"Biniciysen Şunu Takalım" *

Aracınızın varsa bakım, onarım, parça değişimi ve kaporta tamiri gibi nedenlerle bir gün sanayi ile yolunuz kesişir. Sizin başınıza geldi mi bilmiyorum. Benim başıma birkaç defa geldi. En sonuncusundan bahsedeyim:

Yağmur yağdığı zamanlarda aracın bazen ön ve arka camından su damlatıyor. İki oto cam ustasına gösterip fiyat aldık. Her ikisinin de söylediği ön ve arka camlar sökülüp yeni yapıştırıcı ile yeniden takılacak. İlki, “yabancı yapıştırıcı istersen 400, yerli kullanırsak 280'e olur” dedi. İkinci, “300'e olur” dedi. Ne yapıştırıcı kullanacağını sordum. “Yabancı” dedi. İhaleyi sonraki ustaya verdik. Başladı yapmaya. Az sonra geldi. “Antipasa ihtiyaç olur, kullanırsak şu kadar” dedi. Tamam dedik. Az sonra “camı sökerken fitiller yırtılırsa bu kadar” dedi. Tamam dedim. Zaten başka da seçeneğimiz yok. İşe başlanmış. Elimiz mahkum. Usta az sonra "Ön camın iyi değil, Çin malı. Sonradan takılmış. Takan da iyi takmamış. Riskli bir cam. Çıkarırken kırılabilir" dedi. Buna da tamam dedim. Camı kırmadan çıkardı ve "Camda taş izi var. Cam, cam özelliğini kaybetmiş. Bu cam takılsa da iyi olmaz. Yapışmaz, tekrar kalkar ve su alır. Baksana yapışkanı tutan camın kenarındaki siyahlıklar kaybolmuş. Binici isen camı yenileyelim. Yok satıcı isen eskisini takalım. Tercih sizin" dedi. Hangi camı takacaksın. Fiyatları bir göreyim dedim. Biri 400, diğeri 600 olan iki seçenek sundu. “400 olan senin eski camdan, Çin malı. Şunu takalım” dedi. Bu nerenin dedim. “Kore malı” dedi. Demek ki Kore'nin malı iyiymiş. 600 liralık Kore camını taktırdım.

Uzatmayayım. Usta ne dedi ise tamam dedim. Her tamam bana pahalıya patladı ama olsun. Burada farklı fiyattan, taksit taksit “şu şöyle olursa böyle olur” üzerinde durmayacağım. Ustalıklarına da bir şey demeyeceğim. Aldıkları da helâli hoş olsun. Zira emek sarf ettiler, haklarıdır. Burada üzerinde duracağım husus, konuşma arasında birkaç defa "Binici isen şunu takalım. Yok satıcı isen bunu takalım" sözüdür. Söz normalde beni korumaya yönelik. Satacaksan ucuzundan tak geç git. Fazla masraf etme demektir. Sağ olsunlar. Ben bile kendimi bu kadar düşünmem. Ama bu sözde bir anormallik yok mu? Bana göre hem de nasıl var. Ahlaki bir sorun var. Ne demek binici veya satıcı isen... Hatta yanımda bana mihmandarlık yapan da “Çin malını taktır” dedi. Farz edelim ki ben bu arabayı satacağım. Sattığım adam bu aracın binicisi olmayacak mı? Ben ucuz yoldan sanayiden kurtulayım. Sattığım binici ne yaparsa yapsın. O da sanayiden çıkmasın. Ben çektim, o da çeksin. Ayrıca iyi değil, işe yaramaz dediğin Çin malını seçenek olarak bana tekrar niye sunuyorsun? 

Oto cam ustasının bana sunduğu "se" li, "sa" lı seçeneği maalesef çoğu sanayi esnafı yapıyor. Hatta araç vuruksa kaporta baştan savma yapılıyor. Sonra boya, pasta-cila yapılıp ardından satılığa çıkarılıyor. Müşteri bu işi en düşük maliyete nasıl çıkarırız hesabı yapsa da ustalar buna tevessül etmemeli diye düşünüyorum. Çünkü Ahilik veya Lonca Teşkilatı üyesi olmak da bunu gerektirir. Alıcı-satıcı, usta-çırak veya binici olalım. Her yaptığımız veya yaptırdığımız ve her sattığımız malı kendimize alıyoruz diye düşünmek ve işimizi düzgün yapmak zorundayız.

Sözün özü, toplumun diğer meslek gruplarında var olan ahlaki kokuşmuşluk bazı sanayi esnafında da var. O yüzden toplum şöyle, böyle diye oturup ahkam kesip dürüstlük abidesi bir görüntü sergilemeyelim. (İstisnalarımız kaideyi bozmaz. Bunlar her meslek grubunda azınlıktalar.)  Ahlaki dejenerasyon az veya çok toplumun tüm katmanlarına yani hepimize şu ya da bu şekilde sirayet etmiş durumda. Vah ki bize vah!

*03/07/2020 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde yayımlanmıştır.