2020’yi Nasıl Hatırlayacağız? ***

2020 yılının geri kalan 9 ayında bizi daha neler beklediğini bilmediğimiz gibi bir öngörüde de bulunamıyoruz. Plan zaten yapamıyoruz. Çünkü burnumuzun önünü göremiyoruz. Her şeyimizi öteliyoruz şimdilik. İlk üç ayında yaşadıklarımıza bakarak bir gün bize, 2020 yılı denince siz bu yılı nasıl değerlendirirsiniz, bu yıl size neyi hatırlatıyor, siz olsanız bu yıla hangi adı verirsiniz…dense ne cevap veririz? (tabi yaşayıp o günleri görürsek)

·        Salgın/virüs/mikrop/felaket/afet yılı, (Yediden yetmişe bu salgını iliklerimize kadar yaşadık, hala yaşıyoruz: Hem ilmel yakin hem aynel yakin hem de hakkal yakin)

·         Maske yılı, (Maskeler yok satıyor, varsa da el yakıyor. Devletler, maske temin etmekte zorlanıyor. Maske kapmak ve maske yaptırmak için devletler, nerede ise maske savaşı veriyor...Tüm zorluğuna rağmen insanlar maske takıyor…)

·         Dezenfektan yılı, (Mikropları kırma özelliği olan bu ürünü bulmak, tıpkı maske gibi oldu, yok sattı. Bulan da fiyatını görünce epey bir kendine gelemedi.)

·         Kolonya yılı, (Hangi markası olursa olsun, kapış kapış gitti. Alırken kimse fiyatını sormadı bile)

·         Fırsatçılar yılı, (Fırsatçılar bu vesileyle fırsatları ganimete çevirdi. Bu süreçte millet neye ihtiyaç duymuşsa fiyatları uçurdu.)

·         Acizlik yılı, (Devletlerin, milletlerin, insanların, tıp ve bilimin salgınla mücadelede aciz kaldığı görüldü. Sağlık sektörü çöktü, devletlerin mali disiplini diye bir şey kalmadı…)

·         “Evde kal”dığımız yıl, (İnsanlık hiç bu kadar evlere kendini hapsetmedi. Dünya devletleri ilk defa bir konuda hemfikir: Hepsi “evde kal” diyor.)

·         Dijital çağın test edildiği yıl, (Eğitim uzaktan yapılıyor, birçok sektör işini dijital üzerinden yürütüyor, devlet başkanları dahi devlet yönetimlerini evlerinden yapıyor…)

·         Sosyal mesafe yılı, (Hiç olmadığı kadar birbirimizden uzak durduk, yakın temastan kaçındık. Birinci derece aile üyeleri başta olmak üzere akraba ve yakınlarla telefon, internet vasıtasıyla görüşüldü. Ziyaretler kesildi. El öpme, tokalaşma ve kucaklaşmayı ara ki bulasın.)

·         Uzaktan eğitim yılı, (Okullar, üniversiteler, etüt ve kurs merkezleri eğitim ve öğretimini uzaktan yapar oldu.)

·         Karantina yılı, (Bir veya birkaç kişide koronavirüs görülmüşse o bölge veya muhit karantinaya alındı.)

·         İstenilmeyen kişiler, (Başta Avrupa olmak üzere yurtdışı ve umreden gelenler. Çünkü virüs bize dışarıdan gelince ister istemez dışarıdan gelenlere karşı hiç olmadığı kadar tepki gösterildi. Bugünlerde yurtdışından gelenlerin evde, yurtta karantinalarının biri bitiyor, diğer karantinaları başlıyor…)

·         Ölüm yılı, (Başta kronik hastalar olmak üzere bağışıklık sistemi zayıf olanları öldüren bir virüsle karşı karşıyayız. Ölenlerden daha fazlası hastanelerin yoğun bakımlarında tedavi görüyor. Daha çok ölümlerin olacağına dair öngörü ve tespitler yapılıyor.)

·         Cenazelerin yıkanmadığı yıl, (Salgın riskinden dolayı koronavirüsten dolayı ölenler yıkanmadığı gibi kendilerine cenaze merasimi de yapılmıyor.)

·         Ölüm korkusunun herkesi sardığı yıl, (Hepimiz, ölümün soğuk nefesini ensemizde hissediyoruz, ölmeden ölüyoruz her gün. Durmadan da korku pompalanıyor.)

·         Olanla yetindiğimiz yıl, (Hiçbir şey istemiyoruz bu günlerde. Elde ve evde ne varsa onunla yetiniyor.)

·         Kepenklerin kapatıldığı, işçilerin çıkarıldığı ve iflasların olduğu yıl, (Endişem, bu hal böyle devam ederse birçok sektör iflas edecek, işsizlik daha bir artacak.)

·         Temizlikte paranoyak yılı, (Hiç olmadığı kadar temizliğimize dikkat ediyor, yıkadığımız eli bir daha yıkıyoruz.)

·         Burnumuza pis kokuların geldiği yıl, (Devletlerin etkisini kaybedeceği, ekonomilerinin çökeceği, insanlara çip takılacağı; paranın ortadan kalkacağı, yerine dijital paranın tedavüle sürüleceği, dünyanın tek merkezden yönetileceği gibi iddialar dolaşıyor.)

·         Yasakların tepki çekmediği yıl, (Seyahatlerimiz, dışarı çıkışımız, cuma ve cemaatle namaz, umre, konvoy, uğurlama, düğün vb.)

·         “Bize bir şey olmaz”cılar yılı, (Uyarılara rağmen dışarı çıkmaktan ve birbirleriyle temas etmekten kaçınmayanlar. Sayıları gittikçe azalsa da var.)

·         Doktorlara alkış desteğinin verildiği yıl, (Hastalıkla beraber önemleri daha da öne çıkan doktorlara, ileride yeniden şiddet uygulamaya kalktığımızda “En son 2020 yılında kendilerine destek verilmişti, diyeceğiz.)

·         Suç oranlarının sıfıra düştüğü yıl, (Pek duymuyorum: Ölüm, şiddet, evden uzaklaştırma, cinayet, hırsızlık vs. Belki de bu yılın tek olumlu tarafı bu.)

Verdiğim örneklere başka örnekler de verebiliriz. Zira hepsi uygun düşer bu yılı tanımlamak için. Bu yıla ne denirse densin, biz bu yılı hayırla yad etmeyeceğiz. Allah beterinden saklasın...

***07/04/2020 tarihinde Barbaros Ulu adıyla Pusula haber gazetesinde yayımlanmıştır.

Başımız Doğrularla Dertte *

Başka ülkeleri bilmem ama bizim ülkemizde doğru tek değil, birden fazla doğru vardır. Doğruları çoğaltan da beklentilerimizdir. Beklentilerimiz arttıkça hakikate ulaşmamız da bir o kadar zorlaşır, hatta imkansız hale gelir. Çünkü bir müddet sonra beklentilerimizi tek hakikat gibi görmeye başlarız. Zira “Beklenti üzerine hakikat inşa edilemez. Beklentiler, hakikati görmeye engelse orada değer (iman/erdem/ahlak) adına hiçbir şey yoktur”. (Zafer Özer) Bu demektir ki amacı hakikat olan insanların beklentileri olmaz. Onlar için tek gerçek, bedeli ne olursa olsun hakikatin ortaya çıkmasıdır.

Beklentiler üzerinden oluşan doğruların çokluğu kadar doğrucu insanlarımız da çok. Hatta içimizde “Doğruya doğru/yanlışa yanlış derim. Zira ben dobra bir insanım, kimseden çekinmem” diyen insan sayısı da az değil. 

Doğru ve doğruyu savunan insanları ben burada üçe indirgemek istiyorum. Bir Matematik terimi olan bir doğrunun, üzerinde alınmış iki nokta ile sınırlandırılmış parçasının bir tarafına A, diğer tarafına da B diyelim. Tarafların her ikisi de aynı doğru parçası üzerinde olmasına rağmen burada birbirine zıt kutbu temsil ediyorlar. Her ikisi de ben doğruyum, benim dediğim doğru, o yanlış diyor. Bu iki zıt kutbun ikisi birden doğru olamayacağına ve her ikisi karşısındakini yanlış kabul ettiğine göre alın size aynı doğru parçası üzerinde iki doğru ve iki yanlış. Her iki tarafın kendisinin doğru olduğunu, karşı tarafın yanlış olduğunu iddia etmesi kutuplaşmanın bir sonucudur. Olaylara sadece kendi pencerelerinden bakarlar. Beklenti ve menfaatleri da bu kutuplaşmanın gerisinde bilinçaltlarında gizlidir. Gerçek kabul ettikleri doğruyu o kadar heyecanlı ve ateşli savunurlar ki karşı tarafı dinlemeye bile gerek görmezler. Taraftar buldukça da tezlerine kendileri de inanmaya başlarlar. Kendi fikirlerinin doğruluğuna kendilerini o kadar kaptırırlar ki gerçeği savunduklarını sandıkları için savunduklarının eleştirilmesine de tahammül edemezler. Altta kalmamak için seslerini yükseltirler. Gerekirse karşı tarafın sözünü keserler, susturmaya çalışırlar. Böyle yaparlar ki muhatabı, meramını bir insicam içerisinde anlatamasın. Aslında bu tartışmaları bir zamanlar öğrencilerin sıkça yaptığı "Kar beyaz mı, siyah mı" tartışmasına benzer. Kutuplaşmada bahtlarına ne çıkmışsa onu kıyasıya savunurlar. Sonuçta galip ve mağlup belli olmaz. Başka ortamlarda da kozlarını paylaşmaya devam ederler.

İki doğru ve iki yanlışı tek doğru parçası üzerinde izah etmeye çalıştım. Umarım meramımı anlatabilmişimdir. Üçüncü doğru ise iki doğru/yanlış çizgisinin ortasında yer alan C'dir. Burada C, ne A'dandır ne de B'den. Her ikisinin doğruluğunu kabul etmeyen doğru parçasının merkezidir. Burası orta yoldur, olması gereken yerdir. Çünkü C, fanatik değildir, kutuplaşmanın içerisinde yer almaz. A ve B'nin savunucuları çok olduğu için haliyle sesleri çok çıkar ve kendilerini duyurmuş olurlar ve daima gündemde kalmaya devam ederler. Ortada yer alan C'nin ise fazla taraftarı olmaz, seslerini de pek duyuramazlar. A ile B'nin kısır çekişmesi arasında sıkışıp kalırlar. Gönülden takdir edilse de görünürde yanlarında kimseler olmaz. O yüzden gariptirler. İşte üç doğrunun en ve tek doğru olanı ortada yer alan, orta yeri tutmuş, kimseden beklentisi olmayan bu doğrudur. Gerçek doğruya doğru/yanlışa yanlış diyen kesim bunlardır.

Allah, beklentileri yüzünden doğruyu karartan, hakikatin ortaya çıkmasını engelleyen kişilerden eylemesin. Nerede olursak olalım, aleyhimize de olsa daima doğrunun yanında yer almayı nasip etsin. Doğruyu kendi emel ve beklentilerine alet edenlerden kılmasın bizi…

*10/04/2020 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde yayımlanmıştır.

Salgının Altından Bir Çapanoğlu Çıkacak Ama Ne? *

Yaşadığımız olağanüstü durumu sizlere anlatmaya gerek yok. Zira hepimiz dünyada dolaşımda olan yeni tip koronavirüs hastalığının pençesinde yaşam mücadelesi veriyoruz. Bu durumu, kimimiz ilmel yakin(ilimle bilmek) kimimiz aynel yakin(gözle görerek bilmek) kimimiz de hakkal yakin(her şeyi ile yaşayarak bilmek) bir şekilde yaşıyor, eğer buna yaşama denirse.

Covid-19 adı da verilen bu salgının, daha fazla insanına sirayet etmesin diye devletler mücadele ediyor, yeni tedbirleri devreye sokuyor, sektörlerin çökmemesi için alacağı vergiyi öteliyor, işçi çıkarılmasın diye sektörlere destek veriyor, hastalığın yayılma riski fazla olan işyerlerini geçici olarak kapatıyor. Hastaneler tam kapasite çalışıyor. Çalışmak zorunda olan sektörlerin elemanları dışında herkes evine çekilmiş durumda.

Televizyonlar, virüsün ortaya çıktığı andan itibaren salgın haberleri ile sürekli evlerimize misafir oluyor, virüsten korunma yollarını anlatacak uzmanları ekranlarına çıkarıyor, hastalıktan korunmak için neler yapmamız gerektiğini, maske takıp takmamamız gerektiğini anlatıp duruyorlar. Tüm bunları evimizde seyrederken her akşam saatlerinde yapılan test sayısını, hastalığı pozitif çıkan hasta sayısını, yoğun bakım ve entübe hasta sayısını, iyileşen ve ölen sayıyı öğrenince morallerimiz bir daha bozuluyor. Çünkü onca tedbire rağmen sayılar azalacağı yerde artmaya devam ediyor. Ayrıca konuşmaya ve araştırmaya rağmen ne hastalığın,  hangi hayvandan yayıldığını biliyoruz ne hastalığın tedavisini bulmuş durumdayız ne de bu olağanüstü durumun ne zaman biteceğini biliyoruz. Üstelik bu virüsün doğal yollardan mı yoksa bir laboratuarda üretilip dünyaya servis edildiğini dahi bilmiyoruz. Sonuç olarak devlet/ler aciz, vatandaş aciz, tıp aciz, dünya aciz. Kara kara düşünüyoruz. Herhalde insanlık bu kadar aciz kalmamıştır ömrü boyunca.

Acizlik de olsa salgının yayılmaması için evlerimizde bekleyelim, uzmanların ve sorumluların yaptığı açıklamalara azami riayet edelim. Ölümü gösterip sıtmaya razı edilmiş bir şekilde evlerimizde beklerken bizi koronavirüs sonrası nasıl bir hayat bekliyor, bunu da düşünelim. Çünkü yeni bir dünya düzenine doğru gideceğimizden, devletlerin önemini kaybedeceğinden, dünyanın tek merkezden yönetileceğinden, dijital hayata geçeceğimizden, kullandığımız paraların ortadan kalkacağından; yerine dijital paranın tedavüle sürüleceğinden, eğitim başta olmak üzere hayatın birçok alanında dijital ortama geçeceğimizden bahsediliyor. Tüm bu senaryoları, içimizdeki az sayıda bulunan stratejistler dile getiriyor. Bunlar da her kanala çıkıp düşüncelerini açıkla-ya-mıyor.

Stratejistlerin öngörülerinin ne kadarı gerçek olur ne kadarı hayata geçirilir bilmiyorum. Ama bugüne kadar her olayı kendi lehlerine çevirmeyi bilen, dünyaya yön veren üst akıl, şu anda biz evlerimizde otururken iş başında. Bitmez, tükenmez emellerine ulaşmak için harıl harıl çalışıyor. Salgının bu kadar uzaması, bilinmezliğin hakim olması bana normal gelmiyor. Bu salgın, insanlara ne kadar korku verir ne kadar can alırsa durum üst aklın lehine işleyecek. Çünkü bu iş uzadıkça devletlerin ekonomisi çökecek, piyasayı döndüremeyecek hale gelecek ve devletler kendilerine dayatılacak dünyayı kabule mecbur bırakılacak.

Halihazırdaki dünyanın durumu, bana eski bir sözü hatırlattı. Eskiden yerimize göz dikenler, yerimize oturmak istiyorlarsa hamasete başvurur: “Kalkın ey ehli vatan dediler. Kalktık. Herkes oturdu, biz ayakta kaldık” der; biz kalkar, hedef gösterilen yere bakarken onlar yerimize otururdu. Şimdi de “Evde kal” denilerek “Siz istirahatınızı yapın, Biz her şeyi sizin adınıza düşünür, tedavüle süreriz, sonra görürsünüz gününüzü” deniyor gibi.

*06/04/2020 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde yayımlanmıştır.