Sorun Ağzım ve Burnumda (1) *

Aylardır yaşadığımız koronavirüs bize gösterdi ki virüs ağız ve burun yoluyla bulaşıyor. Benim ağzım ve burnumdan sana, sizinkinden de bana. Yani sorun ağız ve burnumuzda. Bundandır ki yetkililer birbirinize yaklaşmayın, temas etmeyin, sosyal mesafeye riayet edin ve maskenizi takının şeklinde bizi sık sık uyarıyorlar.

Aslında biliyordum esas sorunun ağız ve burnumda olduğunu. Sadece bunu dile getirmiyordum. Ancak kendimle yüzleşmek istemiyordum. Birilerinin de bu problemimi yüzüme vursun istemezdim. Ama olan oldu. Zira sağır sultan duydu, sorunun ağız ve burnumdan kaynaklandığını. Zaten problemi en aza indirelim diye ağız ve burnu kapatacak şekilde maske zorunluluğu da bundan. Bunun nasıl farkına vardın derseniz, anlatayım efendim:

*Burnum her şeye burnunu sokuyor, her şeye karışıyor. Bu yüzden kavgalarda önce burnumu dağıtırlar.

*Sinirleniyorum, burnumdan soluyorum.

*Üşütüyorum, olur olmaz burnumu çekiyorum.

*Rahatlamak için lavaboya gitmekten üşeniyor, başkası tiksinecek mi demem, burnumla bir güzel oynuyorum.

*Lavaboya gidersem de başkası rahatsız olur mu demem, bir güzel temizlerim. Ardımdan gelen geldiğimi bilsin diye lavaboda da iz bırakırım. Çünkü acil işim var. Başkası gibi boş değilim ki...Üstelik buranın bir temizlik görevlisi var. Ben işimi yaptım, o da işini yapsın.

*Rahatsız olduğum zaman burnumu birkaç çektikten sonra kağıt mendil türünden ne bulursam insanlar içerisinde silerim.

*Hapşırır, ortamdakilere Ya Rabbi, şükür" dedirtirim. Ağız ve burnumdan çıkan salya-sümük kaç km hızla gider, bilemem. Bildiğim değme arabalardan daha hızlı gittiğidir. Bu durumda tek yaptığım, kafamı boş bir alana doğru çevirmek, başkası nasiplenmesin diye elimle ya da peçete ile kapatmaya çalışmak.

*Rahatsızlığımdan dolayı burnum kapalı olur, ceremesini ağzım çeker. Zira ağzımdan destek alırım.

*Derin bir uykuya dalarım. Horlamam ile yanımdakilere ya sabır, çektiririm.

*Burnum koku almaz, almaz diye dert yanarım. Koku alır, etraf ne pis kokuyor derim. Ortamın kirletilmesinde kendi payım var mı diye de hiç düşünmem.

*Ayıpladığım ve kınadığım her şeye burun kıvırırım.

*Bazen ölümle burun buruna gelirim.

*Bazı acılarda burnumun direği sızlar.

*Pek kimseyi beğenmem. Zira burnum hep havada, sanki dağları ben yaratmışım gibi.

*Özlemini duyduğum şeyler burnumda tütse de burnum havada olduğu için yerde bulsam bile tenezzül etmem.

*Yaşadığım hayatın çoğu sahneleri burnumu sürter, burnumdan fitil fitil getirir ve anamdan emdiğim süt burnumdan gelir.

*Kargayı kılavuz edinmedim. Ama insan evladı diye kılavuz seçtiklerim kargayı aratmadı. Zira burnum pislikten kurtulamadı.

*Burnumdan kaynaklanan tüm bunlara rağmen burnumun büyüklüğünden midir, burnumun ucunu dahi göremiyorum.
*Salgın gösterdi ki virüs, burnumun içinde yuvalanıyor. Buradan alınan mukoza numunesi ile hasta olup olmadığımız ortaya çıkıyor. 

Gördüğünüz gibi burnumdan kaynaklanan sorunlarım o kadar çokmuş ki ağzıma sıra gelmedi ve say say bitmedi. Bereket sizde burnunuzdan kaynaklanan böyle sorun yok. Ağzımı da diğer yazımda ele alalım.

*10/06/2020 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde yayımlanmıştır.

Hafta Sonu Yasakları Kabak Tadı Vermeye Başladı

Bilim Kurulunun önerisiyle 6-7 Haziran günlerinde yine hafta sonu yasağı geldi. Bana sürpriz geldi bu yasak. Bu yasakla birlikte 11 Nisandan itibaren uygulanan hafta sonu yasağı toplamı 25 gün oldu.

Güya 1 Hazirandan itibaren daha önce kısıtlama getirilen birçok yasak kalkmış, normalleşme adımları atılmış, uzun süre kapalı kalan birçok sektör rahat bir nefes almıştı. Bazı kısıtlılıklar devam etse de yasaklara elveda demiştik. 

Sizi bilmem ama bana göre bu hafta sonu yasakları kabak tadı vermeye başladı ve gir-çık, çık-gir işinden gına geldi.

Anladığım kadarıyla yapılan her toplantıda Bilim Kurulu üyelerinin tek tavsiyesi, yasak önermek. Başka da akıllarına bir şey gelmiyor. Sanırım üyeler, devlet memuru kafasıyla bu öneriyi getiriyorlar. Nasılsa devlet memurları cumartesi-pazar günleri tatil. Tatil olunca millet kendini ya alışveriş çılgınlığına verecek ya da soluğu piknik yerlerinde alacak diye düşünüyor olmalılar. Evet devlet memurları hafta sonları tatil yapıyor. Ama bu ülke, sadece devlet memurlarından ibaret değil. Üç-beş kuruş para kazanmak için dükkanını açan esnafı var, elinin emeğiyle asgari ücretle çalışan milyonlar ve bunlara istihdam sağlayan özel sektör var. Ekonomiyi esas ayakta tutanlar da bunlar.

İnsanları “Aman şunu yaparlar, aman bunu yaparlar, bunun sonucunda telafisi mümkün olmayan sonuçlar ortaya çıkar” düşüncesiyle ikide bir evlerine kapatmak iş değil. Bilimsel hiç değil. Çünkü her yasağın çiğnenmek için cezp edici bir yönü vardır.

Kurul üyeleri sanırım bu öneriyi sunarken eski MEB Bakanı Emrullah Efendi gibi düşünüyorlar. Emrullah Efendi’ye atfen söylenen sözü burada zikredeyim: "Şu mektepler olmasaydı, ben bu maarifi ne güzel idare ederdim” dediği rivayet edilir. Bizim Kurul üyeleri de getirilen yasaklarla dışarıda hiç insan olmazsa koronavirüs ile daha iyi mücadele ederiz diye düşünüyor olmalılar.

Bilim Kurulu üyeleri sürekli korku pompalamak ve bunun sonucunda yasak önermekten bir an evvel vazgeçmeliler. Bir işleri de haddinden fazla verilen korkuyu yenmek olmalı. Çünkü korkuya dayalı bu yasaklar, salgın riskinin ötesinde onulmaz yaralar açmaya namzettir. Çünkü her yasak, ekonomiye büyük darbe vuracaktır ve beklenen normalleşmeye katkısı olmayacaktır. Çünkü sürekli yasak getirilmesi, hem yasak öncesi hem de yasak sonrası alışveriş merkezlerine insanlarımızın akın etmesine sebebiyet vermektedir. Bu da salgın riskini daha da artırmaktadır. İnsanımızın bu durumu bana eski kışları hatırlattı. Karların çok yağdığı eski kışlarda, kırsal kesimde yaşayan insanımızın çoğunun ahırı olur, ahırında da büyükbaş havyanı olurdu. Bu hayvanlar çoban nezaretinde yayılmaya gönderilirdi. Ne zamanki çok kar yağdığında hayvanlar karlar eriyinceye kadar ahırlarında hapsolunurdu. Güneş açıp karlar erimeye başlayınca hayvanın ayakları açılsın diye annelerimiz hayvanı ahırdan çıkarırdı. Aylardır dışarı yüzü görmeyen hayvan dışarı çıkınca ne yapacağını şaşırır, bir oraya bir bu tarafa koşar. Daha olmadı duvara toslar, bir türlü normal davranamazdı. Çünkü bunun için epey bir zamanı geçmesi gerekiyordu. 

Hasılı, Bilim Kurulunun aşina olduğumuz önerilerine Cumhurbaşkanımız da bunların bir bildiği var diyerek yasağa onay vermiş görünüyor. Unutmayalım ki her yasak normalleşme adımlarını daha da geciktirecektir.

Not: Ben bu yazıyı kaleme aldıktan sonra yasağa yarım kala, Cumhurbaşkanının yasağı iptal ettiği ajanslara düştü. İyi de oldu. Zira olması gereken bu idi. Açıklama kısaca şöyle:

“Sağlık Bakanlığımızın önerisi ve İçişleri Bakanlığımızın genelgesi ile bu hafta sonu da 15 ilimizde sokağa çıkma sınırlaması uygulanacağı dün gece ilan edilmişti. Fakat vatandaşlarımızdan aldığımız değerlendirmeler, bizi kararı yeniden gözden geçirmeye yöneltti. Tek amacı hastalığın yayılmasını önlemek ve vatandaşımızı korumak olan bu kararın, farklı sosyal ve ekonomik sonuçlara yol açacağı anlaşıldı. 2,5 aylık bir aradan sonra yeniden günlük hayatını düzenlemeye başlayan vatandaşlarımızın sıkıntıya düşmesine gönlümüz razı olmadı. Bunun için, Cumhurbaşkanı olarak, 15 ilimizi kapsayan hafta sonu sokağa çıkma sınırlaması uygulamasını iptal etme kararı aldım. Vatandaşlarımdan, MASKE-MESAFE-TEMİZLİK kurallarına bu süreçte de titizlikle riayet etmelerini önemle rica ediyorum.”

Umum Parkların Bankları *

Uzun mesafeli bir yürüyüş yaptıktan sonra başladığım parka geri döndüm. Evime geçmeden parkın kamelyasında biraz soluklanayım istedim. Boş bir kamelyaya oturacağım vakit, 12-15 yaş aralığında olan 4-5 çocuk, oturdukları kamelyadan kalkıp öbür kamelyaya geçtiler. Nasıl oturmuş olabilirler? Sıkça görmüşsünüzdür. Ben yine de anlatayım. Kaba etleri sırtımızı yasladığımız bankın üstüne, ayakları da oturulan yere gelecek şekilde oturdular, tabii ayakkabılarını çıkarmadan. Az önceki kamelyada da oturuşları bu şekildi. Ayaklarını masaya kadar uzatanlar da vardı. Demek ki yoruldukça kamelya değiştiriyorlar ve oturuş şekilleri de aynı. Bu gördüğüm manzarayı sadece çocuklar yapmıyor. Kızı-erkeği gençler de yapıyor. Bu durumu görünce oturmak istediğim kamelyanın bankına da bu şekil oturmuşlardır düşüncesiyle oturmaktan vazgeçtim.

Bankların bu şekil hoyratça kullanıldığını bildiğim için herhangi bir banka oturacağım zaman temiz mi diye önce elimle kontrol eder, elime toz gelmez ise otururum. Kirli ise yanımda -ıslak veya kuru- kağıt mendil var ise bir güzel siler, ondan sonra otururum. Silecek bir şeyim yoksa oturmam, cezasını da ayaklarım çeker.

Çocuktur, eğleniyorlar. Siz hiç çocuk olmadınız mı? Bu konuda çok hassas düşünüyorsun, diyebilirsiniz. Evet hassasım. Aynı hassasiyetin çocuklar dahil hepimizde de olması lazım. Çünkü park ve bahçeler ve üzerinde oturulsun diye konulan banklar, umuma açık yerlerdir. Gelip geçen, yeşilliğin içinde biraz soluklanmak ister. Ne belli, oturacağı banka az önce birilerinin ayakkabılarıyla çıkıp oturmadıkları. Ayakkabı bu. Girip çıkmadığı ve basmadığı yer yok. Hele bu ayakkabıları kullanan bir de çocuk ise.

Herkes istifade etsin diye belediyeler tarafından yapılıp hizmetimize sunulan banklar, parklar ve bahçeleri, yapılış amacına göre kullanmak bir kültür olsa gerek. Maalesef birçok alanda olduğu gibi bu tür ortak kullanım yerlerini de usulüne uygun kullanamıyoruz. Banklara normal oturduğumuz zaman bile çoğu zaman kirli bırakıyoruz. Yetmedi, masa ve bankların üzerlerine yazıp çiziyoruz.

Çocuklarımız evlerinde de masa, sandalye ve koltuğa aynı şekil otursalar; ders çalışma masalarını, okul sıralarına ve umum yerlerdeki masalara yaptıkları gibi yontsalar, hiç gam yemeyeceğim.  Zira huylu huyundan vazgeçmez. Ne de olsa ailesinin malı diyeceğim. Niçin evlerindekine vermedikleri zararı kamu malına veriyorlar? Sanırım evlerinde yapamadıklarının hıncını kamu malını amacı dışında hoyratça kullanarak alıyorlar. Kamu malının sahipsiz olduğuna bakmayalım. Kamu malı, milletin ortak malıdır. Yetim malı gibidir. Hiç olmadığı kadar korumak için özen göstermemiz ve amacına uygun kullanmamız gerekir. 

İşin garibi, çocuklara umum yerlerdeki kamu malını istediğiniz gibi kullanın, kırın, dökün diye ne aileleri söyler ne de okullardaki öğretmenleri. Çocukların bu konudaki hocaları birbirleridir. Yani sokak arkadaşları. Maalesef sokaklar çocuğun eğitiminde birinci faktör. 

Önemsiz gibi görünen bu konuyu çözmek için toplumsal bir duyarlılık geliştirmemiz gerekiyor. Öğretmenler öğrencilerini bir parka götürerek bir dersini orada işleyebilir; Onlara parkların kullanımı, banklara ne şekil oturulması gerektiğini uygulamalı bir şekilde gösterebilirler. Aileler hakeza çocuklarını bu konuda uyarabilirler. Kamu malının önemi ve kullanımı konusunda televizyonlarda kısa filmler kamu spotu olarak gösterilebilir. Banklara güzel bir şekilde oturmayan çocukları gören her bir vatandaş lisani hal ile onları uyarabilir. 

Hasılı çocuklarımıza kamu malını usulüne uygun kullanmayı nasıl öğreteceksek öğretelim. Bu konuya eğilelim. Onlara kamu malının, bizim kullanımımıza verilmiş birer emanet olduğunu hatırlatmamız lazım. Çünkü küçük yaşta devlet malını kullanma duyarlılığı edinemeyen bugünün çocukları, yarının büyükleri olacaktır ve devletin malını deniz bileceklerdir.  Küçükken edinilemeyen bu haslet maalesef büyüdüğü zaman hiç edinilmiyor. Zira ağaç yaşken eğilir. Bu ülkenin en önemli sorunu maalesef kamu mallarının yerli yerince kullanılmamasıdır. 

*08/06/2020 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde yayımlanmıştır.