Sigara ve saygı

Günümüz nesli pek bilmese de sigara bu toplumun içine girdiği andan itibaren beraberinde  bir saygıyı da getirmişti. Çünkü geçmişte zararları bugünkü kadar bilinmese de içilmesine rağmen toplum pek sıcak bakmamıştır.

"İçmesek iyi olur ama tiryakilik...içiyoruz işte!" denerek içen yine içmeye devam etti. Ama her içen birinden özellikle büyüğünden habersiz, gizlice içti. Kimi babasından, kimi ağabeyinden, kimi öğretmeninden gizledi içişini. Büyükleri içtiğini bilse bile yanlarında içmedi. Uzaklaşıp ya dışarıda içti geldi, ya da evin tuvaletinde. Mezun olduğu okuldan yıllar geçse de öğretmenini gördüğü zaman ya avucunun içine gizledi, ya da yavaşça yere attı. Bir yerde alenen sigara içecekse önce kim var etrafımda diyerek sağa-sola göz attı. Büyüklerden biri  sigara  içen bir yakınını  görmüşse ya gelmesini yavaşlattı, bir sigara içimi kadar oyalandı, ya da yaklaşırken öksürerek geldi. Bu, "Ben geliyorum, tedbirinizi alın, toparlanın" demekti. Kendinden küçük bir içeni gördü mü, "Bak evlat, kendin bilirsin ama ben bu zıkkımı şu kadar yıldır içiyorum, bırakmak istiyor, fakat bırakamıyorum. Yol yakınken bıraksan iyi olur" derdi. Sigara içen gençler büyüklere özellikle anne ve babalarına söylemesinler diye yanlarındaki küçüklere de zorla bir iki defa çektirirdi.

Her geçen yıl sigaranın israf boyutu ve sağlığa verdiği zarar ortaya çıkmaya başladı. Devlet bir taraftan sigarayı kendisi üretip satışa sundu, diğer taraftan sigarayla mücadele için Yeşilay’ı kurdu. Devletin bu yaptığı bataklığı kurutmaktan ziyade sivrisinekle uğraşmaktı. Dünyada sigara bir sektör haline geldi. Hem satışında teşvik var hem de mücadelede. Hatta "Dünya Sigarasızlık  Günü" bile ihdas etti belirli günler arasında. Türkiye ve dünyada sigara içenlerin sayısında azalma olacağı beklenirken artış oldu. Üstelik sigaraya başlama yaşı her geçen yıl küçük yaştaki çocuklara kadar indi. Üstelik sadece sigara kesmiyor bugün.

Son yıllarda sigara ile mücadele adı altında içmeyenleri koruma amaçlı kanun çıkarıldı, kapalı yer ve kamuya ait olan yerlerde sigaranın içimi yasaklandı. Hastaneler, doktor gözetiminde sigarayı bırakmak isteyenlere seanslar uygulamaya başladı.

Burada amacım sigaranın tarihçesi değil, sigara içenlerin büyüklerine saygısı idi. Girişte nispeten bahsettim bunu. Geçmişte yapılan bu saygıyı abartılı bulabilir, özellikle tuvalette içilen sigarayı eleştirebilirsiniz. Tuvalette sigara içmeyi ben de sıcak görmem. Bunu sadece eski insanların hassasiyetini dile  getirmek için ifade ettim. Yine bu toplum kendisi sigara içse de cami imamının, bir ilahiyatçının sigara içmesini tasvip etmemiştir. "Hocalar da içer mi" demiştir. Yine toplum erkeğin sigarasını tasvip etmese de makul görmüş, fakat kadınların içmesine sıcak bakmamıştır. Bayanlar arasında içiciler artınca başörtülü olanların sigara içişini tasvip etmemiştir. "Bir de başı örtülü" demiştir. İlahiyatçı da, başı örtülü de bu toplumun bir ferdi. Toplumun gidişatından etkilenmemesi mümkün değil. Hele sigaraya şu ya da bu nedenlerle başlamışsa kendisine mubah gördüğünü dinin bir simgesi olan başörtüsüne, dini bildiğine inandığı din hizmeti yapan kişilere mubah görmemiştir. Katılın veya katılmayın toplumun değer yargısı bu.

Ben de sigara içen birisiyim. Nerede sigara içsem kimse bana bunu yakıştıramamış ve bunu bana açıkça söylemişlerdir. Bundan dolayı da kimseye tepki göstermedim ve "haklısınız" dedim. Günümüzde kimse burnundan kıl aldırmıyor. Kazara sigara içicilerin arasında bazılarının daha bir hassasiyet göstermesi gerektiğini ifade edenlere ağır eleştiriler getiriyor, demediğimizi bırakmıyoruz. Üstelik söyleyen kim, niyeti nedir demeden dedemiz yaşındaki insanları rezil etmeye çalışıyoruz. Sigara konusunda dünün saygı anlayışından geçtim, kazara dile getiren olursa yerin dibine batırıyoruz. Kılıçları öyle çekiyoruz ki sigara içen başörtülüleri eleştirdiği için cenneti garantilemişiz gibi "aynı cennette karşılaşmamayı" dile getiriyoruz.

Ben öğrencinin öğretmeninden sigara ve çakmak istemesinden, içtiği sigarasını hocasının yüzüne üfürmesinden, başı örtülülerin alenen içmesinden geçtim. İsteyen istediği yerde içsin. Zira herkes kendisine yakışanı yapar. Büyüklere laf düşmüyor artık. Devir, toplum içine çıkmadan toplumdan soyutlanma  zamanı, Anadolu'nun ücra bir yerinde üç-beş hayvana  bakma zamanı. Zira ortalık laf ve sözden ne anlattığını anlamaya  çalışandan ziyade  suçluluk psikolojisi içerisinde saman altında  buzağı arayanlarla dolu. Savunacak yeri yoksa yaptığı, saldırıya geçip lafı ağzına tıkmak oluyor.

Toplum içinde yaşamaya devam edeceksek kimseye kaşın üstünde gözün var demeden içimizden "Keşke bu işi  az ötede yapsalar" diye geçirmektir. Belki de en iyisi bu. Yoksa anandan doğduğuna pişman ederler. 10.08.2017