Gedikliler *

Çarşıda esnaflık yapan bir arkadaşım var. Birkaç ayda bir gelip geçerken yanına uğrar, ayaküstü çaylarımızı yudumlarız. Niye ayaküstü? Çünkü dükkan o kadar küçük ki kendinden başka bir kişinin oturması çok uygun değil. Sıkışıp oturmaya kalksan bile bir müşteri geldi mi, müşteri rahat alışveriş yapsın diye dükkanı boşaltmak lazım. Çünkü esnafın velinimetidir müşteri. Üç beş kuruş kazanmak için sabahtan akşama bu tekkesini bekler.

Bu dükkana her geldiğimde arkadaşımdan daha yaşlı, yaşını başını almış birini dükkanın içinde oturur görürüm. Bir gün o değilden, burada çalışan mısın, dedim. “Yok, ben çalışan değilim, buraya her gün uğrarım” dedi. Ben de hep burada oturur görünce seni burada çalışıyor sandım dedim.

Sonraki bir gittiğimde arkadaşım, “Geçen geldiğinde burada mı çalışıyorsun dediğin kimse vardı ya” dedi. Evet dedim. “İşte o, her gün benim dükkana uğrar. Saatlerce oturur oturur gider. Bir gün evine tamirci gelecekmiş. ‘Bugün gelemeyeceğim’ diye telefon açtı” dedi. Ben de maşallah ne azimmiş böyle, dükkanın gediklisi olmuş dedim, gülüştük. Gedikli ne demek derseniz? “Bir yere sürekli giden, oranın sürekli müşterisi olan, o yere sürekli gelip giden ya da orada sürekli kalan kimselere” deniyormuş. Bunlara müdavim de diyebiliriz.  

Bir yerin mukimi olmadığı halde yukarıda anlattığım gibi bir yerin gediklilerinin bu ülkede sayısı ne kadardır, derseniz, elimde bir istatistiki bilgi yok ama sayıları azımsanamayacak kadar vardır. Bu tipleri esnaf dükkanlarında, resmi dairelerde görmek mümkün. Yeter ki çarşıya çıkmış olsunlar.

Ne sakıncası var, demek ki sevip sayıyormuş, varsın gelsin diyebilirsiniz. Gelmeye gelsinler. Buna sözüm olmaz. Sevip saydığıyla oturup hasret gidersinler ama bunun sınırını ve dozunu iyi ayarlamak lazım. Ne zaman geleceğini ne zaman kalkacağını ne konuşacağını ne kadar kalacağını bilmek lazım. İnsanların özel hayatı vardır. Kendi başına kalması gerekiyordur. Bir başkası görüşmeye geldiğinde içerinin boş olmasını ister. Diğer bir husus da ziyaretin kısası makbuldür ve buralar, adı üzerinde esnaf dükkanı veya resmi dairedir. Boşta kalanı avutacak kahvehane değildir buralar. İnan öyle kişiler bilirim ki evinden fazla ya esnafın yanında ya da resmi dairede. Buralarda çalışanlardan tek farkı, buraların kadrolu elemanı olmamaları. Keşke imkan olsa da esnaf bunlara kardan pay verse, resmi daireler de bunlara maaş bağlayabilse… Her geldiklerinde de çay içmek farz gibi bir şey. Sanırsın ki buralar onların tekkesi. Bazı zamanlar olur ki kendilerinin geldikleri yetmediği gibi arkalarında yolda bulduklarını da getiriyorlar. İçtikleri çaydan geçtim, çay kalmadığı zaman niye çay yok demeleri yok mu? Yüzsüzlüğün bu kadarına da pes doğrusu dersin. “Yahu ben buraya her gün geliyorum, sizin çayınızı içiyorum. Alın şu bir paket çay da benden olsun ya da şuna bir paket çay alın” deseler, bilirim ki kıyametin kopması yakındır ve etrafımla helalleşmeye başlarım. Hasılı, bu gediklilerden çekeceğimiz var.

Sözün özü, hem esnaf hem de resmi daireler ziyaret edilmeli, çay ve kahveleri içilmeli ama suyunu çıkarmamak ve illallah dedirtmemek lazım. Aralıklı gidip gelmek lazım ki kişinin bir ağırlığı ve saygınlığı olsun. Taş bile yerinde ağırdır mübarekler! Gidin işinize. İşiniz yoksa kahvehaneciler ve çay ocakları da Allah Allah diyor. Gidin ki hem esnaf siftah yapsın hem cebinizdeki akrepleri bir boşaltın hem de yüzünüzü görmeyen esnaf ve resmi daire o günü bayram ilan etsin.

*23/08/2021 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros ULU adıyla yayımlanmıştır.

U Dönüşü Yönünden Siyasiler *

“Karayollarında taşıtla belli bir doğrultuda giderken U harfi biçiminde dönerek geldiği yöne gidişe” U dönüşü deniyor. Bir yola yanlış girmişsek ya da gideceğimiz yer, yolun karşısında kalmışsa bu U dönüşlerini kullanırız ve bu dönüşler gerçekten bir nimettir. Değilse git babam git.

Şehir içinde çoğu kavşaklarda bu U dönüş işareti, kırmızı daire içine alınmış ve üzerinde kırmızı tek çizgi varsa bu kavşakta U dönüşü yasak demektir. Bu durumda çaresiz gideceksin. Nereye kadar? Nerede U dönüşüne izin verilmişse ta oradan dönüp geleceksin. Bu da km’lerce yol demektir.

Her ne kadar U dönüşleri bir nimet olsa da bazı kavşaklar var ki buralarda U dönüşüne izin vermemek de bir nimettir. Çünkü U dönüşü yapan bir araç karşı yoldan gelen trafiği tehlikeye atabiliyor ya da araç geçişine 10 saniye izin verilmiş bir kavşakta bir aracın U dönüşü yapmaya kalkması, arkadaki araçların ikinci bir ışığa yakalanması demektir. U dönüşü yasak olmasına rağmen yasağı dinlemeyip dönmeye kalkan araçlar, çoğu zaman bir manevrada dönemiyor, ikinci hamle yapması gerekiyor. Bu da trafiği tehlikeye atmanın yanında aynı zamanda trafiği de kilitliyor. Bu da demektir ki U dönüşü yasağının var bir hikmeti.

Karayollarında görmeye alışkın olduğumuz, zaman zaman kullandığımız, çoğu zaman da yasağa takıldığımız U dönüşlerini bir tarafa bırakalım. İnsanların yaptıkları U dönüşlerine bir bakalım. İnsanlar U dönüşü yapıyor mu? Yapıyor. Yapmalı mı? Eğer gittiği yol yanlış ise U dönüşü yapması kadar doğal bir şey olamaz. Çünkü değişim ve gelişim bunu gerektirir. Bu hatadan dönmek insan için bir erdemdir. Ama bu hatanın erdem olabilmesi için kişinin “Bu konuda, geçmişte şöyle düşünüyordum. Şu andan itibaren bu görüşümü şu şekilde değiştiriyorum” diyebilmesidir. Bu şekildeki yani hatadan dönme anlamına gelen U dönüşlerine saygım vardır.

Saygı duymadığım U dönüşleri ise özellikle siyasilerimizin çok başvurduğu dönüşlerdir. Hata yapıp da yanlış yapmışım, bu yanlışı terk ediyorum, diyen siyasiye de saygı duyarım. Fakat böyle diyen siyasiyi maalesef ben pek görmedim. Ama şöylesini çok gördüm: Dün dediğini bugün değiştiren, değiştirdiğini kabul etmeyen, önceki fikrini hatırlatana kızıp gürleyen, siz de geçmişte bunu çok yaptınız veya senin bu soruyu ne amaçla sorduğunu biliyorum diyen; siyasi rakiplerine demedik laf ve hakaret bırakmayan sonra da hiçbir şey olmamış gibi ortaklık yapan veya ittifak kuran çok siyasi bilirim. Yüzüne baka baka benim geçmişten beri fikrim budur bile diyebiliyorlar. Geçmişte “Dün dündür, bugün de bugündür” şeklinde Demirel’e atfen söylenen ve eleştiri konusu yapılan bu söz maalesef siyasilerin ortak malıdır. Can simidi gibi yetişiyor kendilerine. Siyasilerin geçmişten günümüze yaptıkları bu U dönüşlerinden büyük hacimli bir kitap ortaya çıkar.

Diyelim ki geçmiş siyasiler bu U dönüşünü yapmışlardır. Bu U dönüşlerini ortaya çıkarmak için geçmiş gazete nüshalarını taramak gerekiyordu. Bu da zor ve emekli bir iş idi. Günümüzde ise söylenen her söz her yazı dijital ortamda var. Bir kişi hakkında, “dün ne söylemiş, bugün ne söylüyor” şeklinde bir araştırma için bir tuş yeterli. Kişinin cemaziyülevveli geliveriyor ekrana. Durum böyle iken siyasilerimiz hala bu yola yani U dönüşüne niçin başvuruyorlar? İnanın çok anlamış değilim.

*30/08/2021 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros ULU adıyla yayımlanmıştır.

Uyku ve İstirahat Bir Nimettir *

Doktorluk gibi bazı meslek grupları vardır ki diğer bazı meslek gruplarına göre hem okuması hem de iş hayatına atıldıktan sonra çalışma şartları daha zor ve risklidir. Buna rağmen hem daha kolay iş bulunması hem maaşının iyi olması hem de toplumdaki statüsü yönüyle doktorluk, tercih edilen gözde mesleklerin başında gelir.

Vatandaş olarak çoğu zaman hekimlerle ilgili, “Adam gibi muayene etmedi. Muayene ederken yüzüme bile bakmadı. Ağızlarından laf alınmıyor. Bir de tanıyorum üstelik. 40 yılda bir işim düştü, yanına uğradım, doğru dürüst ilgilenmedi, telefonlarıma bile cevap vermiyor. Dışarıda karşılaştım, görmezden geldi. Bir hava bir hava… Neyin havası bu? Doktor olmuşlar ama adam olamamışlar. Hiç böyle beklemiyordum. İşleri güçleri para…” şeklinde arkalarından serzenişlerde bulunuruz. Bu serzenişlerde haklılık payı var mı? Var elbet. Çünkü zaman zaman çoğumuzun başına böylesi gelir.

Hiç düşündük mü, doktorların çoğunluğu niçin böyle diye. Tamam, bazı doktorlarda kibirlenme, paragöz olma gibi durumlar söz konusu olabilir. İlgilenmeyi angarya iş gibi görebilirler. Bence bunun da ötesinde sebep, doktorların vücut ve zihnen yorgun olmalarıdır. Nice doktorlar bilirim, özellikle üniversite hastanelerinde çalışan. 24 saat mesai ve nöbet tuttuktan sonra ertesi günü yine mesai yapan. Yani iki gündüz bir gece görev başında olabiliyor. Böyle bir doktorun ilgi göstermemesinin nedeni, kibirden ve ilgisizlikten ziyade uykusuzluk ve yorgunluktan ayakta zor duruyor olmasıdır. Duvara yaslanıverse ayakta uyuyacaktır. Çünkü vücudu iki gündür dinlenmemiş ve yorgun düşmüştür. Bu durum hekimler için de böyledir, başkaları için de böyledir.

Tüm bir yılı ağır ve zor bir tempoda geçiren hekimler, yıllık izne ayrıldığının ilk günü, hiç vakit kaybetmeden, soluğu tatil beldelerinde alırlar. İzinlerini de doya doya kullanırlar. Tatil zamanı değilse de bir iki gün geç yattıktan veya uykusuz kaldıktan sonra üçüncü gün erkenden derin bir uykuya dalarlar. Çünkü vücudun dinlenmeye, uykuya ve tatile ihtiyacı vardır. Hekimleri değerlendirirken işin bu yönünü de hesaba katmakta fayda vardır diye düşünüyorum.

İzin, istirahat ve tatile sadece hekimler mi ihtiyaç duyar? Başta etkili ve yetkili, sorumlu kişiler olmak üzere herkesin istirahate ihtiyacı vardır. Çünkü her insanın ruhen, zihnen ve bedenen maddi ve manevi ihtiyaçları vardır. Bu ihtiyaçları gidermede aşırıya kaçmak veya cimri davranmak kişide, davranış bozukluklarına yol açabilir veya vücudunun yorgun düşmesine sebebiyet verebilir. Kişinin olur olmaz kızması, sesini yükseltmesi ve çok hata yapmasını örnek olarak verebiliriz. Vücudun her yönüyle sağlıklı olması, bu ihtiyaçları kıvamında, yerinde ve zamanında gidermekle mümkündür. Böyle olduğu takdirde vücut teklemeden yoluna devam eder ve kişi daha az hata yapar.

Bu açıklamalardan sonra bazıları, “Falan, günde birkaç saat uyur, yıllık tatil kullanmaz. Ne cumartesisi vardır ne pazarı. Geceleri bile çalışıyor” der. Bence her günü ağır ve zor bir tempoda geçiren insanların izin kullanmama ve tatil yapmama gibi bir lüksleri yoktur. Tüm günü ve yılı gecesiyle gündüzüyle çalışarak geçirmek marifet hiç değildir. Bu tip kişiler en kısa zamanda, iş ortamından uzaklaşarak kendisine vakit ayırmalı, çoluk çocuğuyla bir güzel tatil yapmalı ve vücudunu dinlendirmelidir. Mesai yaparken de özel durumlar hariç evine çekilerek hem istirahatini yapmalı hem de ailesine zaman ayırmalıdır. Çünkü bu vücudun çalışma kadar istirahate de ihtiyacı vardır ve bu vücut her birimize bir emanettir. Lütfen bu emanete ihanet etmeyelim.

* 28/07/2021 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros Ulu adıyla yayımlanmıştır.