanılma yoluyla ulaştığı en iyi yönetim şekli olarak anlatılır. Tüm eksikliklerine rağmen halihazırda insanlığın bulabildiği bundan daha iyisi de yok. Aşağıda "Sokrates ve Talebesi" başlıklı parçada Sokrates soru cevap yöntemiyle bu konuyu işliyor. Bakalım demokrasi nasıl bir şeymiş.

Sokrates ve Talebesi

Bir gün Sokrates yine talebeleriyle sohbet ederken bir talebesi Sokrates'e sorar:

—Eğer demokrasi çoğunluğun kararını kabul etmekse, adil olan da bu değil midir?

—Mesela yüz kişinin oy kullandığı bir yerde, elli bir kişinin kararına mı uymak daha adil ve doğru olur yoksa kırk dokuz kişinin kararına uymak mı?

—Hem çok mümkündür ki daha çok insanın daha az insandan yanılma ihtimali daha azdır. Şu halde sizin demokrasiye karşı çıkmanız doğru olmadığı gibi haklı da sayılmaz.

Bunun üzerine Sokrates her zaman olduğu gibi soru cevap yöntemini kullanarak o talebeye önce sorar:

—Bize söyler misin bilge olmak mı daha zordur yoksa cahil olmak mı daha zordur?

Talebe:

—Elbette ve hiç şüphesiz bilge olmak daha zordur. Bilge olmak için çok okumak araştırmak ve yorulmak gerekirken cahil olmak için bir şey yapmaya gerek yoktur.

Sokrates:

—Peki o halde bize yine söyler misin, toplumlarda cahil insanların sayısı mı çok olur yoksa bilge insanların sayısı mı çok olur?

Talebe:

—Elbette ve hiç şüphesiz cahil insanların sayısı fazla olur.

Sokrates:

—Peki bize yine söyler misin, bir gemide yüz yolcu bulunsa, geminin nerde nasıl hangi yönde yelken açması gerektiğini kaptan mı daha iyi bilir, yoksa o yüz yolcu mu?

Talebe:

—Eğer yolcular içinde denizcilik bilgisi olan yoksa pek tabi en iyi bilen kaptandır.

Sokrates:

—Peki o halde diyebilir miyiz ki herkes her konuda karar veremez. Herkes bildiği yerde konuşmalı. Her iş ehline verilmeli.

Talebe:

—Pek tabi olması gereken budur.

Sokrates:

—Peki o halde bize yine söyler misin, kimin hangi konuda bilgili olup olmadığını bilmeden, sadece çoğunluk oldukları için kararlarını doğru bulmak adil ve doğru olabilir mi? Hem sen de kabul ettin ki, bir toplumda cahillerin sayısı bilgelerden hep daha çok olur. Sokrates

Ne dersiniz, haklı değil mi Sokrat?