Ölmüş Gitmişlerle İmtihanımız

Her sene olduğu gibi bu sene Mustafa Kemal'i vefatının 80.yılında, Celalettin Rumi'yi ise 745.yılında devlet töreniyle andık. İsmini zikrettiklerim veya zikretmediklerim tarihe bir iz bırakmış olmalı ki bugüne kadar andık, anıyoruz ve bu gidişle anmaya devam edeceğiz.

Anılmalı/gerekli veya anılmamalı/gereksiz demeyeceğim, anmalar çok abartılı veya sönük geçiyor da demeyeceğim, anmalar bir amaca hizmet ediyor veya hizmet etmiyor da demeyeceğim. Anana niçin anıyorsun, anmayana niçin anmıyorsun da demeyeceğim.

Niçin anıyoruz sorusuna çok büyük hizmetleri olduğu için bir vefa diyebiliriz, unutmamak ve gelecek kuşaklara bu tür önemli şahsiyetleri daha iyi tanıtmak için anıyoruz veya yeterince anlayamadık/anlatamadık; her yıl andıkça daha iyi anlayacağız/anlatacağız ya da o kadar çok seviyoruz ki elimizde değil, anmadan edemiyoruz diyebiliriz.

Bana göre bir insana vefa, onu her yıl aynı veya benzer cümlelerle hatırlamak, rutin etkinlik ve formalitelerle anmak değildir. Sevdiğimiz ve değer verdiğimiz kimsenin yaptığı iyi şeyler var ve halen geçerliyse yapmaya devam etmektir, koyduğu hedef olup da gerçekleştiremedi ise onun ideallerini gerçekleştirmeye çalışmaktır. Hatta sevdiğimizin yaptıklarının ve hedeflediklerinin üzerine daha fazlasını yaparak onları geçmeye çalışmaktır ve onlar gibi insanlar yetiştirmeye ve hizmet etmeye çabalamaktır. Bence olması gereken budur. Yoksa her yıl anmak bir rutini tekrarlamak olur. Her yıl sürekli anmak demek biz sizin gibi olamadık, içimizden kimseyi çıkaramadık, bu yüzden anmaya devam ediyoruz demektir. Bu yaptığımız aynı zamanda sevdiğimize gösterdiğimiz kuru bir sevgiden ibaret olur. Yine bu kimseleri yıllar yılı anmakla hala tanıyamamış veya tanıtamamışsak bundan sonra da anlayamayacağız veya tanıtamayacağız demektir.

Her yıl andığımız kişileri çok sevdiğimiz için bu anma programlarını düzenliyorsak sevdiğimize sevgimizi göstermemiz için illaki ölüm yıl dönümlerini beklemek gerekmez. Ne zaman hatırımıza gelir, kalkar anar, hayırla yâd ederiz. Siz anne veya babanızı anmak istediğiniz zaman ölüm yıl dönümünü beklemezsiniz herhalde. Gece-gündüz veya herhangi bir olay nedeniyle hatırlar, duygulanırsınız. Baba-anne! Şimdi zamanı değil, daha ölüm yıl dönümün gelmedi demezsiniz.

Bu tür anmalar bir sektör haline geldi, bizi aştı derseniz -görünen öyle sanki- bu demektir ki birileri bundan maddi veya manevi olarak faydalanmaya devam edecektir veya adettendir derseniz nice adetleri unuttuk. Bu adet nereye kadar devam edecek?

Bence ölenle ölünmez. Ölen sevdiklerimiz görevlerini yaptı gitti. Yaptıklarının karşılığını hem bu dünyada iken aldılar, öbür dünyada da alacaklardır veya hesap vereceklerdir. Yaşayan olarak bizler bu dünyada ne yapabiliriz, yarın biz de hesap vereceğiz diye düşünmemiz ve yapmamız gerekeni yapmalıyız. Ölmüş gitmişi övmekle veya yermekle bir yere varamayız. Övdüğümüz ve andığımız için bize sevap verilmeyecek, anmadığımız için günah da yazılmayacaktır.

Hiç Rahatından Ödün Vermedi (2)

Ailenin büyüğü olarak zaman zaman evinde toplanırız. Yine böyle bir gün. Mevsim yaz. Günler uzun. İki öğün yemek yiyorsun. Bir sabah, bir akşam. 

Akşam ezanıyla birlikte eve gidersin. Çünkü yemeğe başkası da gelecek, bekletmeye gelmez. Evin çocukları esnaf. Biraz geç gelir ama geçikse gecikse yarım saat gecikir, bekleyelim dersin. Şimdi gelir, az sonra gelir derken baktın ki geciktiler. Telefonla ararsın. İşleri çıktığını, az gecikeceklerini söylerler. Ha geldi, ha gelecekler derken oğlanlar da yoldayız diye telefon açarlar. Daha önce pişirilmiş ve soğuğan yemekler ısınması için tekrar ocağa konur. Şurada ne kaldı, bu zamana kadar bekledik, az daha beklesek ne olur diyorsun. Bir taraftan da sofralar kurulmaya başlar. Sen de beklediğime değdi, o güzelim yemekleri bir bir mideme indireceğim hayali kurarken yemek daha midene inmeden kursağında kalır. Çünkü evin büyüğü siz beklerken beni hesaba katmadınız, ben daha ölmedim, biraz da beni bekleyin dercesine yatsı namazını kılmak için yola koyulur. Oğulları eve girerken o, camiye gider. Çocuklar geldi, gel bugün namazı evde kıl, misafirleri bekletmeyelim uyarılarına kulak vermez, bisikletine atladığı gibi caminin yolunu tutar.

Tekrar başa döneriz artık. Çünkü yeniden beklemeye koyuluruz. Patlasan da, çatlasan da, karnın zil çalsa da, için dışına çıksa da bekleyeceksin. Konuşarak vakit geçirelim desen, açlıktan konuşmaya takadin kalmaz. Başa gelen çekilir dercesine içine kapanır, patlamaya hazır bir bomba gibi sessizliğe gömülürsün. İçinizden ha yarım saat daha bekleyiver diyebilirsiniz içinizden. Doğru bir namaz en geç yarım saat içinde biter. Ama büyüğümüzün namazı yarım saati çoktan geçer. Namaz bitince hemen gelivermez. Camiden cami görevlisiyle birlikte en son çıkar, imama elini uzatır, Allah kabul etsin der. Çıkan herkes gider, caminin ışıkları söner, caminin önünde kimse kalmayınca bizimki de kaç ben de gideyim der ve camiyi terk eder. 

Nihayet sofraya oturulur. Büyüğümüz  de sofraya oturduktan sonra yemeğe başlamadan önce hep yaptığı tasarruflarını da sofrada bir güzel icra eder. İyi kötü yemeğini hızlı bir şekilde yer, kalkarsın. Bizimki yine devam eder yemeye. Çünkü iyice acıkmıştır. Yedikçe yer, yedikçe açılır. Yine adam bu yaşına rağmen bu zamana kadar beklemiş, sen de amma sabırsızsın diyebilirsiniz. Efendim büyüğümüz akşam olmadan karnını doyurmuştur, tüm bekletmesi yeniden acıkmasını sağlamak. Çünkü tok karna yemek yenmez. Önemli olan onun açıkması. Sen istediğin kadar dokuz doğur.

Afiyet olsun!

Hiç Rahatından Ödün Vermedi (1)

Evinde veya misafirlikte varlığını hep hissettirdi, büyük olduğunu gösterdi hep. Yapmak istediğinden ve rahatından hiç ödün vermedi. Herkesi bekletti. Kendisini beklediklerini fark edince bundan daha büyük haz aldı, keyiflendikçe keyiflendi. Bıkmadan usanmadan bunu mütemadiyen devam ettirdi. Hıza düşmandı bir defa. Başkası onu bekliyormuş hiç umursamadı bugüne kadar. Denemesi bedava! Yeter ki sen onu bir yemeğe çağır. "Ben buradayım" dercesine varlığını iyice hissettirir.

"Sofra hazır" sesini duyunca kimseyi bekletmeyeyim diye yerinden kalkıp sofraya doğru gidersin. Büyüğümüz de yerinden kalkar. Sofraya oturursunuz birlikte. Eksik olan bir iki kişiyi beklerken bizimki yerinden kalkar, elini yıkamaya gider. Doğrusu yemekten önce eli yıkamak sünnettir. Elini gıcırdata gıcırdata yıkar ve havluya silmeden gelir. Daha önce oturup kalktığı yere tekrar oturur. Oturduğu yerde biraz elini kendiliğinden kurutmaya çalışır. Herkes ondan eline kaşığını alıp bir defa almasını bekler. Çünkü sofra büyüğündür bizde. O başlamadan yemeğe başlanmaz. 

Eline kaşığı alır. Hah nihayet başlayacak dersin. O da ne? Kaşığı tekrar bırakır. Acaba niye bıraktı derken oturmasını değiştirir, bağdaş kurar. Bu sefer ekmeği eline alır, bölmeye başlar. Eğer ev sahibi ekmeği bölmüşse bölünmüş ekmekleri alır, değişik yerlere koyar. Sonra kafasını kaldırır, gözleriyle sofradakilere göz gezdirir. Şimdi başlayacak artık diyorsun. Ne mümkün! Sen bu tarafa yanaş, sen öteye git şeklinde talimatlar yağdırır. Bu işlemi de bitirdikten sonra kaşığı eline tekrar alır. Sen sanırsın ki artık yemeğe uzanır. Sen öyle san! Kaşığı tekrar bırakır. Gömleğinin kolunu katlamaya başlar. Bunu yaparken de sana bakar, ne beklersiniz dercesine hafifçe gülümser. Sen elinde kaşık onu bekler durursun. Nihayet kol kıvırma işi de biter. Ekmeğe davranır bu sefer. Eline aldığı ekmeği lokma olacak şekilde böler, tekrar sofraya koyar. Tüm bu işlemleri yaparken de hadin hadin der. Yani başlayın, beklemeyin der. Ama kim başlayabilir ki? Sofrada büyük başlamadan kaşığı çorbaya uzatamazsın. Sonunda beklenen an gelir. Böldüğü ekmeği yavaşça alır, çorbaya banar.  Beraberinde kendini bekleyenler çorbaya kaşıklarını daldırırlar.

Dünya bizimdir artık. Beklediğimize değdi. Gerçi beklerken daha yemeğe başlamadan ayakların uyuşmaya başlamıştır ama olsun, başladık ya! Buna da şükür! Dişini biraz gıcırdatmış, sabrın en güzel örneklerini hakka'l yakîn göstermiş, bekleye bekleye koruk olmuşsundur ama olsun! 

Yemeğe başlarsın ama kurt gibi açlığından eser kalmaz, gerile gerile tavan yapan sinirin gerile gerile mideni küçültmüştür. Birden doyarsın, yediğinden de zevk almazsın. Her zamankinden daha az yersin. Yavaştan kalkmanın yollarını ararsın. Herkesin yemesini bekleyeyim diye yavaştan kaşığı yemeğe götürürsün ama tok karna yenen yemek zevk verir mi? Size afiyet olsun diyerek kalkarsın sofradan.

Büyüğümüz mü? Yavaştan yavaşa yemeye kendini alıştırır, kabın biri biter, diğerine başlar. Doyan kalkar. Her kalkana da ne oldu, yeseydin der ve kendisi oturmaya ve yemeye devam eder. Doymak nedir bilmez. Her kabı sünnetler, ev sahibine uzatır. Hazırlanan tüm yemeklere midesinde yer vardır. Ağır ağır midesine gönderir. 

Sen girersin, çıkarsın hala sofradadır. Nihayet tüm kablar yıkamaya ihtiyaç hissetmeyecek şekilde iyice silinir, süpürülür. Ardından dua edilir.

Afiyet olsun!

Adana'nın Bir Fellahı* Bana Güvendi ama Etli Etmek Kafalı* Bir Konyalı Güvenmedi (1)

2002-2005 arası yıllarımı Adana'da geçirdim. Çocukların giyimle ilgili bir ihtiyacını almak için Çakmak Plazada tanımadığım ve daha önce alışveriş yapmadığım küçük bir esnaf dükkânına girdim. Cebimde param yoktu ama tapu gibi kredi kartım vardı. Çektirip borçlanıyorsun. Bir ay sonrasında ödüyorsun. 

Alacağımız fazla tutmadı. Yanlış hatırlamıyorsam 7 milyon lira idi ödemem gereken miktar.  (paradan altı sıfır atılmamıştı) Esnaf aldıklarımı poşete koydu, bana uzattı. Ben de buradan alır mısın diye kredi kartımı uzattım. "Bizde post cihazı yok, kullanmıyoruz" dedi. Buyur buradan yak şimdi! Kredi kartımın kredisi yoktu burada. Adam bir güzel poşete de koymuştu. Ama bende nakit yok, o zaman aldığım kalsın dedim, bıraktım tezgahın üzerine. Esnaf "Al götür, güle güle kullanın, sonra verirsin" demez mi? Olur mu öyle! Siz beni tanımıyorsunuz. İsmimi, cismimi bilmiyorsunuz. Çıktığım gibi arkama bakmadan giderim, bir daha da uğramam dedim. Gülerek "Sen getirirsin, götür git, ben insan sarrafıyım" dedi ısrarla. Adımı bari yaz bir kenara dedim. "Yazmaya gerek yok, siz getirirsiniz, getirmeseniz de canınız sağ olsun" dedi.

Çıktım dükkândan. Bende bir sevinç bir sevinç! Mutluluğuma diyecek yoktu. Niçin sevinmeyeyim ki? Tanış olmadığım bir esnaf bana güvenmişti. Az önce üzerimde nakit yok derken duyduğum mahcubiyet, yerini anlatılmaz bir sevince bırakmıştı. 

Maaş gününü iple çektim. Bir an evvel gelsin ki şu bana güvenen adama olan borcumu bekletmeden, bir an önce vereyim dedim. Maaş günü yakındı zaten. Maaşımı alır almaz çarşıda başka işim olmamasına rağmen bindim dolmuşa. Gidip esnafa olan borcumu ödedim. Nasıl ödemem? Belki de bana güvenen ilk kişiydi.

*

Yıl 1991. Fakülteyi yeni bitirdim. Ankara'da  öğretmen olmak için girdiğim yeterlilik sınavında 159.yedeğim. 200 kontenjanın verildiği bu sınavı asil olarak kazanan arkadaşlarım görevlerine başladı. Ben beklemedeyim. Yedeklerden atanıp atanmayacağım belli değil. Bekleyeyim ama nereye kadar? Evli ve üç çocuk babasıyım.

Bir arkadaşın akıl vermesiyle Karatay ilçe Milli Eğitim Müdürlüğünde ihtiyaç olan vekil öğretmenliğe müracaat ettim. Herkes gibi beni de sözlü mülakata aldılar. (Bugün mülakatla öğretmen alınıyor diyenlere duyurulur. Mülakat eskiden beri bizim genlerimizde varmış. Mülakatta da bana vekil öğretmenliğe müracaat et diye akıl veren arkadaşın babası Hüseyin Amca referans olmuştu.) Mülakat sonucuma  göre Konya'ya 75 km mesafedeki Kemerli Kolca mezrasına müdür yetkili vekil öğretmen olarak görevlendirildim. Tası-tarağı toplayıp gittim oraya. (Devam edecek)

*Halk arasında Adanalı için fellah, Konyalı için de etli ekmek kafalı dendiği için bu tabiri kullandım. Hakaret kastım yok.

Celalettin Rûmî Kimdir? Ne Kadar Tanıyoruz?

Bu ülkenin sorunu çok. Saymakla bitmez. Bir tanesi de ölmüş-gitmiş, tarihe mal olmuş şahsiyetler. Yaşayan bizlerin kutuplaşmaya varan sorunları ölmüşler üzerinde de devam ediyor. Aynı kavgayı II. Abdülhamit, Vahdettin, Mehmet Akif, Said-i Nursi, Mustafa Kemal, İsmet İnönü, Adnan Menderes, Turgut Özal, Necmettin Erbakan, Süleyman Demirel ve benzerlerinin üzerinden devam ettiriyoruz. Kimimize göre bunlar birer hain, kimimize göre birer kahraman.  Aşırı nefret edenlerle, göklere çıkaranlar yüzünden bunları ve kimseyi olduğu gibi tanımıyoruz. Çünkü taraflar hep kendi penceresinden anlattı bunları. Kendilerinin tanıdığı veya tanımak istedikleri şekliyle tanıttılar bizlere. Bunlardan biri de Celalettin Rumi. 

Selçuklular döneminde yaşamış, bugün Konya ile özdeşleşmiş, bu şahsiyet kimimize göre Moğallarla anlaşmış bir işbirlikçi, meşhur eseri Mesnevi'sinde  ağza alınmayacak müstehcen hikayelere yer vermiş, eserini Kur'an'dan daha üstün gören, oğlu Alaaddin'i ve Nasrettin Tusi'yi Moğallar'a öldürten vs biri; kimine göre Anadolu'nın manevi mimarlarından, dine hizmet etmiş, çevresini aydınlatmış, ülkemize önemli eserler kazandırmış, hoşgörü sahibi bir Allah dostu. Eserlerinde yer verdiği müstehcen hikayeler hikmetlerle dolu, yazdığı her beytte derin manalar var. Mutasavvıf, postnişin ve Mevleviliğin kurucusu önemli bir şahsiyet.

Bu iki zıt anlayışa göre Celalettin Rumi'yi tanı da göreyim. Ne mümkün? Birinin ak dediğine, diğeri kara diyor. İşin ehli olduğunu söyleyenlerden bir kesim Celalettin Rumi'yi yerin dibine batırırken diğer kesim göklere çıkarıyor. İş bununla kalsa iyi. Durum bu olunca halk arasında öyle inanışlar dolaşmaya başlıyor ki dudağın uçuklar: "Mevlana türbesini ziyaret eden yarım hac sevabı alır", "Mevlana sayesinde Konya'ya bir şey olmaz. Zira Mevlana koruyor bu beldeyi", "Hz Pir'in huzuruna gidiyorum", "Bir savaş olduğunda türbedeki yatırlar mezarlarından kalkıyor, yerin altından geçip Alaaddin Tepesinden çıkarak savaşmaya gidiyorlar" gibi efsaneler de yok değil.

Gerçekten kimdir bu Celalettin Rumi? Ne kadar tanıyoruz? Bu kişiyi olduğu gibi tanıyamayacak mıyız? Tanımıyoruz gayri belli. İki zıt kutup, arasında anlaşmadan yakın zamanda çok tanınacak gibi görünmüyor. Çok bekleriz daha.

Aramızdaki bu zıtlıklar devam ettiği müddetçe oluşturduğumuz dezenformasyon sayesinde ölüler üzerinden kavgaya devam edeceğiz. Ne diyelim? Allah bizim hayrımızı versin.

Mevlana Müzesi Ziyaretlerinde Gördüğüm Üç Yanlış *

Konya deyince herkesin aklına Mevlana Müzesi gelir.  Konya, Mevlana ile Mevlana da Konya ile özdeşlemiş durumda. Konya'ya gelip de bu müzeyi ziyaret etmeyen yok gibidir. Yine Konya dışında tanışma esnasında Konyalıyım dediğin zaman "Mevlana diyarındansın" diyen de eksik değil.

Her yıl 7-17 Aralık arasında Mevlana'nın vuslat yıldönümü anma programı (Şeb-i Arûs) düzenlenir. Bu programa katılmak için Türkiye'nin her bir yerinden ve dünyanın birçok ülkeden katılım olur, özellikle son gün akşam yapılan kapanış  törenine devlet erkânı da katılmaktadır. 

Yıl boyunca yapılan Mevlana müzesi vb. tarihi yerlere yapılan ziyaretler ve aralık ayında yapılan sema törenleri dolayısıyla Konya piyasası canlanır. Başta turistik eşya satan esnafın, otel ve lokanta sahiplerinin yüzü güler.

Burada niyetim Mevlana müzesini ve törenlerini anlatmak değil. Olaya bir başka açıdan yaklaşmak istiyorum. Daha doğrusu ziyaret esnasında gördüğüm bazı yanlış uygulamalara işaret edeceğim.

Müzeye girdikten sonra hemen dikkatimi bahçesindeki şadırvanın ortasına yapılmış havuzun içine atılan bozuk paralar çeker. Havuza para atarken kimseyi görmedim. Niçin atarlar bilmiyorum. Zaten para atan birini görsem yanına varıp niçin attığını sorarım. Eğer bunu yapan sevap olsun, dileklerim kabul olsun diye yapıyorsa havasını alır. Bu gidişle daha çok para atar böyleleri. Üstelik bu yaptıkları sevap olmadığı gibi dine sonradan sokuşturulmuş ve dinen caiz olmayan bidat bir harekettir. Yani günahtır. Böylelerinin amacı sevap kazanmak ise müze yetkililerine giderek müze giderleri için makbuz karşılığı bağışta bulunurlarsa daha iyi bir iş yapmış olurlar.

Müzede gördüğüm ikinci bir yanlış uygulama, müzenin içerisinde kadınların namaz kılmalarıdır. Gel de çık bu işin içerisinden şimdi. Namaz kılınan bu yere müze dense de burası düpedüz bir türbedir. Yine bildiğim kadarıyla türbe, kabir vb. yerlerde namaz kılınmaz. Burada namaz kılan kadınlar ne namazı kılarlar bilmiyorum. Ben orada iken namazını bitirip çıkan birini görsem "Hanımefendi, siz ne namazı kılarsınız burada? Benim bilmediğim bir durum varsa -ne olur- söyleyin, ben de kılayım" diyeceğim. Merak ediyorum burada namaz kılanlar namaz kılacak bir yer bulamadılar mı? Hâlbuki müzenin hemen yanında tarihi Sultan Selim Camii var. Namazlarını niçin burada değil de türbenin içinde kılarlar? Acaba birileri onların kulağına eğilip bu türbede namaz kılmak çok sevaptır mı dedi? Burada namaz kılanlar da daha çok sevap beklerler. Günah kazanmasınlar yeter.

Müzede gördüğüm bir diğer husus türbede metfun bulunanlar için eller açılarak yapılan dualardır. Dua etmeyi de mi sorun olarak görüyorsun diyebilirsiniz. Dua etmekte sorun yok. Hatta yapmamız gereken bir vecibe olarak görürüm dua etmeyi. Çünkü türbe, mezar görsek veya bir kabristanın yanından geçerken Fatiha okur, dua ederiz. Burada dikkat çektiğim, dua eden bazıları orada metfun bulunanlar için dua edeceği yerde onlardan yardım istiyorlar. İçinizden herkes sessizce elini açıp içinden okuyor, metfunlardan yardım istediğini nereden biliyorsun diyebilirsiniz. Havuza para atana niçin para attığını, türbenin içinde namaz kılanlara niçin namaz kıldıklarını sormadım ama oradaki yatırlar için yanımda dua eden birine ne dedin diye sordum. Bilin bakalım, ne cevap aldım. Bana "Mevlana'dan yardım istedim" dedi. Vallahi böyle dedi, billahi böyle dedi. Yani ölmüş birinden yardım istediğini söyledi bundan tam otuz yıl önce ellerini açmış dua eden biri. Yine bildiğime göre -ölen kim olursa olsun- ölmüş, gitmiş birinden yardım istenmez. İslam buna da cevap vermez. 

Affınıza sığınarak Mevlana müzesinde gördüğüm havuza para atma, içerisinde namaz kılma ve ölenlerden yardım isteme yanlışlarına işaret etmeye çalıştım. Bu değindiğim hususlara dikkat eden duyarlı ziyaretçi sayısı çok olsa da sayısı az da olsa sevap kazanacağım diye günaha giren ve bir çuval inciri berbat edenler de var. 

Ezcümle türbede havuza para atmak, türbenin içinde namaz kılmak ve ölmüşlerden yardım istemek dinen yasaktır! Aman dikkat! Pirince giderken evdeki bulgurdan olmayalım. (Sevap kazanacağız derken hazırında günaha girmeyelim.) 

* 28/12/2018 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde yayımlanmıştır.

Vatandaşa Bir Dokun, Bin Ah İşit!

İşinden gücünden fırsat bulup çarşı-pazara bir dolaşmaya çıkarsan, bir tanıdığa rastlayıp bir kenar ve köşede laflarsan, insanların dert küpü olduğunu görürsün. Tek suçun ne var, ne yok demek. Hal-hatırdan sonra başlıyor konuşmaya. Yeter ki dokun, bin ah işitirsin. Çözüm mercii olmadığını bile bile vatandaş içini sana boşaltıyor.

Herkesin de derdi farklı farklı. Anlatılanlara göre kiminin çocuğu işe girememiş, kiminin çocuğu kazandığı halde torpili yeterli olmadığı için işe yerleşememiş, kiminin çocuğu mülakatta elenmiş, kimi borç batağı içerisine saplanmış, kimi ekonomik darboğaz içerisinde. Kiminin çocuğu işten çıkarılmış, kimininki içeride.

Kimi siyasetin gidişatını, ekonomik durumu, kimi açıklanan belediye başkanı adaylarını beğenmiyor. Kimi adaylık beklentisi içerisinde. Kimi oğluna kız, kimi de kızına damat arıyor. Kimi çocuklarının okumadığından dem vuruyor.

Önce anlatıyor anlatıyor, ardından sözü haksızlıklar yapıldığına getiriyor.

Gördüğüm kadarıyla herkes kendince bir problemin içerisine belenmiş, debelenip duruyor, çıkamıyor bir türlü. Yine herkes problemi karşıda görüyor, kendisini işin içerisine katmıyor. İşin olmayacak, bir de kafan götürecek dinleyip duracaksın. Sadece dinleyeceksin. Çünkü kimse senden çözüm önermeni beklemiyor. Senden tek istediği kendisini dinlemen. Dinlemenin dışında bir şey beklenmiyorsa iyiymiş falan demeyin. Dinleyen burada dinleye dinleye dert küpü olup çıkıyor. Çünkü senden istenen derdine ortak olman.

Dertsiz insan olmaz. Dert olacak ki insan çözmek için uğraşacak. Gözlemlerine göre 3-yıl öncesine göre insanlar daha bir karamsar. Geriye doğru gittiğimizi düşünüyorlar.

Konuşup içini döken ve bu yol ile rahatlayanların yanında bir de gördüğün zaman fellik fellik kaçan, kaçmıyorsa bile susan ama yüz hattından çok dertli olduğu belli olan içine kapanmış insanlar vardır. Ya sana selam verip uzaklaşıyor, ya görmezden gelerek geçip gidiyor, ya da seninle oturmak zorunda olursa hep susuyor, konuşmuyor. Hal hatır veya bir şey sorsan bana fazla soru sorma dercesine kısa cevaplar veriyor, gözlerini de kaçırıyor. Sen konuştuğun zaman hiç sohbete katılmıyor, sözlerine katılıyorum veya katılmıyorum da demiyor. Bu konu bunu açmadı, başka konu açayım diyorsun. Ona da bir şey demiyor. Böylelerini bedenen yanında ama ruhen uzaklarda olduğunu anlıyorsun hemen. Ruh gibiler anlayacağınız.

Konuşup derdini anlatan ve kafanı ağrıtanları öpüp başına koyasın geliyor içine kapananları görünce. Dertli oldukları ayan-beyan belli olmasına rağmen susmaları hayra alamet değil. Kendilerine de zarar verebilirler, çevresine de.