Tadımlığın Yasak Olduğu Şehir (2)

Konya’daki çoğu marketlerin şeker ve lokum reyonlarında gördüğüm bu garip uygulamanın sebebini, en iyi bu tedbirleri alan market sahipleri bilir. Benimki tamamen bir tahmin. Aldıkları bu tedbirlerle marketleri anlamaya çalışsam da bu uygulama izaha muhtaç. Aynı zamanda ayıptır.

Her market böyle mi? Girip çıktığım marketler Konya yöresine ait kendi çapında zincir marketler. Ümit ediyorum ki tüm marketler böyle değildir.

Geçen ramazan başlayan, bu kurban bayramında daha sıkı tedbirlerle uygulanan bu nahoş ve onur kırıcı reyon manzarasını temaşa edince, 2006 yılında Malatya’daki bir kayısı dükkanında hakkal yakin yaşadığım bu anekdot aklıma geldi. İster istemez Malatya nere, Konya nere. Nasıl aramazsın, elan depremle cebelleşen Malatya’yı dedim içimden. Tamam, Malatya esnafı gibi ikramlık vermesinler ama tadımlığı da esirgemesinler. Çünkü bilinen marka da olsa bazen ürün eski ve bayat olabiliyor. Müşteri sert mi, yumuşak mı veya tadı nasıl bakmak isteyebilir ya da önceki yıllar aldığı markayı değiştirip yeni markayla tanışmak isteyebilir. Burada, beğenmedi ise değiştirebilir, artmasına gerek yok denebilir. Vatandaş niye iki emekli olsun. Ki geri iade markete de yük aynı zamanda.

Bu arada şu hakkı da teslim edeyim. Konya’daki tüm marketler böyle değil. Türkiye’de yaygın zincir marketlerden birine girdim. Şeker reyonunu kapının girişine açmışlar. Kimsecikler yoktu başında. Şekerin etrafına naylon çekilmediği gibi tatmak yasak levhası da yoktu. Görevli bekledim, yardımcı olayım diye gelecek birini. Kimse gelmedi. Az ileride gördüğüm şarküteri görevlisine, şekeri kendimiz mi dolduruyoruz dedim. Evet dedi. Onca gördüğüm marketten sonra bu marketin bu görüntüsü ve aldığım bu cevap beni cezbetti.

Reyona geri döndüm. Kopardım oradan bir poşet. Aldım elime bir kürek. Alacağım şekerden doldurmaya başladım. Doldururken de yine kimsecikler yoktu etrafımda. Ne bir görevli ne de müşteri. Şundan bir tadayım demedim. Kendi kendime içimde şu duygular belirdi: Görgü başka bir şey. Diğer gördüklerim de market, burası da bir market. Herkes market açabilir ama her market, market değildir. Şekeri paranla her yerden alabilirsin ama görgüyü satın alamazsın. Zira parayla satılmaz. Bu markete bir kesim yıllar yılı ön yargı ile baksa da yıllarca prensiplerinden ödün vermeden, bir marka olarak Türkiye’nin her yerinde bu sektörde var olmaya devam ettiğine göre demek ki kendini ispatlamış. Demek ki bundan büyük ve bundan dolayı ayakta. Varsın param buraya gitsin dedim. Üstelik aradığım aynı marka ürünün fiyatı da diğerlerinden uygundu. (Size belli etmesem de benim için bu alışverişin en cazip yönü bu idi. Zira bayılırım ucuza.) Bu vesileyle bu markete karşı kafamdaki ön yargıyı da yıkmış oldum. Hayatımda alışveriş için hiç uğrak yerim olmayan bu marka markete, öyle zannediyorum, bundan sonra daha sık uğrayacağım. Zira tüm soğukluğum gittiği gibi içim ısınıverdi. Keşke öbürleri de böyle olsa dedim.

Yazıma son verirken Konya’nın yerel marketlerine bir çift söz daha etmek isterim. Şu kısa ömrümde Konya’da adından söz ettiren, birden büyüyen ve çoğu yerde şubesini açan nice yerel market zincirleri gelip geçti. Çoğu el değiştirdi çoğu battı çoğu satmak zorunda kaldı. Kısaca uzun ömürlü olmadılar. Bence bu sektörde uzun ömürlü olamayan ve markasının değerini koruyamayan bu marketler niye böyle olduk diye bir düşünmeli. Düşünürken de büyük düşünmeli. Şeker ve lokumda olduğu gibi küçük hesaplar yapmamalı. İki kilo tadımlık şeker onları batırmaz. Onları, ancak böyle küçük hesaplar batırır. Batmasalar da yerinde sayar dururlar ve büyük marka olamazlar ve yerele hitap ederler. Unutmasınlar ki müşteri memnuniyetini esas almayan, müşteriyi velinimet bilmeyen, buna dair kendini yenilemeyen ve geliştiremeyen hiçbir firma uzun ömürlü olamaz. Ayakta kalırlarsa da hep küçük olarak kalırlar. Tıpkı "Satılan mal geri alınmaz" yazan esnafın büyümeyip, gelişmeyip hep küçük kaldığı gibi. 

Not: Yanlış anlaşılmasın, Konya yerelindeki tüm marketler gördüğüm marketler gibidir demek istemem. Zira genelleme yanlış olur. Çağı okuyan, müşteri memnuniyetini esas alan firmalara sözüm olamaz.