Sütre*

Sütre nedir bilirsiniz. Kırda ya da açık yerde namaz kılarken öne konulan küçük set. Burada amaç, namaz kılanın önünden kimse geçmesin. Yani geçişe yasak bölge burası. Çünkü namaz kılanın önünden geçilmez. Geçecek olan da sütrenin önünden geçer, secde mahallinden geçemez. Bu yüzden kırda, bayırda, herkesin gelip geçtiği yere sütre konması gerekir.

Camilerde ne yapacağız? İlmihal kitaplarında büyük camilerde namaz kılanın secde mahallinin ötesinden geçilebilir, küçük camilerde geçilmez deniyor. Burada caminin büyüklüğünü veya küçüklüğünü nasıl ayırt edeceğiz? Çünkü caminin büyüklüğü veya küçüklüğü görecelidir. Bir yerdeki büyük sayılan cami, diğer yerdeki camiye göre küçük sayılabilir.

İçinizden sütre ile işin ne, böyle bir sorun mu var diyebilirsiniz. Cemaatine göre bazı camilerde sütrenin olmaması sorun olabiliyor. Çünkü cemaatten bazıları farz namaz dışında özellikle cumalarda sünnet kılarken öyle bir yer seçiyor ki namazını kılıp çıkmak isteyen kişilerin çıkışını engelliyor. Muhterem sırtını tam duvara veriyor. Çıkmak isteyen ya onun selam vermesini bekleyecek ya da secdeye gidince oluşan boşluktan geçebilecek. Başka alternatif yok. Bu tip kişilerin amacı ne olabilir, çıkışı engelleyecek yerde namaza durmalarının sebebi hikmeti nedir? Çok anlamış değilim. Niyetlerini bilmiyorum ama izin verirseniz beyin jimnastiği yapacağım: (Daha doğrusu zanda bulunacağım. Allah beni affetsin)

1. "Bakın millet! Ben camiye geldim, namaz kılıyorum. Üstelik sizin gibi erkenden çıkmıyorum. Nasıl ki ben çıkmıyorsam siz de çıkmayacaksınız."

2."Namaz kılmak için seçtiğim bu yerde çıkmak için beni bekleyerek sabrın en güzel örneğini göstereceksiniz. Zira ben bu vesileyle size sabrı öğretiyorum."

3."Dışarıda beni görünce göstermediğiniz saygıyı önümden geçmeyerek beni beklemek suretiyle bana camide göstereceksiniz. Yok göstermeyiz diyorsanız buyurun önümden geçin. Günah kazanırsınız haberiniz olsun."

4."Sırtımı duvara vererek kendimi güvene alıyorum. Çünkü ben arkamda kimseye güvenmem."

5.Gelişigüzel durmuş olabilir.

Hangi amaçla olursa olsun camiden çıkışı engelleyen bu gibi durumlarda ne yapılmalı? Camide herkesin önüne sütre konamayacağına göre bu konuda çözüm ne olabilir? Bana göre bugün halıdaki desenler sütre vazifesi yapabilir. Çünkü bugün çoğu camilerdeki halılarda cemaatin saf tutacağı yer belli. Ayaklar nereye konacak, alın nereye değecek belli. Hatta çoğu halılarda seccade, mihrap deseni bile var. Halı desenini özellikle alnın secdeye değdiği yeri veya ayakların konduğu yeri sütre kabul edebilir. Camiden çıkışı engelleyecek şekilde arka tarafta namaz kılanın önünden geçilebilir. Benim ki fetva değil. Zira böyle bir şeye mezun değilim. Ama düşünmeye değer.

*25/10/2019 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde yayımlanmıştır.

"Yav Anlatıvir Sâne!"

80 yaşın üstünde bir tanıdığım var. Sessiz ve sakin, kendi halinde biri. Evinde oturur durur. Fırsatını bulur bulmaz oturduğu yerde hemen kestirmeye başlar. Şimdilerde kulakları ağır duyuyor. Ne zaman yanına varsam hemen toparlanır, aramızda şu konuşma geçer.

—Anlatıvir* bakalım.

—Ne anlatalım?

—Ne bileyim? Anlat işte! 

—İyi de ne anlatayım?

—Sende anlatacak çok şey var. Haydi anlat!

Az sessizlikten sonra ses tonunu biraz daha yükselterek,

—Yav konuşuvir sâne!** Ne dî*** konuşman?

Her karşılaştığımda bu minval üzere sohbetimiz olur. Eğer buna sohbet denirse tabi. 

Kulaklar ağır duyduğu için bağırarak konuşur ahbabım. Duyurabilmek için de önce normal ses tonuyla cevap veririm. Ardından sesimi biraz daha yükselterek aynı cümlemi ikinci defa tekrarlarım.

Normalde sessizliği sevmem. Ortamını bulduğum zaman konuşurum. Fakat yukarıda anlattığım kişi gibi birkaç tanıdığım var. Onların yanında dut yemiş bülbüle dönerim. Ne konuşacağımı şaşırırım. Çünkü dünyadan kopuk insanlar. Bakmayın dünyada yaşadıklarına. Sahi ne konuşayım böyleleriyle? Hal hatırdan sonra ne yapabilirim? İnsanlar benden için esprili derler. Espri yapayım desem espri yapmış olmak için espri yapılmaz ki...sonra espriden de anlamazlar. Ayrıca sululuk yapma, ciddi ol diyebilirler. Çünkü mizah bazıları için özellikle şakadan anlamayanlar için öyledir. Siyaset konuşayım desem siyasetten uzaklar. Tarla, bağ, çubuk konusu açsam ne ben anlarım ne de onlar. Çünkü unu eleyip eleği duvara asmışlar. Hayat pahalılığından dem vursam gündemle hiç ilgileri yok. İbrahim peygamber ile oğlu İsmail arasındaki hikayeyi anlatsam zamanı değil. Çünkü mevsim kurban değil. Ayrıca benden iyi bilirler bu hikayeyi. Bunu biliyoruz, başka şey anlat derler. İşin garibi ne istediklerini bilsem ya da bir soru sorsalar ya da ortaya bir konu açsalar, konuşacağım. Maksat onları dindirmek değil mi? Çocuk olsalar kaydıraktan kaydırmaya götüreceğim. Ona da gelmezler. Hasılı geveze ben, böylelerinin yanında pes eder, acizliğimi itiraf ederim. Tabi ben bu tip yaşlılardan bu şekil dert yanıyorum ama ayıplamıyorum. Çünkü onlar yaşına gelince ben nasıl olacağım, bilmiyorum.

Sahi sizin etrafınızda da böyleleri var mı? Varsa ne anlatıyorsunuz? Bana yaptıkları gibi sizi de sıkboğaz ediyorlar mı? Bunun yolunu biliyor da bana anlatmazsanız hakkım kalır. Yok yanınızda böyleleri yoksa demek ki Allah'ın en sevgili kulusunuz. Vah benim kaderim vah!

Not:Anlatıvir, konuşuvir, ne dî gibi ağız başka illeri bilmem ama Konya’da bazılarınca bu şekilde ifade edilir. Yani Gonyalıca ağzı da diyebiliriz.)

* Anlatıvir=anlatıver 

**Yav konuşuvir sâne= Yahu konuşuversene veya konuşsana

***Ne dî=ne diye

Minarenin Eğriliğini Gideremedik Sanki! ***

Yaptığı çok sayıda camileriyle ünlü Mimar Sinan, Süleymaniye Camisini yaptıktan sonra caminin açılışı yapılmadan önce bir çocuğun "Minarelerden birinin eğri" dediğini duyar. Mimar hiç üşenmeden çocuğu bulur, hangi minarenin eğri olduğunu sorar. Çocuk işte şu diye işaret edince Mimar Sinan adamlarına halat getirmelerini ve eğri minareye bağlayıp çekmelerini emir verir. Çocuğa da biz halatla asılırken sen de minareye bak. Minare düzelince haber ver der. Minareye bağlı halatı aşağıdan çeker gibi yaparlar. Çocuk düzeldi, tamam diye bağırınca asılma işini bırakırlar. Daha sonra adamları Sinan'a "Efendim! Minarenin eğri olmadığını bildiğin halde bir çocuğun dediğini niye yaptın" diye sorarlar. Mimar Sinan "Burada önemli olan çocuğun kafasındaki, eğri inancını düzeltmektir. Şayet bu işi sıcağı sıcağına halletmezsek çocuk sağda solda minare eğri diye diye minare, eğri minare olarak kalır" cevabını verir.

Hepinizin bildiği bu minare hikayesi 12.07.2019 günü Cuma hutbesini dinlerken aklıma geldi. Cumaya gidenleriniz bilir. Haftanın hutbesi 15 Temmuz darbe teşebbüsü ve bu darbenin faili FETÖ üzerine idi. Hutbeyi dinlerken yanımda saf tutmuş, birlikte cumanın ilk sünnetini kıldığımız 40-45 yaşlarındaki kişi, hatip hutbeye başlamadan önce bağdaş kurmuştu. İmam, konusu gereği FETÖ'den bahsetmeye başlayınca homurdanmaya başladı. Bu ne diyor diye yüzümü çevirip kulak misafiri oldum. Sağa ve sola dönerek kah önüne bakarak ağzının içinden "Hutbe konusuna bak, hutbe neye alet ediliyor. Burada siyasetin ne işi var" dediğini duydum. Diğer dediklerini anlayamadım.  Çünkü aynı anda hem imamı hem de onu dinleyecek kapasitem yoktur. Ama en azından derdini/karın ağrısını öğrenmiş oldum. Sağındaki benden, solundaki diğer cemaatten kendisine bir destek gelmeyince önce diz çöker vaziyete geçti. Ardından arkasına baktı. Sonra biz hutbe dinlerken çekip gitti. Garibim cuma namazını da kılmadı.

Durum noktası virgülüne aynen böyle. Adam kimdir, necidir bilmem. Bildiğim tek şey FETÖ üzerine okunan hutbeden rahatsız olduğu. FETÖ'den dolayı görevinden mi atıldı, çoluk çocuğu ihraç mı oldu, halen yargılanıyor mu? Kendisini mağdur biri olarak mı görüyor, muhalif biri mi ya da bazı kimselerin dillendirdiği gibi darbeyi bir tiyatro olarak mı görüyor, bilmiyorum.

Burada size 15 Temmuz darbesini, darbenin arkasında kim olduğunu anlatacak değilim. Zaten biliyorsunuz. Cuma hutbesini dinlemeden ve namazını kılmadan gitmesi doğruydu, yanlıştı üzerinde de durmayacağım. (ki savunulacak bir tarafı yok) Hutbe konusu gerekliydi veya değildi de demeyeceğim. Benim bu olaydan gördüğüm, üçüncü yılını değişik etkinliklerle anmakta olduğumuz menfur darbenin, içimizde yaşayan bazı insanlar tarafından hala anlaşılamadığı, okutulan ilgili hutbeye tepki gösterildiği. Bu tür kişilerin sayısı ne kadardır, ne kadarı içine atıp hutbeyi dinler gibi yaptı, bu konuda elimde bir veri yok. Farz edelim ki münferit bir olay ve bu kişi darbeyi anlamayan tek kişi. Demek ki biz bu darbe teşebbüsünün tehlikesini bu insanımıza anlatamamışız. Malumunuz yurtdışı da bu konuda bu kişi gibi düşünüyor olmalı ki çoğu ülke, yanımızda yer almadı. Tamam, anlamak istemeyene davul zurna az bile. Ama demek ki anlatmamızda da bir sorun var ki ne içimizdeki bazılarını ikna edebildik ne de dışarıdakileri. Bu durumda yurtdışındakiler "Arkadaş, sen bize ne kızıyorsun? Daha sen ülkenin içindeki insanına 15 Temmuz'u ve FETÖ'yü anlatamamış ve ikna edememişsin. Sen benden önce içindekileri ikna et" dese çok da haksız sayılmaz. Demek ki bir yerlerde yanlış yapıyor ve ikna sorunu yaşıyoruz.

Mimar Sinan'ın hikayesine dönersek Koca Sinan, eğri olmayan minareyi düzeltmeye çalışarak bir çocuğu ikna etmeye çalışıyor. Gerçekten biz bu konuda ne yaptık ya da ne yapmadık da ikna etme sorunu yaşıyoruz? Belki de bu eksikliğimizdendir ki şimdilerde pek dillendirilmese de içimizde kanlı darbe teşebbüsüne tiyatro diyenlerin sayısı az değil. Darbeyle ilgili ya vuzuha kavuşması gereken kapalı yerler var ya da başka bir şey var. Üçüncü yılını geride bıraktığımız menfur darbe ile ilgili lokal bu tepkiyi bu vesileyle aktarmak istedim. Hülasa darbeye inanmayan bir kişi de olsa demek ki minareyi hala düzeltememişiz.

***16/07/2019 tarihinde Barbaros ULU adıyla Pusula haber gazetesinde yayımlanmıştır.