Otuz Üç Derece Sıcağın Altında Kravatlı Bir Adam

Meram Yaka otobüsüne bindiğimde çoğu zaman bir beyefendiyi görürüm. Dikkat çeken nevi şahsına münhasır bir görüntüsü var. Sanırım bir kamu kurumunda memur. Kuvvetle muhtemel bir öğretmen. Çünkü çoğu zaman sabahın erken saatinde onu elinde çantasıyla görmek mümkün.

Otobüse bindiği zaman ne selam verir, ne selam alır, ne insanların yüzüne bakar, ne de başkasının yüzüne bakmasına imkan verir. Genelde ön koltukları kapar, oturaktan öne doğru sarkar, öndeki demirlerden destek alır.

Hayata küsmüş bir hali var. Dünyadan ve insanlardan bir beklentisi okunmuyor yüzünde. Gülmeyen, asık suratlı bir yüzü kimseyi yanına yaklaştırmaz. Zaten yanındaki koltuğu hep boş olur. Çünkü koridor tarafındaki koltuğa oturur. Biri kalkar da yanına oturmaya kalkarsa “Beyefendi geçebilir miyim” diye izin alması gerekir. Buna da bugüne kadar cesaret eden olmadı.

Dün yine gördüm otobüste. Orta kapı boşluğundaki koltuğa iki kişilik oturmuş vaziyetteydi. Sanırım hastaneden geliyor. Çünkü sağ kolu sarılı idi. Haberi var veya yok, yaralı yerinden bandajın dışına kan sızmış, neredeyse kolundan aktı akacak.

Yüzü, duruşu ve oturuşu yine her zamanki karizmasıydı. Boynundan düşmeyen kravatı da. Sıkı sıkıya bağlamıştı yine yakasına kravatı. Adamdaki kravat aşkına bak dedim kendi kendime. Malumunuz mevsim yaz. Hava raporları Konya’yı 33 derece gösteriyor. Adamın boynunda yine kravat! Üstelik yaz tatilinde ve hastaneden geliyor. Pes, bu kadar da olmaz.

Birkaç yıl öncesi olsa kravat devlet memuru için zorunludur, mecburen takacak derim. Ama Yönetmeliğinde olmasına rağmen memurların giyim ve kuşamları sendikaların aldığı karar gereğince uygulanmıyor. İsteyen istediği şekilde dairesine ve okuluna gidiyor. Zevklerle, renkler tartışılmaz, adam istediğini giyebilir, kravat da takar diyebilirsiniz. El hak doğru dersiniz. Adam istediğini giyer, istediğini de takar. Kendi tercihi elbet! Benim merakım bu adam yatağa girerken o kravatı çıkarıyor mu? Gördüğüm kadarıyla resmiyeti seven ve ciddiyete hayran biri.

Hep dikkatimi çeken bu kravatlı halini soramadım gitti. Zira cesaret edemedim.

Stratejik Ortaklığa Bir Ayar Verme Zamanı *

ABD denen yamalı bohça devletin ne hinoğlu hin olduğu hepimizin malumu idi.  Bundan ne dost olur, ne de post. Buna rağmen ilişkilerimizi kör topal devam ettirdik. Çünkü zamanında bu ülkeyi yönetenler bizi göbekten bağlamışlar. İki ayrı bağımsız devlet gibi oturmamışlar masaya. Onlar strateji belirlemiş, bizi ise bu stratejinin devamı için ortak yapmışlar. Sonunda "Dost ve müttefik ülke, stratejik ortak" olmuşuz. Bu ortaklık nasıl bir ortaklık ise Kovboy; ne bizimle oldu, ne de bizi kendi halimize bıraktı. Kararı o aldı, işe bizi yolladı. Tek yaptığı "Sen aslansın, bu işi yaparsın" olmuş; sırtımızı sıvazlamış. Hasılı ipi eline almış veya kaptırmışız. Benim bu ortaklıktan anladığım; nimet ya da çıkar ortaklığı değil, külfet ortaklığı. Yani ABD'nin çıkarına bir ortaklık!

Zamanında konmayan mesafe dolayısıyla ABD başımıza ekşidikçe ekşidi. Olur olmaz tavırlar içerisine girdi. Bir zamanlar altımızı oymak için çevirdiği dolapları açıkça oynamaya başladı. Ben sana istediğimi yapar, istediğimi söyler, senin aleyhine istediğim kararı alır, sana istediğim operasyonu çeker, seni istediğim yere sürüklerim havasına girdi. Her ne kadar Türkiye her yönüyle göbeğinden bağlı olsa da eski çamlar bardak oldu. Çünkü Türkiye eski Türkiye değil artık! ABD'nin anlamadığı da bu zaten!  

Son ABD-Türkiye ilişkileri, daha doğrusu ABD'nin bu ülkeye karşı nezaket kurallarını aşan tavrı göstermiştir ki Kızıl Derelilerin katili bu devletten stratejik ortak olmaz. Müttefik ülke, hele dost ülke hiç olmaz. İstekleri yerine getirilmeyince ne kadar alçalabildiğini, neler yapabileceğini, bu ülkeyi nasıl ateşe verebileceğini hep beraber gördük. Kibri tavan yapmış, ne oldum delisi hali ayan beyan ortada. 

Son olaylar göstermiştir ki ABD’nin Türkiye’ye ayar vermek için yaptığı saldırılar bize hasar verse de kendisinin dişleri dökülmüştür. Görkemli karizmasını çizdirmiştir. Bundan sonra olur olmaz üzerimize gelemeyecektir. Gelmeye çalışırsa da yoğurdu üfleyerek yiyecek, emirler yağdıramayacaktır. Terbiye edilmiş bir şekilde gelecek: “Türkiye yine bizim bu isteğimizi reddeder mi” diye düşünecektir.

Tam bu durumda ne yapmak lazım? Ortaklığından zarardan başka hiçbir hayrını görmediğimiz okyanus ötesi bu devletten yavaş yavaş kendimizi kurtarmamız gerekiyor. Son atış olan salvoları bir bitsin, bize karşı eteğindeki taşları bir bir döksün, tüm kozlarını oynasın, son mermisini atsın; biz bunları azim ve gayretle, bir ve beraberlik içerisinde soğukkanlılık örneği göstererek savuşturalım, yıkılmayıp ayakta kalalım. Ardından ya iki bağımsız devlet gibi çıkar ortaklığına dayalı masaya oturalım, ya da vuralım tekmeyi, işimize bakalım. Bir daha ne o bizim yanımıza, ne de biz onun yanına gidelim. Canın cehenneme diyelim. Verilmiş sadakamız varmış deyip yolumuza devam edelim.

ABD ile tüm ilişkilerimizi keselim, ortaklığı bozalım derken bu öneri bize çok absürt gelebilir. Elbette iç içe geçmiş ilişkiler bugünden yarına birden bitmez, bitirilemez. Devam eden bir evlilikte bile bir ayrılık meydana geldiğinde ilişkiler birden bitmez; zamanla sona erer. Her yönünle iç içe geçmiş Türk-Amerikan ilişkilerinde önce bir seviye yakalanabilir, mesafe konabilir. Türkiye bunu yapabilirse nasıl ki Kurtuluş Savaşında verdiğimiz bağımsızlık mücadelesi dünya mazlumlarına örnek olmuşsa bu tavrımız da örnek olacak ve dünya devletlerinin kurtuluşu olacaktır.

* 27/08/2018 günü Anadolu'da Bugün gazetesinde yayımlanmıştır.

Yer Bildirimi Yapmak

Sosyal medya çıktı ya bazıları durmadan gittiği yerin bildirimini yapıyor. Yani "Ben falan yerdeyim" diye yerini haber veriyor. Özellikle tatil beldesine gidenler yapıyor bunu. Niye yapıyorlar ki? Bir ara bu yer bildirimi yapanlardan birini görürsem sebebini soracağım eğer unutmaz isem?

Yer bildirimi yapanların çoğu fakir olsa sebebini bulmak kolay. Çünkü eskiden de insanlar konum bildirirdi. Ama bunu ihtiyaçtan yapardı: Hani adamın biri yolculuğa çıkmış. Ailesi merak etmesin diye nerede olduğunu bildirmek için adam gittiği yerin PTT'ine varır, ailesini ödemeli aramak istediğini söyler. Çünkü cep telefonunun olmadığı, ev telefonlarının yaygın olduğu dönemde şehirlerarası telefon görüşmesi pahalıydı. PTT'deki görevli verdiği numarayı çevirir, "Efendim, şu şehirden arıyorum. Falan kimse sizinle ödemeli görüşmek istiyor, kabul ediyor musunuz diye sorar. Ailesi "Ödemeyi kabul etmiyorum" cevabı verir. Görüşme olmaz ama maksat hasıl olmuştur.  Bu yol ile aile birbiriyle  görüşmeden haberleşmiş ve masraf edilmemiş olur.

Bulunduğu yerin bildirimini yapanların çoğunun imkanı yerinde. Üstelik zengin-fakir herkesin cebinde pardon elinde telefon var. O zaman bu yer bildirimlerinin sebebi ne? Sebebini bilmediğimiz bir konu hakkında konuşmak zor. Ama ben kendi kendime beyin jimnastiği yapacağım izninizle. Nasıl ki zenginin parası züğürdün çenesini yorarsa ben de konum bildirenler adına kendimi yoracağım. Buyurun:

1.Eş, dost ve tanıdıklara hava atmak için. Görün, bak ben nerelere geldim. Benim geldiğim yere sizin hayalleriniz bile yetişemez. Gezme öyle değil, böyle gezilir. Bakın ben lüks yaşıyorum. Bir bakmışsın Hanya'dayım, ardından Konya. Üstelik her yeri geziyorum: Kah camide, kah lokantada, kah otel, kah deniz, kah yurtdışı. Ne demişler çok okuyan değil, çok gezen bilir diye atalarımız. Benim yaptığım da bu. Anlayacağınız ben yabana atılır biri değilim. Önemli biriyim vesselam! Yer bildirimi yapıyorum ki ağzınızın suyu aksın. Bu arada ağzınızın suyu akarken mel mel bakmayın: Beğen tuşuna basın, hatta iyi gezmeler diye dilek ve temenniler yazın. Sakın benim gibi olmaya çalışmayın, zaten beceremezsiniz. Ayrıca coğrafya bilginiz biraz gelişsin size iyilik yapıyorum. Hem bilgi sahibi olur, hem de göremeyeceğiniz yerlerin doğal güzelliklerini sizin önünüze seriyorum.

2.Beni merak ediyorsanız boşuna aramayın, ben buralarda yokum.

3.Sizinle görüştüğüm zaman nerelerdeydin diye sorup benden cevap almaya çalışmayın. Zira benim zamanım kıymetli. Görün nerede olduğumu! Gördükten sonra nerede olduğumu sorman abesle iştigal gibi bir şey.

4.Herkes gittiği yerde konum bildiriyor, var ki bir hikmeti paylaşılıyor. Demek ki farz gibi bir şey bu. O zaman benim ne rem eksik.
5.Bulunduğum yerin konumunu paylaşmazsam çatlar ölürüm, içim dışıma çıkar.
6.Çoğu kimsenin gelemediği bu yeri paylaşayım da düşman çatlatayım.
7.Konumla yerimi bildireyim ki dönüşte birileriyle karşılaşırsam "Maşallah! Çok geziyorsun, iyi yapıyorsun" desinler.

Gezme-tozma üzerine konum bildirenler için aklıma gelenler bunlar. Her paylaşanın niyetini bilemem. Belki de aklıma gelenlerin hiçbiri değil. Hizmetinden sual olmaz.

Konu konum bildirimlerinden açılmışken başka paylaşımlar da var. Birkaç cümlede onlar hakkında sözümüz olsun:
"Falan kişi şu hastanede kendisini üzgün hissediyor...kötü hissediyor...morali bozulmuş hissediyor." gibi. Tamam kardeşim! Sen de hastasın. Derdini paylaşmak hissediyorsun. Zira dertler paylaştıkça azalırmış. Bari derdin ne? Onu da yaz da sevenlerini ve takipçilerini başka dertlere gark etme. Ne oldu sorusunu sormaları hoşuna mı gidiyor yoksa? Biliyorum dertlisin. Merakımı af buyur. Hasta ve dertli iken konum nasıl aklına geldi?

Huzurlu ve mutlu hissedenleri de görürüz çoğu zaman. Bunların keyfine diyecek yok. Allah dert vermesin, huzur ve keyiflerini faik eylesin. Siz de huzur ve mutluluğunuzu yazsanız da takipçilerinizi merakta bırakmasanız olmaz mı? Sevenleriniz mıtluluğunuza ortak olsa fena mı olur?

Konum bildirimi yapıp bunu sosyal medyadan paylaşanlar kendi tercihleridir, saygı duyarım. Ama yer bildirimi yapmanın bazı sakıncaları olabilir. En azından benden sakınmalarında fayda var. Zira birinin -özellikle yakınen tanıdıklarımın- ailecek şehir dışında olduğunu öğrenen ben, nasılsa evde kimse yok diye evlerini bir güzel soyarım. Gördüğünüz gibi ben neler yapabileceğimi açıklayarak dişimi gösterdim. Ya bir de sizi takip eden ve dişini göstermeyen kişiler...Bunu da siz düşünün!

Desene Avrupalılar Bizden Daha Az Yanacak!

14.08.2018 akşamı haberleri izlerken "Herkes müteahhit olamayacak" şeklinde bir haber kulağıma çaldı. Ardından yetkili birini konuşturdu haber kanalı: "Avrupa'nın tamamında 30 bin, Türkiye'de ise 300 bin müteahhit var. Bundan sonra herkesin müteahhit olmaması için bazı kriterler getirilecek" dedi. Olması gereken bu idi zaten. Fakat çok geç kalmadık mı? Ama bizde zaten bu işler böyle olur. Önce herkes istediğini olur, istediği işi yapar. Ardından devlet kriterler koyar. Hasılı TC yine yanıltmadı bizi. Bir klasiğini daha gösterdi.

Müteaahhitlerle ilgili kriterler ne zaman yürürlüğe konur? Müteahhit olmak kolaylaşır mı yoksa zorlaşır mı? Mevcut müteahhitleri "İnşaat yapabilir" sertifikası almak için formalite bir kursa mı tabi tutar? Bunu da zaman gösterecek. Ama şu bir gerçek ki bizde müteahhit olduğundan fazla. Üstelik bu işi yapanların çoğu da mektepli yani mühendis falan değil. Bu işi yapmak için Türkiye'de şu ana kadar geçer kural, parası olan bu işi yapar. Hatta çoğu alaylının emrinde nice mühendislerimiz çalışır. 

Bir haber benim ilgimi çeker de ben bunu yazı konusu hatta üzerinde mizah yapmam mı? 

Hazır ülkemizde kriz varken 300 bin müteahhit bizim bir kurtuluşumuz olabilir. Habere göre koca Avrupa kıtası müteahhit yönünden çok bakir. Ülkemizde inşaat sektörü de durdu. En iyisi Avrupa'ya müteahhit ihraç etmek.

Yetkilinin Avrupa-Türkiye müteahhit sayısını karşılaştırması, bizde yapılan binaların çoğunun çürük olması ister istemez bir fıkrayı aklıma getirdi:

Cennet ve cehennemlikler  bir gün birbirlerine: Uzaktan uzağa görüşüyor, fazla hasret gideremiyoruz. En iyisi herkes kendi tarafına bir köprü yapsın. Daha sık ve yakın görüşür, laflarız demiş. Köprü yapmak için sözleşmişler.

Belirlenen tarihte cehennemlikler yaptıkları köprünün üzerine çıkıp cennetlikleri beklemeye koyulmuşlar.  O da ne? Cennet tarafında köprü yapılmamış. Az sonra cennetlikler gelir. Cehennemlikler: "Hani köprünüz, niye yapmadınız? Bak biz birden yaptık" derler. Cennetlikler, "Doğru, yapamadık. Çünkü biz içimizde müteahhit bulamadık" demişler. Fıkraya göre teşbihte hata olmasın. Avrupalılar bizden daha az yanacak demektir.

Umarım içinizden biri bu fıkranın aslı var mı? Bugüne kadar cennet ve cehenneme gidip gelen var mı? Halihazırda cennet ve cehennem kurulmuş mudur? Öbür dünyada cennet ve cehennemlikler birbirini görecek mi? Tüm müteahhitler cehennemlik mi? Bununla ilgili elinizde sağlam bir kaynak var mı? Bu kaynak sahih mi? demez. Avrupalılar daha az yanacak derken elinde cennet ve cehennemin tapuları var da tapu mu dağıtıyorsun denilmez. Adı üzerinde fıkra bu. Kıssadan hisse gibi bir şey.  Sözüm işini düzgün yapan müteahhitlere değil tabi. Allah işini düzgün yapan müteahhitlerimizin sayısını çoğaltsın.

Dertlenmek/Dert Edinmek Çok mu Zor? *

Ülkemin bazı insanlarını anlamak zor! Ama zor günler onların bilinçaltını ortaya çıkarıveriyor. İyi ki sosyal medya var, iyi ki bu alemi kullanıyor da içini boşaltıveriyor. Yeter ki zor ve darda kal, gerçek yüzünü görüveriyorsun. Zaten boşuna dememişler, zor günde kişinin ne olduğu belli olur diye.

Sadede gelmeden bir örnek vererek yazımıza devam edelim. Biri aşırı surattan hiç olmayacak yerde kaza yapmış, ya aracının içinde can çekişiyor, ya da yaralı bir şekilde yola savrulmuş. Bu durumda ne yaparız? Hemen bir ambulans için 112'yi arar, ambulans gelinceye kadar yaralıya zarar vermeden yapabileceğimiz bir şey varsa yaparız. Bu durumda yaralıya "Kazayı nasıl yaptın, gözün kör müydü, niçin hız yaptın, kurallara uymazsan işte böyle olur, ne halin varsa gör" demeyiz. Soğukkanlılığı bırakmadan olan olmuş, adamın hatasını sonra konuşuruz deyip içimize atar, üzüntülü bir halde yardımseverliliğimizi ortaya koyarız. Olması gereken de bu. Gerekirse yaralının istediği yakınlarına haber veririz. "Oh iyi oldu" deyip el ovuşturmayız ve sevinmeyiz.

Şimdi gelelim sadede... Ülke, ABD merkezli bir ekonomik yaptırımla karşı karşıya, bugüne kadar görülmemiş bir saldırı altındayız. Paramız dolar karşısında eriyip gidiyor, doların ateşi sönmüyor. Zaten bu savaşı başlatanlar da kriz devam etsin istiyor. Bu durumda aynı geminin insanları olarak düşüncemiz ne olursa olsun düşmana karşı bir ve beraber olup kenetleneceğimiz yerde bazılarımız "Dolar şu kadar oldu, EURO bu kadar oldu, benzin şu kadar zamlandı. Biz demedik mi bu ekonomik modelle ekonomimiz düzelmez diye ama bizi dinlemediniz. Üstelik daha düne kadar ABD ile bir ve beraberdiniz. Bu işler 'Onların doları varsa bizim de Allah'ımız var' demekle olmaz. 'Halkımız bizimle beraber’ demekle olmaz, 'Yastık altındaki dolar ve altınları bozdurun' demekle olmaz. Sonra halkta para mı var? 'Önce kendin bozdur ve zengin ettiklerin bozdursun.' Ülkeyi 16 yıldır siz yönetiyorsunuz. Siz iktidara gelmeden dolar şu kadardı, şimdi bu kadar oldu. Eskiden bir asgari ücret ile şu kadar çeyrek alınıyordu, şimdi bu kadar alınıyor, maaşlar eridi. Bu ekonomik krizin sorumlusu sizsiniz" şeklinde yazıyor, çiziyor, paylaşıyor, yorum yazıyor, cevap veriyor ve konuşuyor. Bu tiplerin içinde oh oh ne iyi oldu, çekerler giderler artık, dercesine umutla beklenti içerisine girenler bile var. 

Halkımızın kahir ekseriyeti bu krizde elimden ne geliyorsa onu yaparım, buna hazırım derken bazıları orta yerde trafik kazasından beter bir durum varken hiçbir şey yapmadıkları gibi kah ayıplıyor, kah tiye alıyor, kah kızıyor, kah sevinçten dört köşe oluyor. Akıl vermeyi de ihmal etmiyor.

Burada ülkeyi yönetenler masum, sütten çıkmış ak kaşıklar, tüm suç ABD'de demiyorum. Paramızın pul olmasında zamanında tedbir almamalarından dolayı hükümet edenlerin ihmali var. Ama bu, şimdinin meselesi değil. Orta yerde bir yangın var. Ki bu yangın sadece ekonomiyi bu hale getirenleri vurmayacak, aynı gemide olan hepimizi vuracak. Şu durumda yapılması gereken bu yangını söndürecek avucumuzda bir avuç dolusu su varsa sadra şifa olmasa da onu yangına boşaltmaktır. Hiçbir şey yapamıyor veya yapmak istemiyorsak susalım, dertlenelim. Timsah gözyaşları dökmeyelim. Piyasa oturduktan sonra eteğimizde ne taş varsa dökelim. Ama şimdi zil takıp oynamayalım.

Sahi çok mu zor susmak, üzülmek, ülkenin derdiyle dertlenmek...

* 17/08/2018 günü Anadolu'da Bugün gazetesinde yayımlanmıştır.

Klimanın İntikamı

Cuma günü akşama doğru başım ağrımaya başladı. Bu ne iş dedim kendi kendime. Çünkü kolay kolay başım ağrımaz. Niçin ağrıdı acaba? Düşündüm bir sebep bulamadım. Bazılarının sık sık başvurduğu ağrı kesici de kullanmıyorum. Kalktım bir güzel alnımı, boynumu, şakaklarımı ovaladım. Hafif geçer gibi oldu. Yine ağrımaya başladı. Tekrar tekrar yıkadım. Hah geçti derken yine geldi başımın belası ağrı. Zonkluyor. Sadece başım olsa omuzlarım tutulmuş, boynum da dönmüyor.

En iyisi uyumak! Uyuyunca geçer dedim. Sabah kalktım. Daha da ağırlaşmış ve ağrısı geçmemiş bir başı teslim aldım tekrar. Eşim mahkum zaten. Atsan atılmaz, satsan satılmaz. Diş değil ki bu! Duş alıp çıktım. Başımın ağrısı hafifledi, yerini ince bir sızı aldı. 

Öğleden sonra bir arkadaşım şirketine uğradım. Birkaç arkadaşla çayımızı yudumluyoruz. İçimizden biri sıcak değil mi burası dedi. Kalkıp klimayı çalıştırdı. Tam karşısındayım klimanın. Çalışmaya başlayan klimanın serinliği bana gelmeye ve üşütmeye başlayınca hemen yerimden kalkıp klimanın kör noktasını aradım. Kenara geçtim ve dünden beri başımın ağrımasına sebep olan nedeni buldum. Klimaydı başımı ağrıtan. Ah imam, alacağın olsun senin dedim. 

Cuma namazını kılmak için mahallemizdeki camiye gitmiştim. Caminin ortasında boş bulduğum yere oturdum. Her cuma olduğu gibi imamımız vaaz veriyordu. Vaazı dinliyorum ama üşüyorum. Kare şeklinde kutu gibi olan caminin doğu ve batı duvarlarına monte edilmiş klima sonuna kadar açılmış; üfürdükçe serinletmenin de ötesinde üşütüyordu beni. Kenar köşe bir yer bulup kalkmak istedim. Ama beyhude bakış benimki. Çünkü cuma namazında öyle istediğin yere oturmam mümkün değil. Neresi boş ise orası senin. Üşüşem de bulunduğum yerde oturmaya devam ettim. Vaaz, ilk sünnet, iç ezan, ardından hutbe ve son sünnet derken klima mal bulmuş mağribi gibi üzerime üfürdükçe üfürdü, üfürdükçe üşüttü. Sanırım camiyi serinletsin diye klima sonuna kadar açılmış. Ya Rabbi! Şu namaz bir bitsin dedim içimden. Çünkü kendimi tedbirsiz bir şekilde kışın ayazında hissettim. Üzerimde ağustos ayına uygun kısa kollu bir penye vardı. Ben cumayı, mevsimi hesap ettim de camiyi, imamı ve klimayı hesap edememişim. Yazın ortasında kışta-kıyamette kalacağımı bilseydim kışlıklarımı giyer, üzerine de paltomu giyerdim. Kenarda namaz kılanlar biraz daha serinlik gelsin hesabı yapılırken ortadaki kılanlar ne hali varsa görsün diye düşünülmüş olmalı.

Omuzlarımda ve boynumda hala kırgınlık ve ağırlık devam etse de tamı tamına bir tam gün çektikten sonra başımın ağrısı geçti. Bize sıkıntı vermesin, serinletsin, rahat rahat namazı kılalım düşüncesiyle sonuna kadar açılan klima intikamını böyle alır. Buna da şükür! Ya geçmeseydi... İşte o zaman çek dur, bir de hap atmayan ve doktora gitmeyen cins biriysen.

Niye açarız ki klimayı sonuna kadar? Namaz kılarken, seyahat ederken, otururken klima; kışın sıcak üfürecek, yazın da soğuk. Ne birazcık yanmaya, ne de üşümeye geliriz. Azıcık sıkıntıya, meşakkate dayanamayız. Çoğumuz bu klimanın intikamı müthiş olacak diye düşünmüyoruz bile o an. Alacağın olsun imam senin! 

Yumuşak Karnımız Ekonomi *

Bir zamanlar bu ülkede gidişata ayar vermek amacıyla her 10 yılda bir darbe yapılır, Türk siyaseti yeniden dizayn edilirdi. Darbeye gerekçe hazırlamak ve darbe ortamını oluşturmak için başta terör olmak üzere her yola başvurulurdu. Halk iyice bezme noktasına getirilir, "Gelecekse asker gelsin" dedirtilirdi. Hatta adımız darbeler ülkesi olarak anılır olmuştu. Darbeler geride kaldı. Türkiye'nin bir daha bir darbe ile karşı karşıya kalması mümkün değil. Fakat darbeye benzer bir başka durumumuz daha var. Tıpkı darbe gibi bir ekonomik kriz de bizi belirli aralıklarla yokluyor. 

Çok eskiye gitmeyeceğim. 80 öncesini hayal-meyal hatırlıyorum. Karaborsa ve stokçuluk almış başını gitmişti. Para yoktu millette. Olsa da birçok malı almak için kuyruğa girmek gerekiyordu. Bu dönemler, bir siyasinin deyimiyle "70 sente” muhtaç olduğumuz dönemlerdi.

Özal ile birlikte ülke bol enflasyonlu bir döneme girdi, vatandaşın cebi para gördü, tüketim özendirildi. Ayağımızı yorganımıza göre uzatmamaya başladık. Borç yiğidin kamçısıdır, atın ölümü arpadan olsun dedik. Bize "çağ atlatan" bu saadet zinciri böyle devam edecek sandık. 90'lı yıllardan itibaren kendini göstermeye çalışan likidite sıkıntısı, Çiller'in başbakan olduğu dönemde bizi ve piyasaları vurdu. TL'nin döviz bazında erimesiyle birlikte halk iyice fakirleşti. Hükümet 5 Nisan kararlarını uygulamak zorunda kaldı. Para sıkıntısını gidermek için IMF’nin kapısı çalındı. Özal ile birlikte alt yapısı oluşturulan özelleştirmeye hız verildi.

Değişik koalisyon hükümetleriyle 2001 yılına geldiğimizde kriz bizi yine vurdu. Dönemin başbakanı Ecevit'e yazar kasa atıldı, Sezer tarafından kendisine Anayasa kitapçığı fırlatıldı. Gecelik faizler tavan yaptı. Daha fazla fakirleştik. Her kriz döneminde olduğu gibi bu dönemde de iflaslar oldu. Krizi aşmak için dışarıdan Kemal Derviş bakan yapıldı. İMF ile yeniden stand-by anlaşması yapıldı. Devlete ait işletmelerin birer birer satılması kararı alındı.

2002'ye gelindiğinde, erken genel seçim kararı alan koalisyon ortaklarını, seçmen sandığa gömdü. Halk yeni kurulmuş bir partiye iktidarı verdi. Erdoğan hükümeti ekonomiye ağırlık verdi, enflasyonla mücadele için sıkı bir maliye politikası izledi. IMF'ye olan borçlar ödendi. Bir daha da bu Fon'un kapısı çalınmadı.  Ekonomi döndürülebilir noktaya getirildi. Ekonomik yönden rahatlayan halk, ardı ardına Erdoğan'a iktidar imkanı verdi. 2007 krizi bizi teğet geçti. IMF'den borç almıyorduk ama yine borçlanmaya devam ettik. İthalat ve ihracat dengesini sağlayamadık. Her geçen gün tehlike sinyali veren cari açık için tedbir alınmadı. Bunu bilen birileri de sonuç almak için belirli periyotlarla hep bu zayıf yönümüze vurdu ve vurmaya devam ediyor. Çünkü ekonomimiz, bu ülkeye biçilen rol gereği sıcak para girişine bağlıydı. Biz de bu rolü değiştirmek için çaba sarf etmedik. Dışarıdan para geldikçe sorun olmadı. Ülkede olup bitenler, paradan para kazanan dış yatırımcıları kaçırttı. Çünkü paradan para kazananlar güvenilir limanlara para yatırır. Para çıktıkça paraya ihtiyaç oldu ve cari açık iyice açıldı ve daha önce görülmemiş bir ekonomik krizle karşı karşıya kalıyoruz sürekli.

80 öncesinden bugüne ekonomimize bir göz attığımızda, ekonomimizin sıcak paraya dayalı olduğu görülecektir. Bize bir müddet rahatlama sağlayan bu yol, bizi hep duvara toslattı. Yani ekonomik krize duçar etti. O zaman bu yol, canımızı acıtacak şekilde bizi hep duvara toslatıyorsa, dışı jelatinli bu ekonomik modelden vazgeçmenin, alternatif yollar bulmanın, üretime dayalı bir ekonomik modele geçmenin zamanı gelmedi mi hala? Biz, her 8-10 yılda bir ekonomik krizle mi boğuşacağız? Üstelik yeni bir kriz için şimdi bir 8-10 yıl da beklenmiyor. Hiç ibret ve tedbir almayıp böyle gelmiş, böyle gider mi diyeceğiz? Nasıl ki deneme-yanılma ve mücadele yoluyla bedeller ödeyerek askeri darbelerin önüne geçilmişse, ekonomik kriz hastalığına da bir çözüm bulunmalıdır. Çünkü ekonomik kriz bu ülkenin bir kaderi değildir. Hiç suçu bir başkasına atmayalım ve krizi dış güçlere bağlamayalım. Başımıza ne gelmişse kendi yapıp ettiklerimizdendir. Burada ülkeyi yönetenlere büyük görev ve sorumluluk düşüyor.

*24.03.2021 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros ULU adıyla yayımlanmıştır.