MEB'den Beklediklerim *

Cumhurbaşkanlığı sistemiyle birlikte üçüncü cumhuriyet adı verilen döneme girmiş olduk. Devlet yeniden yapılanıyor. Buna rektifiye oluyor da diyebiliriz. Yeni sisteme göre bakanlarımızın ataması yapıldı. Gözlemlerime göre atanan bakanlar hakkında kamuoyunda müspet bir bakış söz konusu. Ama bir bakanlık var ki oraya atanan bakanla ilgili gerek sosyal medyada, gerek sokakta olumsuz bir kanaate sahip olanı görmediğim gibi herkes onu bakanlığa yakıştırdı ve üzerinde anlaştı. Adını duyan heyecana kapıldı. Eğitim ve öğretimle ilgili büyük beklentiler içerisine girdi. Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk’tan bahsediyorum.

Normal şartlarda yıllardır kronikleşmiş ve bitkisel hayat yaşayan eğitim ve öğretim sorunumuzu bugünden yarına Ziya Selçuk’un da çözebilmesi mümkün değil. Çünkü kimsenin elinde sihirli bir değnek yok, Ziya Selçuk’un da. Şimdi herkes Sayın Selçuk’tan sistem değiştirmesini bekleyecek, belki de değiştirecek. Çünkü bu alandaki sorunu hep sistemlerde gördük hep. Sorun sistemde mi? Belki de en az suçlu olanı sistemdir.

Eğitim ver öğretimin bugün can çekişmesinin nedeni önce iyi tespit edilmeli, sonra çözüm yolları bulunmalı. Bana göre eğitim ve öğretimin bu duruma düşmesinin en büyük nedeni öğrenci, veli, öğretmen, ast ve üst yöneticiler ve devlet yetkililerinin beklentileridir. Herkesin doktor, mühendis, hukukçu olmak istediği bir eğitim sisteminde herkes istediğini alamayınca elbette bir hoşnutsuzluk olacaktır. Beklentilerimizi gözden geçirmediğimiz, ayaklarımız yere basmadığı, kapasite ve imkanlarımızı tartmadığımız müddetçe en iyi sistemi getirsek yine verim alacağımızı düşünmüyorum. Sayın bakanın getireceği sistem değişikliği beklentilerimize cevap vermezse hayal kırıklığı yaşayacağımızı şimdiden söyleyebilirim. Çünkü bizde hangi sistem uygulanırsa uygulansın amaç paydaşların hepsini memnun etmeye yöneliktir. Bu mümkün mü? Asla mümkün değil. Herkese mavi boncuk dağıtmak üzerine kurulu bir sistem bir müddet sonra kimseyi memnun edemez hale gelir. Eğitim ve öğretimde bugün geldiğimiz nokta, geçmiş denediklerimizin acı bir sonucudur.

Sayın Bakan sistem değişikliğine gider mi, mevcut durum üzerine iyileştirme mi yapar bunu zaman gösterecek. Ama kamuoyunda oluşan olumlu havayı görünce Sayın Selçuk’un yükü bir kat daha artmış oldu. Çünkü Ziya Selçuk ile birlikte beklentiler arttı, herkes umutlandı. Toplum açık çek verince her icraatında insanımız “Bakanın bir bildiği var” diyecek. İnşallah bu olumlu hava uzun süre devam eder. Bakan da MEB’in gediklisi olur.

Çiçeği burnunda Bakanımız icraata başlamadan acizane eğitim ve öğretimle ilgili önerilerimi sayfam el verdiğince kısaca değinmek istiyorum:

1.     Haftalık ders yükü 25-30 saate indirilmelidir. Bunun için aynı branşın okuttuğu dersler birleştirilmeli, bu mümkün değilse dersin haftalık ders saati dengeyi bozmayacak şekilde düşürülmeli. Bu da mümkün değilse her ders her yıl okutulacak anlayışı, bazı yıllarda okutulacak şekilde düzenlenmelidir.

2.     Tam gün eğitime geçilmelidir: 09.00-13.00 arası; ders, 14.00-16.00 arası; etüt, sosyal faaliyet, pratik eğitim, ek ders vb yapılacak şekilde haftalık, aylık planlama…

3.     Tam gün eğitim ve öğretim için bina yeterli değil eleştirisi getirilebilir. Bunun için okulların -ilkokul hariç- her bir kademesine eleme usulü, yani sınıfta kalma uygulaması getirilmelidir. “Ben okumak istemiyorum, beni zorlamayın, zorla güzellik olmaz…” şeklinde notları, hal ve hareketleriyle bas bas bağıranları hedefi olan öğrencilerin içinden çekip almak gerekiyor.

4.     8.sınıfın sonunda lise, 12.sınıfın sonunda üniversite tercihi için yapılan merkezi sınav kaldırılmalıdır. 5.ve 9.sınıf dışında öğretmenin dersinden sınav yapması uygulamasından vazgeçilmelidir. Bunun yerine 6,7 ve 8.sınıfın, 10,11 ve 12. sınıfın her bir döneminde merkezi sınav yapılmalıdır. Sınavlarda sorulacak konular TEOG’da olduğu gibi önceden herkes tarafından bilinmelidir. Öğrencinin üç yıl ortalaması lise/üniversite seçiminde kullanacağı puan olmalıdır.  Belli bir puanın altında kalan öğrenci lise/üniversite tercihinde bulunamamalı, örgün öğretim yerine açıktan okuma zorunluluğu getirilmelidir. Açıktan okumak zorunda kalan öğrencilerin bir zanaat öğrenecek şekilde yönlendirilmesi yapılmalıdır.

5.      Öğretmene ölçülebilir ve objektif performans sistemi getirilmelidir: Bunun için öğretmen aldığı öğrencinin sınıf seviyesini bilmelidir. Bakanlığın öğretmene, öğretmenin öğrenciye yaptırımı olmalıdır. Sorumluluk+yetki gibi. MEB’in üzerinde çalıştığı performans uygulaması hiç yürürlüğe konmamalıdır.

6.     Öğretmen alımında, idareci görevlendirmesinde mülakatın her türlüsü kaldırılmalıdır. Bunun yerine yazılı sınav kriteri tek şart olarak konmalıdır. Sınav puanına göre atanan kişi objektif kriterlere göre belirli periyotlarla denetime tabi tutulmalıdır. Görevini ihmal eden veya yapmayan/yapamayan kişi asli görevi olan öğretmenliğe döndürülmelidir.

7.     Okullar öz/üvey evlat şeklinde bir ayırıma tabi tutulmamalıdır. Tüm okullar devletin öz evladı olduğu hissettirilmelidir.

8.     Derslere önemli/önemsiz muamelesi yapılmamalı: Fen Bilimleri, Türkçe-Matematik ve Sözel dersler arasında bir denge kurulmalıdır. Sayısal derslere önemin önemini atfedip diğerlerini es geçmek veya etkisiz eleman muamelesi yapmak doğru değildir. Bu ülkede sayısal zekaya olduğu kadar diğer alanlarda da yetişmiş elemana ihtiyaç vardır.

9.     Öğretmenin atama ve tayin işleri dört yıldan yıla yapılmalıdır. Eş durumu gibi mazeret tayinleri bir eşin diğerinin yanına gitmesinden ziyade devletin ihtiyacı olan yerde eşleri birleştirecek şekilde düzenlenmelidir. Her türlü atama ve görevlendirmeler eğitim ve öğretim açılmadan yaz döneminde yapılmalıdır.

10. Eğitim ve öğretimde öğrencinin, velinin, öğretmenin, okul müdürünün, il-ilçe yöneticilerinin ve milli eğitim yöneticilerinin görev ve sorumlulukları açıkça belirlenmeli, herkes yetki ve sorumluluk alanını bilmelidir.

11. Ek ders, özel ders, ilave ders, takviye ders, etüt, kurs vb ad altında okulda veya dışarıda öğrencinin ders almasının önüne geçilmelidir. Her öğrenci okuldan öğrendiği haliyle eşit bir şekilde sınavlara girmelidir.

12. MEB’in iç ve dış paydaşları aşağıdan yukarıya, yukarıdan aşağıya sorumluluk ve yetkilerine göre hesap sorabilir ve hesap verebilir olmalıdır.

13. Haziran ve eylül dönemlerinde öğretmenlerin ikişer haftalık yaptığı mesleki çalışma kaldırılmalıdır. Seminer dönemi devam edecekse haziranda bir yılın değerlendirilmesi, iyi bir analizinin yapılması, eylül de ise yeni öğretim yılının planlanması gibi işlerliğe büründürülmelidir.

14.  Okullarda eğitim ve öğretim eylül ilk hafta başlatılmalı, haziran son hafta sona ermelidir…

15. Öğretmenin gelişmesine dönük yapılan her türlü seminer, kurs, konferans, panel vb etkinlikler eğitim ve öğretimin devam ettiği günler içerisinde yapılmamalıdır. Öğretmen dersinden alınarak kursa tabi tutulmamalıdır.

16.  Öğretmenin gelişmesine bağlı olarak açılacak kurs, seminer ve yapılacak toplantılar il ve ilçe milli eğitim müdürlükleri bünyesinde tahsis edilmiş çok amaçlı salonlarda yapılmalıdır. Müdürlük binasında salon tahsisi mümkün değilse öğretmenin kolayca ulaşabileceği bir yer belirlenmelidir. Mahalli seminer veya zümreler için öğretmen okul okul gezdirilmemelidir.

17.  Merkezi seminerler yapılacaksa seminer yeri olarak beş yıldızlı otel yerine devlete ait olan hizmet içi enstitüleri tercih edilmelidir.

* 18 ve 21 Temmuz tarihlerinde  1-2 şeklinde Anadolu'da Bugün gazetesinde yayımlanmıştır.