23 Kasım 2022 Çarşamba

İftirasının İçinde Boğulmak

—Tehlikeli sularda yüzüyorsun. 

—Yüzme bilmiyorum ki tehlikesi olsun. Yüzmek için suya girmeyince tehlike de olmuyor. 

—Sulandırmayalım. Ciddiyim. 

—Ben de hiç olmadığı kadar. 

—Benden söylemesi. Dikkat et kendine. 

—Ne yapıyormuşum ki? 

—Yazılarında kişileri hedef gösteriyormuşsun. Kişiler hakkında yazıyormuşsun. 

—Zinhar iftiradır. Bir defa kişileri hedef almam. Kişilerle ilgili de yazmam. Zira kişilerle uğraşmak basit insanların işidir ve hiç işim olmaz. Yazılarımda yer ve şahıs olmaz. Kişilerin söylem ve yaptıklarını tenkit etme vardır. Tenkitler de ortaya söylenmiş sözlerdir. Yazılarımı okuyan kendinde bu özellikler yoksa hiç üzerine almayacak. Varsa, gocunacak. Çünkü ancak yarası olan gocunur. Zaten gocunulsun diye yazılıyor. Değilse, sayfa doldurmak ve çeşitlilik olsun diye değil. Bu şekil alınganlık gösterenlere de hayırdır, niye alındın yoksa bunlar sende var mı diye sormak gerekmez mi? Hasılı sözüm ortayadır. Sahibi alacak ve demek ki böyle bir görüntüm var diyecek. Bunlar ayıplı bir durum ise kendisine çeki düzen verecek. Çok hoşuna gidiyorsa, bu benim ben diyerek kendini açık edecek ve kendisiyle gurur duyacak. 

—Devlet aleyhine yazı yazdığın söyleniyor. 

—Bu da iftiradır. Ben bu devletin bayrağı altında yaşıyorum. İnsanın devleti aleyhine yazı yazması için aklını peynir ekmekle yemesi lazım. Bugün ev ve işyerlerimizde rahat edebiliyor, bir yerden bir yere güvenle gidebiliyorsak, yani kendimizi emniyette hissedebiliyorsak, devlet sayesindedir. Birçok imkanlar ve hizmetler ayağımıza geliyorsa, yine devletin sunduğu imkanlar sayesindedir. En kötü devlet devletsizlikten iyidir. Ayrıca devletin dili yoktur. Ondan kötülük sadır olmaz. Zira tüzel kişiliktir. Devlet adına suç işleyenler, üzerine aldığı emaneti bihakkın yerine getirmeyenler görevlerini yapmadıkları için eleştirilir. Hasılı kim ki devletin aleyhinde yazıyor derse, ancak iftira etmiş olur. İftira atan ancak kalbini diline yansıtır, karnından konuşmuş ve niyet okuyuculuğu yapmış olur. İyi niyetle de bağdaşmaz. Esas hedef gösterme budur. 

—Kurumların aleyhine yazmana ne demeli? 

—Devlet hakkında ne düşünüyorsam, kurumlar hakkında da aynısını düşünürüm. Kurumlar bizlere hizmet için vardır tıpkı devlet gibi. Bize hizmet için var olan kurumları kötülemek yediği kaba pislemek demektir. Kurumlar adına eleştiri varsa, o kurumları yöneten amir ve memurların işini savsaklaması dolayısıyladır. Görevini mevzuat çerçevesinde yöneten kişiler ancak takdir edilir, değilse tekdir edilir. 

—Hakkındaki isnatlara genel olarak ne dersin? 

—Tüm bu isnat ve iftiraların arkasında belli ki birileri benim yazılarıma bel bağlamış. Yazılarımı geriye dönük didik didik okuyarak bir umut bir şeyler bulmaya çalışıyor. Belli ki benimle ilgili bir kuyruk acısı var. İftirasının arkasında da bana duyduğu amansız kin ve intikam duygusu olmalı. Beni günah keçisi olarak seçmiş belli ki. Tüm bunları yaparken burnundan kıl aldırıp kendi ile yüzleşmiyor. Sonuç alırsa acısını ne kadar dindirir bilinmez ama belli ki sevinecek. Unutmasın ki niyet okuyuculuğu yapıyor, karnından konuşuyor. Efendi olmak istiyorsa bilsin ki bu yaptıkları efendiliğe yakışmıyor tıpkı dedikoduculuk yakışmadığı gibi. Bilsin ki iftira atanlar attıkları iftiraların içinde boğulurlar.

Gücünü Makamından Alan Tipler

Hemen hemen her konuyla ilgili birden fazla fıkralarımız mevcuttur. Çünkü fıkra kültürümüzün bir parçasıdır. Fıkralar, anlatılan konuya ayrı bir renk ve hava katar. Yeter ki yerinde, zamanında ve kıvamında anlatılsın. Güldürürken düşündürür. Çünkü her fıkra ve hikayeden alınacak kıssalar vardır. Aynı fıkra bazen farklı farklı konularda da anlatılabiliyor. 

Toplumda fıkra sevmeyenimiz yoktur. Yeter ki kişi düz kontak ve anlatılan her fıkrayı üzerine alınacak kadar alıngan biri olmasın. Düz kontak fıkra sevmez. Çünkü anlamaz. Anlamadığını da kabul etmez. Alıngan ise fıkranın mesajına odaklanacağı yerde paratoner gibi üzerine çeker. Gülüp geçeceği ve gülerken hisse alacağı yerde kırılganlaşır. 

Bu kısa açıklamanın ardından herhangi bir konudan bahsetmeden bir fıkra paylaşacağım. Fıkrayı, kulakları çınlasın, fakültede Orhan Çeker'den dinlemiştim. Orhan Hoca da derslerde yeri geldiği zaman konuyla ilgili fıkralara yer verirdi. 

"Keçinin biri dama çıkmış. Aşağıdan kendi halinde geçip gitmekte olan kurda çemkirmeye başlamış. Ağzına geleni söylüyormuş. Hakaretin bini bir para. Bağırıp çağırıyormuş. Sana şunu yaparım, bunu yaparım şeklinde tehditler savurmuş durmuş. 

Tüm bunları aşağıda dinleyen kurt sağına soluna bakmış. Sonra kafasını yukarıya kaldırmış. Elini ağzına götürerek sus işareti yapmış. Ama keçi bu. Laftan sözden anlar mı? Konuşmaya yine devam etmiş. Kurt damdaki keçiye; bak, milletin içinde yapma bunu demiş ama keçi yine saydırmaya devam etmiş. Kurt, biliyorum biliyorum, bu lafları sana söyleten senin keçiliğin değil, bulunduğun o makamdır. Bunları sana orası söyletiyor, bana da dinlemek düşüyor ama şu anda yapılacak bir şey yok. Sen oradan ininceye kadar sabredeceğiz sana." demiş.

Fıkradan ne mesaj aldınız, aldığınız bu mesajı nerede kullanırsınız bilmiyorum. Bildiğim, fıkra anlatıldıktan sonra vermek istediği mesaj şudur denmez. Çünkü arif olana tarif gerekmez, vermek istediği mesaj şudur denmez ise de hoşgörünüze sığınarak fıkrayı biraz irdelemek istiyorum. Fıkra, oturduğu makamın altında ezilen, makamının hakkını veremeyen, elindeki makamın verdiği yetkiyi hoyratça kullanan, kendini ispatlamaya çalışan, makam budalası, burnu havada, ben yaptım oldu diyen ve ne oldum delisi makam sahiplerini anlatıyor. Buradaki dam makamı, keçi de makam sahibini temsil ediyor. Aşağıdaki kurt da vatandaş ya da makam sahibinin memurudur. Kurda göre daha zayıf olan keçiyi, bu şekil davranmaya iten sebep, keçinin gücünü makamdan almasıdır. Oturduğu koltuğa hak etmeden birilerinin referansıyla gelen kimseler, egolarını altındaki memurları ezerek gösterirler. Tüm güçleri, oturdukları makamla sınırlıdır. Bunlar makama güç veren değil, gücünü makamından alan kişilerdir. Makamdan indikten sonra keçiliği gider, kuzuya dönerler ve yalnızlara mahkum olurlar. Kuzuya dönmemek için de makamda tutunmaya çalışırlar. Makamlarına işeseler dahi o koltuktan kalkmazlar.

Aslında makam yükseldikçe o makamda oturan kişiler, meyve veren ağaç misali, insanlara ve memurlarına daha yakın daha sevecen ve daha babacan olurlar. Kendilerine ulaşmak da kolaydır. Gücünü makamdan alan makam sahipleri ise meyve vermeyen ağaç gibidirler. Burunları havada ve tevazuudan eser yoktur. Kendilerine ulaşılması zordur. Kapısında bekletmekten zevk alırlar. Yardım etmedikleri gibi burunlarını her şeye sokarlar. Her şeyi en iyi ben bilirim havasında olurlar. İnsanlarla ve memurlarıyla kedinin fareyle oynadığı gibi oynarlar. Son dakika golü atmaktan, işleyişe çomak sokmaktan zevk alırlar. Kendilerinden başka herkes yatıyor, çalışmıyor. Yalnız kalmaktan pek korkarlar. Bu yüzden bir orada bir burada olurlar. Gittikleri yerde de ağır azam durmazlar. Huzuru başkalarının huzurunu bozmakta bulurlar. Her şeye maydanoz olmayı, kendilerinden altta olanlara parmak sallamayı pek severler. Çünkü onlara göre başkaları işlerini düzgün yapmıyor. Kendileri olmasa millet araziye uyar, o kurumu b.k götürür. Bu yüzden kendilerinin olması ve Allah vergisi zekaları sayesinde herkesi yola getirebiliyorlar. Akıl ve zekalarına aşık, kendilerini vazgeçilmez sanan bu tipler, düşman başına diyeceğim ama bazen burnunun ucunda bitebiliyorlar. Allah, kendisiyle ve çevresiyle barışık, gittiği yere huzur ve güven veren, vardığı yere pozitif enerji veren iyi makam sahibi kişilerle karşılaştırsın.

22 Kasım 2022 Salı

Kilit Komşu

—Komşu komşu, hu hu hu! 

—Hayırdır? 

—Ziyaretinize geldik. 

—Ne ziyareti? Bugün bayram mı yoksa? Hoş, ne zamandır buradayız. O kadar bayram geçti. Bugüne kadar kapımızı çalmadınız. Sahi, hangi dağda kurt öldü, ne ziyareti bu şimdi?

—Efendim komşu komşunun külüne muhtaç. 

—Bunu siz mi söylüyorsunuz? Bugüne kadar bize söylemediğinizi bırakmadınız. Kimse bunların evine girmeyecek. Bunlar eşittir eşkiya. Eşkiya eşittir bunlar demediniz mi? 

—Efendim, komşular arasında olur böyle şeyler. Dün dündür bugün de bugün. Bugüne dair yeni şeyler söyleyelim. 

—Ayağınıza tereyağı sürmek isterdik ama malum, yağların yanına varılmıyor. En iyisi bu anı ölümsüzleştirmek için bir fotoğraf çekelim. 

—Çekmesek olmaz mı? 

—Niye ki? 

—O zaman bu fotoğrafı hatıra olarak saklayalım. Sizden istediğimiz, bizim buraya geldiğimizi kimse bilmesin. Bunu herhangi bir yerde paylaşmayalım. 

—Bir sakıncası mı var? 

—Bize göre yok da bu fotoğrafı gören düşmanlarımız ileri geri konuşur. Geçmiş konuşmaları gündeme getirirler. Kısaca yok yere moral bozarlar. 

—Anlamadım ama fotoğrafı zaten paylaştık. Birileri bir şeyler söylerse de bu sizin meseleniz. Bizim kapımız size ve başkasına her daim açık. 

Neyse sadede gelelim. Sizi dinliyoruz. 

—Efendim, sebebi ziyaretimiz, biliyorsunuz mahallemizde bir seçim olacak. Bu seçimde biz adayız. Karşımızda da bir aday olacak. Bu seçim diğer seçimlere benzemiyor. Kıran kırana geçecek. Onlar da yeterli çoğunluğu sağlayamıyor, biz de. 

—Bundan bize ne?

—Oyunuza ihtiyacımız var. Çünkü siz şu anda kilit komşusunuz. Bize verirseniz biz, onlara verirseniz onlar kazanacak. Her ne kadar bugünlerde aramız biraz limoni olsa da geçmişte güzel günlerimiz oldu. O günlerin hatırına oyunuzu bize verin. 

—Bunu değerlendirebiliriz. Yalnız bunu kayda geçirelim. Siz bizi aranıza çağırın. Biz de davetinize icabet edip size oy verelim. Yani kartları açık oynayalım. Bunu tüm mahalleli bilsin. 

—Efendim, iyi güzel diyorsunuz da bu kartı bu seferlik açık oynamasak olmaz mı? 

—Nasıl olacak bu? 

—Kısaca oyunuzu bize verin. Zira demokrasilerde oy gizlidir. Ama yanımızda görünmeyin. Yani size değil, oyunuza ihtiyacımız var. Külünüz gibi anlayın. 

—Şimdi anladık. Oyunuzu verin, yüzünüzü şeytan görsün diyorsunuz. Bugünleri de gördük ya daha ne diyelim.

*

—Komşu komşu hu hu hu! 

—Ne oldu len sıraya mı girdiniz? Dün üçü birden, bugün altınız birden. Bugünlerde bize bu sevginiz nereden kaynaklanıyor? 

—Sormayın efendim. İşimiz düştü. 

—Hayırdır, siz ne istiyorsunuz?

—Efendim, malumunuz yakında bir seçim var. Bu seçim çok çekişmeli. Yüzdük yüzdük kuyruğuna geldik. Mahallenin yönetimini almamız an meselesi. Mahallede iktidar olmak için hiç bu kadar avantajlı olamamıştık. Zira arslan yaralı. 

—Madem bu kadar umutlusunuz. Bizden ne istiyorsunuz? 

—Bize bir el verirseniz, bu iş kesinleşecek. Çünkü rakibimizle başa başız. Yenmek için desteğiniz gerekli. 

—Yahu daha bir adayınız bile yok. Yamalı bohça gibisiniz. Seçime birlikte gireceğiniz bile belli değil. Zira pamuk ipliğine bağlı bir araya gelmeniz.

—Aday kolay efendim. Yeter ki siz he deyin. 

—He diyelim demesine de bunda ciddi misiniz emin değiliz. Zira vebalı gibi bizden kaçtınız hep. Bizimle görünmemeye özen gösteriyorsunuz. Şimdi ne yüzle oy istiyorsunuz? Madem bize muhtaçsınız. Alın bizi aranıza. Olsun bu iş. 

—Aramıza alamayız efendim. Rakiplerimiz bunu kullanır. Lafa söze varır. Ele güne karşı ne deriz sonra? 

—Anlamadık. Bizi istiyor musunuz, istemiyor musunuz? 

—Efendim, sizi değil, oyunuzu istiyoruz. Yanımızda görünmeyeceksiniz ama oyu bize vereceksiniz. 

—Oh ne ala! İyi Valla. Bizi ne siz istiyorsunuz ne de rakipleriniz. Ama utanmadan oylarımıza talipsiniz. Ne iş bu böyle?

—Böyle demeyin efendim. Bizi kimse anlamıyor, kimseye de kendimizi anlatamıyoruz. Siz bari anlayın. 

—Neyse szinle fotoğraf çekinmiş miydik? Dur hemen çekinelim. Şöyle bir poz verelim. 

—Aman efendim! Aynı karede görünmeyelim. Ne biz size geldik ne de siz bizi kabul ettiniz. Bizi gelmemiş kabul edin. Siz yine de bir düşünün. 

*

—Komşu, bugünlerde eviniz pek bir ziyaretçi akınına uğruyor. Millet sizi yeni mi keşfetti yoksa?

—Sormayın, bir grup geliyor, ardından öbür grup. Dün bize mesafe koyanların hepsi sıraya girdi.

—Size niye mesafe konduğunu hiç sorguladınız mı?

—Bizim bir suçumuz yok ki biz halkların hakkını savunuyoruz.

—Bakıyorum, burnunuzdan hiç kıl aldırmıyorsunuz. Gören de sizi ak kaşık sanır. Siz değil misiniz, eşkiya ile aranıza mesafe koymayan, sınır uçlarımıza sürekli dokunan.

—Biz buyuz efendim, herkes bizi böyle bilsin. Sonunda bu halimizle kilit komşu olduk. Yani sonucu biz belirleyeceğiz. Kabul etseler de durum bu, kabul etmeseler de durum bu.

Çözümsüz Bir Vaka

Çok uğraştı, didindi. Çalmadık kapı bırakmadı. Sonunda mülakatla bir koltuğu kaptı. Çok çalışmıştı zira. Zira bir hak geç de olsa teslim edilmişti.

Ne kadar sevindiğini anlatmaya gerek yok. Halen sevinçli ama yeterince sevinemiyor. Çünkü acaba bu koltuk altından kayar gider mi endişesi taşıyor. Biliyor ki mahkeme kadıya bile mülk değil. Endişesi ehliyetsizliğine dayanmıyor. Zira koltuğun hakkını bihakkın veriyor. Kendisini bu koltuğa layık görenlerden de endişesi yok. Zira saygıda kusur etmiyor. Yani arkası sağlam.

O zaman bu makam sahibi zevatı endişeden de öte korkutan ve yüzünü güldürmeyen nedir? Duyumlar. Çünkü sağda solda bir iktidar değişiminde birileri devri sabık uygulayacakmış. Kendilerini koltuktan edecekleri gibi yerlerine gelecekler listesi bile şimdiden belliymiş.  

Ne yapsın bu durumda? Otursa rahatı yok, kalkıp dolaşsa rahatı yok. Bırakılır mıydı bu koltuk? Haydi bıraktı diyelim, altından kayıp giden koltuğu bir daha verecekler miydi kendisine?

Birileri iktidara gelir mi, gelirse devri sabık uygular mı, uyguladı diyelim bu mübareğe kadar devri sabık uygularlar mı bilmiyorum ama bu psikolojiyle nasıl yaşar bilmem. Çünkü bu psikoloji bugünden yarına olup bitecek bir şey değil. Seçime var daha yedi ay. İşte bu yedi ay bu muhteremi bitirir. 

Bu konuda bu kişiye nasıl yardım yapabilirim diye düşündüm. Olur böyle şeyler. Takma kafana, sonunda ölüm yok ya bu da geçer yahu diyeceğim. Bu öğüt çok bayat kaçacak. Anandan müdür olarak mı doğdun, deruhte ettiğin görev zaten asli görevin değildi, esas mesleğini icra edersin diyeceğim, bana eşekten düşeni getir diyecek. Daha önce koltuktan edilenlerin yaşadığı psikolojiyi yaşıyorsun. Olur böyle şeyler. Zira onlar da yaşamışlardı aynı hisleri diyeceğim. Özeleştiri yapacağını sanmıyorum. Onlar hak etmiyordu o koltukları diyecek. Belki de boğazıma sarılacak. Devri sabık uygulanırsa, onlar da nasılsa geçer akçe mülakat yolunu tercih ederler, nasılsa bu sınav türünde başarılısın, girer tekrar kazanırsın diyeceğim. Mülakatı kolay mı sanırsın? Sonra bana zaten vermezler diyecek.

Anlayacağınız, elan bir koltuk sahibi bu zatı muhterem gergin mi gergin. Agresif aynı zamanda. Yüzü zaten gülmüyor. Bunlar şunu beceremediler eleştirilerine de hayır öyle değil şeklinde tepki göstermesi de bundan. Hasılı, doktorların bile çözüm bulamayacağı çözümsüz bir vaka ile karşı karşıyayız. Allah bu tiplere başka dert vermesin.

19 Kasım 2022 Cumartesi

Sözün Namusluğu

Türk filmi izlemiş olmalısınız. Hele Cüneyt Arkın'ın Bizanslılara dair çevirdiği filmleri defalarca izlemişsinizdir. Filmlerde başrol oyuncusunu ele geçiremeyen kötü rolde oynayan kişiler başrol oyuncusunun anasını, babasını, karısını, bazen çocuğunu kaçırarak başrol oyuncusunu teslim olmaya, elindeki silahı bırakmaya aksi takdirde yakınını öldüreceklerini söylerler. Yakınlarım benim her şeyim, onlar için canımı veririm diyen başrol oyuncusu mecburen teslim olur veya elindeki silahı bırakır. İşte teslim oldum, haydi çocuğunu bırakın der ama dediğiyle kalır. Ne çocuğu bırakılır ne de kendisi. Başrol oyuncusuna yapılmadık işkence kalmaz. Film bu şekilde devam eder.

Filmde dikkat çekmek istediğim nokta, bir şey yapmayacağız sözünün havada kalması yani yerine getirilmemesi tek kelimeyle mertliğe sığmaz. Düşmanın ve düşmanlığın bile mertliği tasvip edilir. Allah sözünde duranlardan eylesin. Kimsenin düşmanı olmasın ama olacaksa da mert olanını nasip etsin.

Hiçbir şey yapmayacağım deyip de sözünde durmayan sahneler sadece filmlerdeki kötü rol sahibi aktörlere mi ait? Keşke bu tür sahneler sadece filmlerimizden ibaret olsa, daha ne isteriz? Adı üzerinde film der, geçer gideriz. Maalesef gerçek hayatta da benzeri sahneler cereyan ediyor.

Bir arkadaşım anlattı. Bir ilçede görev yapıyormuş. Kendi halinde yazar çizermiş aynı zamanda. Yazdığı yazılarda üslup olarak hiciv, mizah, taşlama, ironi, eleştirel vb. yolları kullanırmış. Hemen hemen her konuda yazarmış. Bugüne kadar yazmadığı konu hemen hemen kalmamış gibi. Amiri, yazdığı yazılardan birini üzerine almış. Memurunun yazdığını nereden biliyormuş diyeceksiniz. Sanırım güçlü bir istihbarat ağı varmış. Hazirun'un huzurunda bu yazarı da çağırır. Herkesin huzurunda yazıyı tek tek okur. Nasıl bir yazıysa, yazının her bir cümle ve kelimesi üzerine yorumlar yapmış. Yazıda kendini bulmuş demek ki. Öyle zannediyorum, yazı kendisine çok dokunmuş. Kimse de kendisine bu yazıda isim yok, yer yok. Niye üzerine alındın yoksa bunları yaptın mı dememiş. Nasıl desinler? Adı üzerinde amir.

Şimdi gelelim sadede. Amir, yazıyı okumadan önce basın özgürlüğü var. Hiçbir şey yapmayacağım demiş. Demiş ama sözünde durmamış. Yememiş, içmemiş. Çünkü sözünü yutmuş ve verdiği bu söz kendisini doyurmuş.  Üşenmeden yazarın tüm yazılarını geriye dönük okumuş. Okuduğu makalelerden kendince sakıncalı gördüğü yazıları başlık, tarih ve içeriğiyle birlikte not etmiş. Geriye ne kaldı dersiniz? Tüm bu suç delillerinin üzerine bir dilekçe ekleyerek memurunu; devlet aleyhine yazılar yazdığı, kurumları kötülediği, vali ve kaymakam hakkında yazdığı, yazılarında siyaset yaptığı isnadıyla şikayet eder. İsnat ettiği şeyler olsa olsa niyet okuma olur. Bir de sanırım geçmişte çok Türk filmi izlemiş ve bir şey yapmayacağım deyip ama sözünde durmayanlar kendisine rol model edinmiş olmalı. Bunun başka da izahı olamaz. Nerede kaldı sözün namus olduğu? Sonra bu kadar alınganlık niye? Anlaşır gibi değil. Herhalde II. Abdulhamit ile ilgili yağmur yağacak şiiri üzerine zaptiyelerin, padişahımıza uzun burunlu demek istedin diyerek şairi tutuklamaları hikayesini de çok okumuş olmalı. Bu kadar alınganlığın başka da bir izahı olamaz zira. 

18 Kasım 2022 Cuma

Dedikodu mu, İstihbarat mı?

Musa peygamberle bir adamın arasında geçen bir anekdota yer verilir. Hepinizin bildiği bu hikayeye kısaca yer vermek istiyorum: “Adamın biri Musa peygambere gelerek tüm hayvanların dilinden anlamak istediğini söyler. Musa peygamber, her şeyi bilmen özellikle hayvanların dilinden anlaman iyi olmaz, bu sevdadan vazgeç dese de adamın ısrarı karşısında dua eder ve adamın duası kabul edilir.

Tüm hayvanların dilinden anlamaya başlayan adam akşam ahıra hayvanları yemlemeye gider. Eşekle öküzün aralarındaki konuşmaya şahit olur:

—Eşek kardeş, senin işin ne iyi, bana yazın da rahat yok, kışın da. Sabah olacak çifte koşacaklar, ama sense akşama kadar rahat gezeceksin.

—Bunlar hep senin ahmaklığından. Sabah olunca hasta numarası yap, akşamdan sahibimizin döktüğü yemi yeme. O da sabahleyin seni bu haliyle görünce çifte koşmaktan vazgeçer, birkaç gün olsun istirahat etmiş olursun.

Öküz, eşeğin nasihatini dinler. Yemi yemez, aç karına sabahlar. Bu ikilinin aralarında yaptığı konuşmaya şahit olan sahibi, bu sefer de eşeği çifte sürelim diyerek eşeği tarlaya götürür ve akşama kadar çift sürdürür.

Akşam yorgun argın ahıra giren eşek, öküzün yattığı yerden geviş getirdiğini görünce öküze bir oyun oynamak ister.

—Sen böyle yatarsan sahibimiz seni satacak. Bugün tarlada beni gören köylüler sordular. O da “Zaten tembel bir öküzdü, şimdi de hasta oldu. Yarın kasaba vereceğim, dedi. Eğer yarın da böyle yaparsan kendini bıçağın altında bil”, diyerek sabahleyin çifte gitmekten kurtulur. Tüm bu konuşmaları da dinleyen adam dört köşe olur:

—Gördün mü ne kadar iyi bir şeymiş hayvanların dilinden anlamak der.
Ertesi sabah horozla köpeğin konuşmalarına şahit olur. Horoz “Yarın efendinin öküzü ölecek. Senin için iyi bir ziyafet olacak” deyince sabahında pazara giderek öküzü satar.
İkinci gün horozun köpeğe, “Yarın kölesi ölecek. Adına yemek verir. Sen de nasiplenirsin” dediğini duyunca köleyi de satarak zarardan kurtulduğuna sevinir. Köpek kendisine yalan söylediğinden dolayı horoza gönül koyar. Horoz ise “Hiç üzülme. Ziyafet olacak. Çünkü ziyafetin büyüğü yaklaştı. Yarın efendimizin kendisi ölecek” sözlerini duyar duymaz adamın etekleri tutuşur ve ne yapacağını şaşırır. Soluğu Musa peygamberin yanında alır. Peygamber ona “Öküzü satmasaydın, öküz ölecek, diğer belalardan kurtulacaktın. Ama sen onları satarak başkasının zarar etmesini istedin. Kendi menfaatini düşünüp başkasını hesap etmeyenin hali budur” şeklinde cevap verir.  

Adam öldü mü ölmedi mi bilmiyorum. Siz bu hikayeden ne anlam çıkarırsınız onu da bilmiyorum. Belki biraz zorlama olacak ama ben kendimce bir anlam çıkardım. Hayvanların dilinden anlamak isteyen adamın niyeti ilim öğrenmek falan değil. Düpedüz iki kişi arasında yani hayvanların kendi arasında ne konuştuğunu merak etmekten başka bir şey değil. Bu merakın başına neler açtığını da hikaye güzel bir şekilde anlatıyor.

Buradan günümüz insanlarına gelmek istiyorum. Öyle ya kıssadan hisse almak için günümüze gelmek lazım. Bazı insanlar iki kişi arasında kendisi veya başkaları hakkında neler konuşulduğunu merak eder. Bunun için istihbarat adı altında kimin, ne konuştuğunu öğrenmek ister. Güya her şeyden haberim var imajı verecek. İstihbarat özellikle ülkenin iç ve dış güvenliğini tehlikeye atan hususlarda, bir suçu veya kötülüğü önleme ya da suçluyu bulma konusunda faydalıdır. Olması gerekir. Ama istihbarat adı altında iki kişinin kendi aralarında kendisi veya başkaları hakkındaki konuşmalara kadar istihbaratı genişletmek bir defa istihbarat değildir. Olsa olsa jurnalciliktir, laf taşımaktır, ispiyonculuktur. Bir yerdeki barış ortamını bozmaktır. Bu açıdan, kimin ne konuştuğuna dair her şeyden haberdar olma merakı hem kişinin kendisini hem de başkasını huzursuz eder.

Diyelim ki birileri, hoş görülmese de iki kişi arasında cereyan eden konuşmaları alıp bir yere götürüyor. Meslek edinmiştir, alışkanlık haline getirmiştir, bu mesleğine devam edecek. Ya etkili ve yetkili makam sahiplerinin istihbarat adı altında bu tür dedikodulara teşne olmasına ne demeli? Ne dendiğini de sizlere bırakıyorum ama tek kelimeyle ayıp demek isterim ve bu hareket devlet adamı ciddiyetine yakışmaz. Dedikoduların kendisine gelmesine sevinen makam sahipleri benim istihbaratım güçlüdür diye sevinedursunlar. Yalnız şunu unutmasınlar ki birilerinden bir makama laf taşıyanlar, o makamdan da başkasına laf taşırlar.

Dümen Suyuna Gitmek

Bugün size bildiğimiz, zaman zaman kullandığımız bir deyimden bahsedeceğim: Dümen suyuna gitmek. Önce anlamına bir bakalım: “Birine bağımlı olmak, birinin tuttuğu yolu izlemek, hemen her şeyde ona uyarak onun istediğini yapmak”. Örnek cümlede kullanalım: “Başkasının dümen suyundan gidenler kişiliklerini bulamazlar”.

Deyimin anlamına baktığımız zaman bir başkasının ağzına bakan, onun dediklerini yerine getiren kişiler için söylenir. Gördüğünüz gibi olumlu anlamda kullanılan bir deyim değil.

İnsanoğlunun yaptıkları hep birbirine benzese de hatta şıp demiş burnundan düşmüş dense de her bir insan farklı bir varlıktır. Benzerliklerinden ziyade farklılıkları çoktur. Çünkü her insan özgün, orijinal ve özgür bir bireydir. Özgünlüğü ve nevi şahsına münhasır olmasıyla halk nezdinde değer kazanır. Bir başkasını taklit edenler, bir başkasına bağımlı olanlar, bir başkasının yolunu izleyenler, toplum nezdinde pek tasvip edilmez. Ona kendin ol derler. Çünkü Allah her insana akıl ve zeka vermiştir. Her insanın bu dünyada bir misyonu vardır. Hiçbiri gereksiz yaratılmamıştır. Eğer birbirinin aynısı olacaksa, kendisini bir başkasıyla bütünleştirecekse, dünyaya gönderilişinin bir anlamı olmaz. Çünkü dünyaya kalabalık etsin diye gönderilmiş değildir. Ayrıca her bağımlı olan, bir başkasının yolunu izleyen izlediği kişiye ne kadar benzese de asla ilk olamaz. En iyi başarısı ikincilik olur.

Bir an için “birine bağımlı olmayı, birinin tuttuğu yolu izlemeyi” bir tarafa bırakalım. Çünkü deyimin üçüncü anlamına göre daha masum kalıyor. Çünkü bir insan bir başkasını örnek almak, onun gittiği yoldan gitmek isteyebilir. Ama üçüncü kısım olan “hemen her şeyde ona uyarak onun istediğini yapmak” kısmının hiçbir makul izahı olamaz. Deyimin bu kısmında bir kişilik bozukluğu, şahsiyeti oturmamış bir profil ile karşı karşıyayız. Çünkü bu tiplerin kendine dair bir iradeleri yok. Başına ip geçirilmiş, önden bir başkası tarafından çekilen dört ayaklıdan farklı değil. Öndeki efendisi onu nereye çekerse o tarafa gidecektir. Gel deyince gelecek, git deyince gidecek, otur deyince oturacak. Böyleleri var mı aramızda? O kadar çok ki say say bitmez. Çünkü bu tiplerin hayattan tek beklediği kendisine ait bir hayattan ziyade efendisini memnun etmektir. Kendi memnuniyeti ve huzuru da efendisini memnun etmeye bağlı. Ufacık bir tökezlemesi, ipinin çekilmesi demektir ki bu tipler için bulunduğu makam ve mevkileri kaybetmesi demektir.

Nice makam ve mevki sahipleri vardır ki mevzuatın kendine verdiği hak ve yetkileri kolay kolay kullanamazlar. Bakmayın, konuşurken esip gürlediklerine; ben şöyle yaparım, tamam böyle yapın dediklerine. Bunların esip gürlemesi efendisinin görüş bildirmesine kadardır. Efendisi onu şuraya vereceksin, bunu buradan uzaklaştıracaksın dedi mi tamam efendim, emriniz olur efendim diyerek yelkenleri indirirler ve tükürdüklerini yalarlar. Çünkü son sözü efendileri söyler. Bu tiplere düşen, efendisinin isteği çerçevesinde yazı yazdırmak ve formaliteyi yerine getirmek olur. Efendisinin istek ve taleplerinden hoşnut olmasalar da sesleri çıkmaz. Çünkü koltuktaki varlığı efendisiyle iyi geçinmesine, onun dediklerini yapmasına bağlıdır. Bu tipler yani kendisi olamama durumunu gücü ve kuvveti olmayan, arkasında dayısı olmayan kimselerden çıkarırlar.

Hülasa, bir makama gelip mevzuat çerçevesinde kendisi olamayanlara tavsiyemiz, bu tür makamları hiç işgal etmesinler. Çünkü mahkeme kadıya mülk olmadığına göre giderlerken kubbede hoş bir seda bırakamazlar. Yok, bir günlük beylik beyliktir diye düşünüyorlarsa başkasının dümenine gitmeye devam etsinler.