90'lı Yıllardan Günümüze Hükümetlerin Enflasyon Karnesi

Türkiye'nin 80-90'lı yıllarını saymazsak, 70-80 ve 1991-2002 yılları hükümet istikrarının olmadığı, ülkenin koalisyonlarla yönetildiği ve kurulan hükümetlerin ömrünün çok uzun olmadığı yıllar. Aynı zamanda bu yıllar ülkenin yüksek enflasyonlu yılları.

Çok öncesine gitmeyeceğim. Aşağıda Özal'ın Cumhurbaşkanı olarak Çankaya köşküne çıktıktan sonra hiç seçime girmeden 91 yılına kadar tek partinin çoğunluk hükümet başbakanı olan Yıldırım Akbulut hükümetinden sonra 2002 yılına kadar hükümet kuranların görev süresine yer vereceğim.

Başbakan    Partisi   Görev Süresi Koalisyon Ort. 

M. Yılmaz   ANAP      150 gün            ANAP

S. Demirel   DYP        1 yıl, 177 gün   DYP-SHP

T. Çiller        DYP        2 yıl, 102 gün    DYP-SHP

T. Çiller        DYP        25 gün                DYP

T. Çiller        DYP        128 gün       DYP-CHP ve Bağ. 

M. Yılmaz ANAP       114 gün        ANAP-DYP

N. Erbakan  RP          1 yıl, 2 gün    RP-DYP

M. Yılmaz  ANAP      1 yıl, 195 gün ANAP-DSP-DTP

B. Ecevit     DSP          137 gün           DSP (Azınlık) 

B. Ecevit     DSP        3 yıl, 174 gün DSP-MHP-ANAP

Tabloda görüleceği üzere 1991 ila 2002 arası 12 yılda 10 hükümet (48.49.50.51.52.53.54.55.56.ve 57.) kurulmuş. Bu demektir ki bu zaman aralığında kurulan hükümetlerin ortalama ömrü 1 yıl. Bir yıl dediğiniz nedir ki. Adeta hükümetlerin kurulmasıyla yıkılması bir olmuş. Başbakanların koltuğa oturmalarıyla kalkmaları bir olmuş. Takdir edersiniz ki siyasi istikrarın olmadığı bu zaman diliminde ülkenin hiçbir sorunu çözülemez ve çözülememiştir.

Siyasi istikrarın olmadığı bu yıllar enflasyonun yüksek olduğu yıllar. Bir de enflasyon oranlarına bakalım: (1-4 arası küsurat aşağıya, 5-9 arası küsurat bir üste tamamlanmıştır.)

1991 (71), 1992 (68), 1993 (71), 1994 (126), 1995     (76), 1996 (80), 1997 (99), 1998 (70), 1999 (69), 2000 (39), 2001 (69), 2002 (30).

Koalisyonlu geçen bu yılların ortalaması 72,33’tür.

2002-2024 arası ülkenin siyasi istikrar kazandığı ve tek başına yönetildiği yıllar. Bu zaman zarfında hükümet sistemi, başbakanlar ve Cumhurbaşkanları değişse de tek başına AK Parti hükümeti bu yıllara damgasını vurmuştur. Bu yılların enflasyon oranlarına da bir bakalım: (1-4 arası küsurat aşağıya, 5-9 arası küsurat bir üste tamamlanmıştır.)

2003 (18), 2004 (9), 2005 (8), 2006 (10), 2007 (8), 2008 (10), 2009 (7), 2010 (6), 2011 (10), 2012 (6), 2013 (7), 2014 (8), 2015 (9), 2016 (9), 2017 (12), 2018 (20), 2019 (12), 2020 (15), 2021 (36), 2022 (64), 2023 (65), 2024 (69)

Siyasi istikrarın olduğu bu 22 yıllık dönemde enflasyon ortalaması 19’dur.

Çok hükümetli, bol koalisyonlu ve hükümetlerin ömrünün çok kısa olduğu 90’lı yıllarla, adeta tek partili, bir partinin 22 yıllık enflasyonunu karşılaştırırsak, 2002-2024 arası dönemin enflasyonda başarılı olduğu görülecektir. Yalnız 90’lı yılların enflasyonunda Yılmaz, Demirel, Çiller, Erbakan ve Ecevit gibi farklı aktörler varken, 2002’den bugüne tek partinin ve tek aktörün sorumluluğu var.

Oturmasıyla kalkması ve ortalama ömürleri bir yıl olan kimselerle, aynı koltukta 22 yıl oturan kişiyi aynı kategoriye koymak ve karşılaştırmak elma ile armudu toplamak gibi olur ki bu, hakkaniyete sığmaz. Birinde koalisyon var ve istikrar yok. Diğerinde ise tek başına iktidar ve istikrar var. Yine bu kıyas, işe yeni başlayan acemiyle uzun yıllar aynı işte çalışan gedikliyi karşılaştırmak ve aynı eforu beklemek gibidir ki bu kıyas gülünç kaçar. Yakın zamana kadar da 90’lı yılların enflasyonuyla, 2000’li yılların enflasyonu karşılaştırıldı.

İstikrarlı hükümetin bile 2017’den itibaren enflasyon karnesi çift haneli. 2021’den itibaren adeta uçmuş. Son üç yıldır ise 64-69 aralığında. Acemiler de ülkeyi enflasyona ezdirmiş, usta da.

Siz kızsanız kime kızarsınız? Herhalde ustaya, değil mi? Çünkü acemi; yeniyim, acemiyim, zamana ihtiyacım var diyebilir. Ustanın ne mazereti olabilir?