İnadım İnat

TDK, inat kelimesine “Bir konuda direnme, ayak direne, diretme, direnim; birine karşı çıkma, karşı düşünce ileri sürme; inatçı anlamlarını verir.

“İnadım inat olmak” veya “inadı tutmak” deyimleri çok inatçı kişiler için kullanılır.

İnatçılık, söylediğinden veya yaptığından vazgeçmemek, çok direnmek. İnatçılık gösteren kişiler kendi düşüncelerine takılıp kalan, ısrarcı biçimde dediğinin kabul edilmesini ve yapılacak olanın kendi dediği şekilde yapılmasını bekleyen insanlardır. (Prof. Dr. Erol Özmen)

Keçi gibi inatçı kişilerin özellikleri:

"Kendi düşüncelerine takılıp kalırlar. Israrcı biçimde dediklerinin kabul edilmesini ve yapılmasını isterler.

Yaptıklarının her yönünü, olası sonuçlarını, başkası için ne anlama geldiğini dikkate almadan hareket ederler.

Tartışmalarda asla pes eden taraf olmazlar.

Bu kişilerin lügatlerinde özür dilemek gibi bir şey yoktur.

İnatçı insanlar kendilerinin inatçı olduğunu kabul etmezler.

Utançları nedeniyle dediklerinden vazgeçemezler.

Daima son sözü inatçılar söyler.

Her zaman bir çıkış yolu bulurlar.

Sarsılan ilişkilerde asla ilk hamleyi yapmazlar.

Aşırı derecede gururludurlar." (gazete.com)

İnatçı insanlara cahil diyeceğim ama öylelerini tanırım ki okumuşlardır ama inatlarından hiç ödün vermezler. Dediğim dedikçidirler. Bu yönleriyle tuttukları görüşün ve gittikleri yolun doğruluğundan adları gibi eminler.

Bu tipler hayata tek gözlükle bakan, aklına başka alternatif getirmeyen önyargılı kişiler olabilir.

İnatlarında dolu dizgin gittiklerine göre özgüvenleri tavan yapmış olsa gerek.

Keçi gibi inatçı kişilerin son özelliği, aşırı derecede gururlu olmak olduğuna göre bu gurur kibirden  farklı bir şey değil. Öyle zannediyorum inatçı olduklarını kabul etmedikleri gibi kibirli olduklarını da kabul etmezler. Her inatçı için kibirli olduğu söylenemese de Hz Adem’e karşı çıkan İblis’in en büyük özelliğinin kibir yani üstünlük fikri olduğunu burada hatırlatmada fayda var. Ki İblis gittiği yolun yanlış olduğunu bile bile inadım inat diyerek burnundan kıl aldırmamıştır.

Bir görüşü, bir fikri veya öncü kişileri fanatik derecesinde savunup destekleyen fanatikleri de inadım inat  kapsamına almada öyle zannediyorum, bir sakınca yoktur.

Yerden Bitme ve Yerin Bitirdikleri

Yerden bitme; çok kısa boylu kimseler için söylenir. Bir insan uzun boylu olabildiği gibi kısa boylu da olabilir. Kişinin kısa boylu olması ayıplanacak bir şey değil. Üstelik kısa boyluluk kişinin kendi elinde değil. Sırtı yere yakın, kısa boyludan korkacaksın dense de kısa boylu olmak bir kötülük alameti değildir. 

Yerden bitmenin bir ikinci anlamı daha var: "Nereden geldiği, nasıl ortaya çıktığı belirsiz, türedi kimseler" için kullanılır ki esas bu ikinci anlamına giren kişilerden korkacaksın. Allah böylelerinden ırak eylesin bizi. Zira böyleleri düşman başına. 

Bir de yerden biten, yerin bitirdikleri var ki bunlar; kökü yerden beslenen, yere kök salmış, yukarı doğru dışa dal budak salmış ağaçlardır. Verdiği görüntü yemyeşildir. Görmeye ve seyretmeye doyum olmaz. Baktıkça başkası gelir insanın. Oksijen verir, gölgesinden faydalandırır. Erozyon ve heyelanı önler, meyve verir. İster meyve veren olsun ister meyvesiz, ağaç demek bir nimettir.

Yine yerin bitirdiği kökü yerin altında olan gövdesi dışa çıkmış sebzeler var ki bunlar mutfak demektir, mide demektir, tencere ve tavadır. Besin kaynağıdır bizler için. Bin bir türlü çeşidi vardır. Her birinin tadı ve lezzeti başkadır. Sofralarımızın vazgeçilmezidir. Varlığı nimet, yokluğu tencere, tavanın kaynamaması ve açlık demektir. Yine azlığı fiyatların tavan yapması, alım gücünün azalması demektir. Bolluğu da bereket demektir. Her türlü başağı olan buğday, arpa, nohut vb. verebileceğimiz örneklerdir. 

Bir de toprağın altında olan nimetler var ki bunlar da soğan, patates vb. sebzelerdir. Bunların bolluğu evlere ve mutfaklara bereket getirirken azlığı ise bu ürünlerin ateş pahası fiyattan satılması yani külfet ve masraf demektir. Özellikle çiğ yenmesi ağza acı veren, iştah açan, kanser başta olmak üzere birçok hastalığı önleyici özelliği olan, yemeklerin vazgeçilmesi soğan, ağza acı vermenin yanında milletin ağzının tadını kaçırdı. Cepleri de acıtıyor bu sene. Hoş sadece bu sene değil, aşağı yukarı her sene fiyat yönünden tavan yapıyor ve ne olacak bu soğanın hali dercesine gündemden düşmüyor.

Bazıları soğanın zirve yapmasını, birileri stok yapıyor gerekçesinin ardına sığınsa da mesele bu kadar basit değil. Öyle zannediyorum plansız tarım politikasının bir sonucu bu soğan fiyatları.

Yine bazıları, soğanın astronomik artışını “Biz soğan ve patatese ülkeyi satmayız” hamasetini yaparak bu meselenin çözümünü güçleştiriyor. Soğan ve patates için kim, niçin ülkeyi satmaya kalksın ki. Bu tür hamasetlere vatandaşın karnı tok. Stok varsa bu, yetkililerin bir zaafıdır. Yeterince ekilmiyorsa, bu da Tarım Bakanlığının bir ayıbıdır. Bir tarım ülkesi olan bu ülkeye bu fiyatlar yakışmıyor. Bu zaaf ve ayıptan kurtulmanın yolu, bu ürünün bolca ekilmesini sağlamak, gerekirse ektirmektir. Bolca ekilirse, hem böylece kimse patates ve soğan için ülke satmaya (!) kalkmaz.

Hasılı, ikinci anlamıyla yerden bitmeden korkulur. Başlı başına bir nimet olan yerin bitirdikleri ise bu asırda bir milletin öğünüdür, geleceğidir. Bu yerin bitirdikleri ne fazla ne de az olsun, tam kıvamında olsun. Vatandaş da makul fiyattan alıp iyi beslensin. Hiçbir ürün ne yerlerde sürünerek ne de zirve yaparak gündem olsun.

Kendinden Bil!

Bir zamanlar yola çıktıklarını, şimdi yolda bulduklarınla değiştirmişsen, 

Bir zamanlar bir ileri, iki geri yürürken şimdilerde dediğim dedik deyip burnunun dikine gidersen, 

Bir zamanlar istişareye büyük önem verirken şimdilerde her şeyi en iyi ben bilirim deyip tek başına karar alıyorsan, 

Bir zamanlar en son söyleyeceğini ilk başta söylemezken şimdilerde diline filtre takmayı bırakıp en son söyleyeceğini ilk başta söylersen, 

Bir zamanlar düstur edindiğin tevazuu bırakıp şimdilerde nicedir güç zehirlenmesi yaşıyorsan, 

Bir zamanlar yaratılanı severdin Yaradan'dan ötürü iken şimdilerde tiye alıyorsan, 

Bir zamanlar kutsal sayılan değerleri ağzına almazken şimdilerde emellerine alet ediyorsan, 

Bir zamanlar hizmet merkezli çalışırken şimdilerde slogan ve hamasete sarılmışsan,

Bir zamanlar ibadet kıvamında hizmet ederken şimdilerde mevcudu tekrarlayıp patinaj yapıyorsan,

Bir zamanlar prensipler çerçevesinde hareket ederken şimdilerde bol bol zikzak çizmeye başlamışsan,

Bir zamanlar hep ileri derken şimdilerde hiç olmadığı ve hiçbir faniye nasip olmayacak şekilde U dönüşü yapıyor ve dün dündür, bugün de bugün diyorsan,

Bir zamanlar yükünü alacak, görevini layıkıyla yapan, işinin ehli yüz ağartanlarla çalışmayı yeğlerken şimdilerde işinin ehli olmayan ve inisiyatif almayan ağırlığı olmayan hafif kişilerle çalışmayı tercih etmişsen,

Ortak akıl diyebileceğimiz ekip ruhunun yerine sadakati önceler olmuşsan,

Bir zamanlar sorumluluğu yayarken şimdilerde bütün sorumluluğu tek başına almışsan,

Bir zamanlar rakiplerine bir çakıl taşı vermezken şimdilerde bol sarı öküz veriyorsan,

Bir zamanlar empati yaparken şimdilerde empatiyi hep kendine bekler duruma gelmişsen,

Bir zamanlar birlik, beraberlik ve toparlayıcı bir rol üstlenirken şimdilerde kutuplaştırmadan medet ummaya başlamışsan,

Bir zamanlar yaptıklarını ve yapacaklarını anlatırken şimdilerde hep korku pompalıyorsan,

Bir zamanlar tenkitlere, mükemmelliğe götüren yol derken şimdilerde en ufak bir tenkidi hakaret kabul edip ağzını bozuyorsan,

Bir zamanlar yanlıştan çabuk dönerken şimdilerde yanlışta inat edersen,

Bir zamanlar dost kazanırken şimdilerde dostları küstürmeye başlamışsan,

Bir zamanlar kurduğun kardeşlik köprüsünü yıkıp uzaklaşan kardeşlerinin aleyhinde konuşuyorsan,

Bir zamanlar ayıpladığı her şeyi şimdilerde bir bir yapmaya başlamışsan,

Bir zamanlar etrafında seni destekleyen çok kişi varken şimdi uzaklaşmaya başlamışsa, 

Bir zamanlar sana umut bağlayanlar varken şimdi senden umut kesmiş ve bir hayal kırıklığı yaşanmaya başlanmışsa,  

Bir zamanlar tek başına tüm rakiplerinin toplamından fazla bir karşılığın varken şimdilerde yanına başkalarını da aldığın halde rakiplerinin gerisine düşmüşsen,

Bir zamanlar hep kazanırken şimdi bir kaybetme korkusu belirmişse...

Hiç evelemeden gevelemeden, herhangi bir mazeret ve gerekçenin arkasına sığınmadan tüm bunları kendinden bil.

Sözlü Mülakatlara Veda

Sözlü mülakatlar kamuya eleman alımında nicedir önemli bir kıstas olarak yer aldı. 

Niceleri bu kıstasla ihya olurken niceleri de elenerek veya düşük puan verilerek elendi. 

Yazılı puanı yüksek olmasına rağmen mülakat yoluyla elenen çoğu kimse basında yer aldı. Gösterilen onca tepkiye kulak tıkandı.

Mülakat kriterine gösterilen tepkiler yerinde idi. Objektiflikten ve ölçülebilirlikten uzak bir seçme yöntemi olan mülakat bizim gibi ülkelerde torpil demekti. Nitekim öyle uygulandı. En azından kamuoyunda böyle yankı buldu.

Nihayet 2023 seçimlerine giderken siyasi partilerin sözlü mülakatların kaldırılacağı yönündeki müjdeleri en fazla dikkat çeken seçim vaadi olarak basında yer aldı. Öyle zannediyorum, bu vaade en fazla sevinenler de kamuya atanmayı bekleyen gençler ve bunların anne babaları oldu. İnşallah vaatler havada kalmaz, seçimden sonra uygulamaya geçer de gençler önlerini daha net görmüş olurlar. Nasiplerini yazılı sınavlarda ararlar. 

Seçim vaadi de olsa bu vesileyle gereksiz bir kriter kaldırılmış ve bir yanlıştan vazgeçilmiş olacak. 

Mülakatın kaldırılacağı müjdesini bu ucube kriteri koyan irade veriyor. Yani bir zaman koyan irade bunu yıllar yılı devam ettirdikten sonra şimdi de kaldıracağım diyor. Verdiği bu müjde ile aynı zamanda bu kriterin yanlış olduğu da kabul edilmiş oluyor. 

Bu konuda beni üzen de bu hata ve yanlışın yıllar yılı sürdürülmesi. Yani yanlışta ısrar edilmesi. Bu aşamadan sonra telafi etmez ama bu kıstas dolayısıyla hakkı yenen mağdurlardan bir helallik alınmasında fayda var. En azından yanlış yapmışız denir. Hatta imkan varsa gecikmiş de olsa mağduriyetlerin giderilmesinde yarar vardır. Çünkü adalet duygusunu yok eden hata ve yanlışın telafisi gecikmiş adalet adalet değildir olsa da ancak böyle olur. 

Bu konuda sözlü mülakatları hayatın bir parçası haline getiren ve bunu yıllar yılı ısrarla sürdüren yürütmenin sorumluluğu kadar başkalarının da payı var. Mesela sözlü mülakatları ve bunun mevzuatını iptal etmeyen, iptal ve durdurmada ısrarcı olmayan yargı da bu yanlışın taraflarındandır. Kamuoyu da bu konuda masum değildir. İyi bir kamuoyu oluşturarak pekala birlikte tepki gösterilebilirdi. STK'ler sınıfta kaldı. Aslında en güzel tepkiyi yapılacak sözlü mülakata kimse katılmayarak gösterilebilirdi. Öyle ya bir sınava kimse katılmasa, bu kriteri koyan irade, eyvah biz ne yaptık deyip ilk yılında bu uygulamadan vazgeçebilirdi. Maalesef çoğumuz işimizi çıkarmanın yoluna gittik. Yine bu yanlışta tarafgirliğin de payı büyüktü. Nitekim bir kısmımız bu mülakatı eleştirirken bir kısmımız da bizimkiler yapıyor, bir bildiği var düşüncesiyle savunma yoluna gitti. Halbuki kim yaparsa yapsın, yanlış yanlıştır. 

Burada bazıları FETÖ ile mücadele için bu yöntem gerekliydi diyebilir. Bence hiç böyle bir gerekçenin arkasına saklanmayalım. Unutmayalım ki bir kişinin örgüt üyesi olup olmadığı mülakat yoluyla tespit edilip elenmez. İstenseydi, başka yollar bulunurdu. Maalesef aranmadı.

Hep Kazananlar ve Hep Kaybedenler

Bazıları iyi bir satranç oyuncusudur. 

Oyunu nasıl kazanacağını iyi bilir. İyi hesap kitap yapar. 

Kazanmayı çok isteyince de başarı kendiliğinden geliyor. Başarıda rakiplerinin de katkısı büyüktür.

Bazılarının da satrançla alakası yoktur tıpkı kazanma gibi bir dertleri olmadığı gibi. 

Oyunu nasıl kazanamayacağını iyi bilir. Tüm hesabı bunun üzerinedir. Bunun için de iyi hesap ve kitap yapar. 

Yenileceğini bile bile yenilen güreşçi güreşe doymaz misali rakibinin karşısına aktör olarak çıkar. Hepsinde de yenilir. Benimle olmuyor, bir de başka aktör çıkaralım demez. Çünkü yenilgiden de büyük haz alır.

Kazanmayı istemeyince başarı zaten gelmez. Başarıyı istemeyeni kim, niye kazandırsın, öyle değil mi?

Bu tiplerin tüm hesap kitabı rakibi nasıl kazandırırım üzerinedir. Bakmayın rekabet ortamına çıktıklarına. Bunlar dostlar alışverişte görsün türünden piyasaya çıkarlar.

Ne olur ne olmaz diyerek işi şansa bırakmazlar. Rakibine al da at dercesine pas ve malzeme verirler. Pot üzerine pot kırarlar, gaf üzerine gaf yaparlar.

Yamalı bohça gibi bir görüntü verirler. Her kafadan bir ses çıkar. Dereyi görmeden paçayı sıvarlar. Konuşmaları iğreti, davranışları da.

Görüntüleriyle kimseye umut ve güven vermezler. Çünkü toplumun değerlerine yabancılar.

Rakiplerinin en büyük şansıdırlar.

Kendilerine verilen rolü çok güzel oynarlar. Oynadıkları rol de hep ikinci adam rolüdür.

Oynadıkları rol gereği hep kazanan başrol oyuncusu kadar olmasa da karşılığını alırlar. Mutlu azınlık olarak imkanlardan yararlanırlar. Bunun için tek yapacakları rekabet ortamına her daim çıkmak, başkasının rekabete ortak olmasının önüne geçmektir.

Gördüğünüz gibi alan razı, veren razı. Çünkü birileri kazanarak birileri de kaybederek mutlu. Bakmayın kanlı bıçaklı gibi olduklarına. Hepsi rol gereğidir. Kavgaları kayıkçı kavgasıdır. Biliyorsunuz, bu kavgada dayağı hep aradakiler yer, kavga eder gibi yapan kayık sahibi kayıkçılar değil.

Kavgada ne olup bittiğini, kavganın rol gereği olduğunu anlamayan aradakiler ise tarafgirlikte bir karpuz gibi ikiye bölünmüş durumdalar. Karpuzun bir yarısı hep kazandığı için hayatından memnun, diğer yarısı ise her kaybedişte umutlarını başka bahara saklayarak hayata tutunmaya çalışıyor.

Sevgi ve Nefrette Aşırılık

Din her konuda ölçülü olmayı, ifrat ve tefritte olmamayı emrettiği gibi sevgi ve nefrette de aşırı gitmemeyi tavsiye eder. Aşırı sevgi ile aşırı nefret birbirinin karşıtı ise de birbirinden beslenir ve aynı amaca hizmet eder.

Aşırı sevgi aşk gibidir. İnsanın aklını başından alır. Duyguları aklın önüne geçirir. Bu da sağlıklı düşünmenin önündeki en büyük engeldir. 

Kişi sevdiğine aşk derecesinde bağlı olduğundan gerçekleri göremez. Gerçekleri halının altına süpürür. Çünkü görür gözü görmez, işitir kulağı işitmez olur. 

Hayata taraflı bakar, objektif bakamaz. Bakış açısı daralır. 

Hayatı sevdiğinden ibarettir. Onunla yatar, onunla kalkar. Sevdiğinin sözü yol haritasıdır.

Sevdiğine söz söyletmez. Söyleyeni düşman beller. İletişimi keser, mesafe koyar. Nankör ilan eder.

Sevdiğini seveni sever, sevmeyeni düşman bilir ve sevdiğinin rakipleriyle korkutur onları.

Sevdiğinin her yaptığında bir hikmet arar ve sevdiğini hep haklı görür. Doğru, sevdiğinin doğru dediği; yanlış, sevdiğinin yanlış dediğidir.

Olgularla değil, algılarla yaşar. 

Kendisine ait bir başarısı ve söyleyeceği yoktur. Sevdiğinin başarısı onun başarısıdır.

Sevdiğinin başarısız olmasını aklının ucundan bile geçirmez. Sevdiği kazara kaybederse hayatın bir anlamı kalmaz.

Aşırı nefret de aşırı sevgi gibidir. Nefret ettiği kişi onun için şeytan mesabesindedir, her daim kötüdür ve başı ezilmelidir. İlgili kişi ağzıyla kuş tutsa, onu sırtında taşısa dahi fayda etmez. Söylediği doğru bile olsa onun için bir anlamı yoktur.

Verdiğim örnekler, günümüzde çoğu kimsede ayniyle vaki gördüklerimizdir. İşin ilginci, bu tip kimseler aşırı sevgi ve nefret üzere olduklarını da kabul etmiyorlar, kendilerini makul görüyorlar.

Aşırı sevgi ve aşırı nefret hali yaşayanların kendileri kabul etmese de verdikleri görüntü, bir feraset ve basiret bağlanması, bir akıl tutulması yaşadıklarını gösteriyor. Bu hal üzere olanlar kendilerini sorgulamayınca bir ifrat ve tefrit hali üzere olduklarını, aşırı uçlarda gezindiklerini de bilmiyorlar. Bir denge tutturmadan hayatlarına böyle devam ediyorlar.

Hoşlarına gidiyorsa bu gittikleri yolu devam ettirsinler. Yalnız gittikleri bu yolun, İslam’ın emri olan orta ümmete, itidale, orta yola, ölçülü ve dengeli olmaya terstir.

Beddua

Beddua, her tarafa giden; isabet ettiğini yaralayan, onda onulmaz yaralar açan, öldürmekten beter eden ve öldüren ok gibidir. Bu ok,

-bazen beddua edileni bulur,

-bazen beddua edeni bulur,

-bazen de askıda kalır, isabet edeceği kişiyi ve günü bekler.

Beddua haksız yere yapılmış ve her kim olursa olsun, insan onurunu zedeliyorsa beddua edilene isabet etmeden, rutin hayatına devam eder ve açından kimse ölmez ve “geber”mez. Çünkü rızkı veren Allah’tır. 

Haksız ve onur kırıcı bu beddua, nereye gider? Döner sahibini bulur. Bunun sonucunda beddua sahibi ya ölür ya da işini/koltuğunu kaybeder. İşini veya koltuğunu kaybetmek, gücünü koltuktan alan kibir budalaları için ölümden beterdir zaten. Koltuk altından kayınca ha yaşamış ha ölmüş fark etmez onun için.

Böyle bedduaya ben kime niyet, kime kısmet derim.

Sen sen ol, beddua ederken dikkatli ol!  Yoksa başına iş açmış olursun.

En iyisi ağzı bedduaya alıştırmamaktır. Herkes hakkında iyi dileklerde bulunmak ve hayırlısını istemektir. Kişi hakkında hayır dilemek istenmiyorsa, içine atıp sessizliğe bürünmek ve o kimseyi Allah’a havale etmek en erdemlice olsa gerek.