Kim Demiş Bu Araba Muayeneden Geçmez Diye *

İki seferdir ağır kusurlu muameleye maruz kalan aracım, cebimde sıkışan fazlalığı sanayiye bırakmanın ardından muayene tekrarıyla hafif kusurlu olarak trafik vizesi alabilmişti. Eski modeldi ama her seferinde gıcır gıcır yıkamıştım halbuki. Gönlümden, bu model bu arabayı bu yıla ve buraya kadar getirmiş, üstelik bize değer vermiş, ele güne karşı ayıp olur demiş, aracını da bir güzel temizlemiş. Kendisinin ahı gidip vahi kalsa da bu garibi daha fazla üzmeyelim, ahir ömründe biraz sevindirelim, hafif kusurla gönderelim derler mi diye geçmedi değil. Ama acımadılar. Neyse geçen geçti. Şimdi gelelim günümüze.

İki seneyi çok uzun sanırdım. Meğer göz açıp kapayıncaya kadar geçti. Aracın muayenesi tekrar geliverdi. Bir hafta öncesinden randevumu aldım. Bereket geçen seferlerde olduğu gibi plakamı, adımı, soyadımı çifter çifter yazmadı sistem. Tek seferde randevumu alabildim.

Aracıma hiç bakım yaptırmadan, sol çamurluğa vurup izini kaybettirenin bıraktığı izi kaportacıya götürmeden, arabamın içini ve dışını yıkamadan randevu günü muayene istasyonunda buldum kendimi. Niye yıkayacaktım ki. Hem kadir kıymet bilmiyor TUVTURK hem de aracımın camına "Beni yıka" yazılmamıştı daha. Aracım geçer mi diye bir tereddüt de yaşamadım. Bir güzel muayene edeceklerdi nasılsa. Üstelik ikidir beni tanıyorlardı. Muayene sonrası öğle sonrasını da sanayiye ayırdım. Nasılsa “Amca, şunları şunları yaptır gel” diyeceklerdi. Ben de soluğu sanayide alacak, cebimdeki fazlalığı orada bırakacak, piyasanın hareketliliğine bir katkıda daha bulunacaktım.

Aracımı park ettikten sonra numara-matikten sıramı alacaktım ki baktım, aracım km.ini de istiyor. Geri dönüp aracın km.ini not ettim. Üç beş dakika sonra sıram geldi. Veznedeki görevliye 507 TL 40 kuruş ödemeyi çekmesi için kredi kartını uzattım kendimden emin bir şekilde. Çünkü önceki yıllardaki randevu bilgilerinde, kredi kartı ile ödeme yoktur yazarken bu sefer kredi kartı ile ödeme yapabilirsiniz yazıyordu. Görevlinin pek hoşuna gitmedi bu. Yüz hattı, post cihazı bulundurmayan ya da cihazı havlunun altına saklayan bazı eski esnaf gibiydi. Bu tip küçük esnafa kredi kartını uzatınca o zaman fiyat şu olur derlerdi. Görevli, bu tip eski esnaf misali, "Kredi kartı ile ödeme yaparsanız, 10 lira 20 kuruş fark biniyor. Bu durumda 517,60 kuruş çekmemiz lazım dedi. Fark problem değil ama bunu pekala randevu bilgisinde belirtebilirdiniz dedim. Cevap yok. Aslında tek çekim bir alışverişte veya takside fark uygulanıyorsa peşin ödeme yaparım. Ama bu durumda yapılacak bir şey yok. Zira cebimde nakit getirmemiştim. Gönülsüz olunca ancak iki denemede ödemeyi alabildi. Ben yine şanslı imişim. Zira muayene beklerken biri, "Nakit de getirmemiştim. Sistem çekmiyor dediler. Ta neredeki bankamatikten para çekip geldim" şeklinde dert yandı. TUVTURK önceki yıllara oranla kendini geliştirip post cihazı koymuş derken hem fark alıyor hem de sistem izin vermiyor diyerek vatandaşın iki ayağını pabuca sokuyor. Firma madem bunu yapacak. En azından bahçenin uygun bir yerinde ATM'lere de yer verse iyi olacak. Ayrıca tüm Türkiye’ye hükmeden bu büyük firmanın bu kadar küçük hesap yapmaması lazım. Çünkü büyük olmak ve bu alanda ebedi olmak bu küçük hesabı yapmamasını gerektirir.

İsmimin anons edilmesiyle birlikte gönül rahatlığı içinde kirli aracımı görevliye teslim ettim. Görevli, "Aracımda kıymetli bir şey olup olmadığını" sordu. Bulursan, haberim olsun dedim. Arka tarafa geçerek dört gözle aracımın muayenesinin bitmesini beklemeye koyuldum. Altına üstüne, sağına soluna bir güzel baktı eleman. Bu arada bir iyilik de yaptım. Muayeneden çıkan bir kamyoneti çalıştıramamışlar. Biri şuna bir yüklenelim dedi. İkimiz birden aracı itekleyerek çalışmasına yardımcı oldum. Bunun adı vurdurma imiş bu arada. Kısa günün karı. Sevap sevaptır.

Nice sonra görevli aracımı çıkardı. Sonra içeri geçerek kepengi kapattı. Hacı yolu bekler gibi yeniden beklemeye koyuldum. Dur bakalım, tıraşım şimdi ortaya çıkar derken bir kız çocuğu ismimi okuyarak yanıma geldi. “Aracınız geçti, hayırlı olsun” dedi. Evrakı uzattı. Teşekkür ederek evraka göz gezdirdim. Hafif kusur varmış aracımda. Olsun o kadar. Hem bu kadar kusur kadı kızında bile olur dedim. Sanayiye doğru çevrilmiş aracımı tamircilere yeni bir katkı sunamadan ters istikamete çevirdim. Böylece ihtiyaten boşalttığım öğleden sonram da boşa çıkmış oldu.

Buraya kadar üşenmeyip okuduğunuza göre kadı kızında bile olabilecek hafif kusurlarım nelermiş, bir bakalım:

-Motor NO’su araç üzerinde okunabilir değilmiş. (Keyfim yerinde ya. İçimden sen o gözlerine baktır deyiverdim.)

-Debriyaj pedalının üst lastiği yokmuş. (Ayağımı acemi şoförler gibi sürekli debriyajın üzerinde tutunca lastik nasıl dayansın.)

-Yakıt/gaz deposunun donanım kapakları yok ya da hasarlı imiş. (Ne olduğunu, neyi kastettiğini anlamadım ama neyse.)

-Yakıt/gaz boruları uygun olarak serilmemiş. (Nerem düzgün ki yakıt borusu düzgün serilsin.)

-Sıvı gaz sisteminin camlar üzerinde ikaz etiketi yokmuş. (Bu devirde kim cama bakar ki…)

-Egzoz askı bağlantısı eksik/gevşek/kırık yazılı. (Eksik mi, gevşek mi, kırık mı? Hangisi anlayamadım.)

-Motorda yağ kaçakları varmış. (Bu kusur bende her seferinde banko.)

-Şanzımanda yağ kaçakları varmış. (Sanırım bu yeni kusur.)

-İlk yardım çantası yok. (Diğerleri de ihmale gelmez ama bunu yapmamam lazımdı.)

Gördüğünüz gibi bu kadar kusurla geçtim. Anlayacağınız halihazırda gemisini kurtaran kaptanım. Araç muayenesinde sizlere başarılar dilerim. TUVTURK görevlilerine de nezaketlerinden ve hızlarından dolayı teşekkürler. Benim bu kadar kusuruma, TUVTURK’ün kredi kartı ödemesine 10 lira 20 kuruş eklemesi de onun hafif kusuru olsun.

*29/08/2022 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros ULU adıyla yayımlanmıştır.

KPSS Önerim *

Öğretmenliğimin son yirmi yılında yaptığım sınavlar için şöyle bir yol izledim:

1. İki hafta öncesinden sınav tarihini öğrencilerime duyuruyorum. 

2.Sorumlu tutacağım üniteleri açıklıyorum. Şu sayfadan, şu sayfaya sorumlusunuz. Sınava bir hafta kala sınava hazırlık soruları vereceğim diyorum.

3. Duyuruyu yaptıktan sonra her akşam veya hafta sonu bilgisayarın başına oturuyorum. Bir Word sayfası açıyorum. Sayfayı iki sütuna bölüyorum. Başlığına da girdiğim sınıfların şubelerini yazarak X, Y, Z üniteleri tarama testi yazıyorum. Bir sayfaya daha çok soru sığdırmak için sayfa yapısını düzenliyorum. Yazı puntolarını da yerine göre 9-10'a düşürüyorum. 

4. Başlıyorum ders çalışmaya. Açıyorum kitabı (son yıllarda bilgisayardan kitabın PDF'ini). Kitabı bir güzel tarıyorum. Sorumlu tuttuğum kısımları satır satır okuyorum. Her paragraf sonrası buradan nasıl bir soru çıkarabilirim üzerine düşünüyorum. Öyle paragraflar var ki o paragraftan 8-10 kadar soru çıkardığımı hatırlıyorum. Çıkardığım her bir soruyu Word sayfasına test usulü yazıyorum. Girdiğim sınıflar ortaokul ise 4, lise ise 5 seçenek koyuyorum. 

6. Soruların bir kısmı bilgiye dayalı olmakla beraber çoğu soruda paragrafa yer veririm. Parçadan hangisi çıkarılabilir, hangisi çıkarılamaz gibi anlamaya yönelik sorular hazırlarım. 

7. Sorumlu tuttuğum yerden ne kadar soru çıkıyorsa o kadar soru hazırlıyorum.  Hazırladığım soru adedi ünitesine göre 80, 100, 150, 200, 250'yi de bulduğu olur. 

8. Hazırladığım bu soruları sınava bir hafta kala, ilk zamanlarda öğrenci adedince çoğaltıp her bir öğrenciye veriyordum. EBA ile birlikte tüm öğrencilerin ulaşabileceği şekilde elektronik ortama çalışma testi diye yüklüyorum. Kimin çözüp çözmediğini de EBA'dan takip ediyorum. 

9. Öğrencilere sınavda bu sorulardan çıkacak diyorum. Bazen cevap şıklarını da veriyorum bazen uğraşsınlar diye cevabı kendilerinin bulmasını istiyorum.

10. Sınavda çıkacak soruları öğrencilere vermekle işim bitmiyor. Derslerine girdiğim zaman yapamadıkları soruları derste soruyorlar. Dersim yoksa teneffüste beni nerede yakaladılarsa ellerinde çıktı olduğu halde koşarak yanıma geliyorlar. Öğretmenim, şu soruyu çözemedik diyorlar. Çıktılarda altı çizilmedik satırın kalmadığını görünce bu hummalı çalışma hoşuma gidiyor. Cevabı birden söylemiyorum. Mantık yürüterek öğrenciden kendisinin bulmasını istiyorum. Bazı zamanlarda da konuyu erken bitirince EBA'ya yüklediğim soruları açıp sınıfta çözüyoruz.

11. Öğrenciler verdiğim sorulara çalışadursun. İkinci kez tekrar bilgisayarın başına oturuyorum. Daha önce hazırladığım sorulardan A ve B grubu olacak şekilde soru seçiyorum. Soruların uzunluğuna göre her sınavda 25, 35, 50 soru hazırlıyorum. Sınav kağıdı, öğrencinin kodlayacağı cevap kağıdı da aynı kağıtta olacak şekilde önlü ve arkalı iki sayfayı geçmiyor.

12. Belirlediğim tarihte aynı ders saatinde girdiğim tüm sınıfları (bazen 12 şube olduğu da olur) verdiğim sorulardan sınav yapıyorum.

13. Sınavın ardından hazırladığım cevap anahtarına göre ertesi gün dersine gireceğim şubelerden başlamak suretiyle sınav kağıtlarını okuyorum. Okurken elime de kırmızı tükenmez kalemi alıyorum. Her bir kağıdı tek tek elden geçiriyorum. Yanlış sütunlar kırmızı kalemle işaret koyuyorum. (Antrparantez cevap anahtarını sigarayla delmiyorum. Örgü makinesinden kalma delgeç ile açıyorum). 

14. Burada, tüm kağıtları okumana gerek yok. Nasılsa herkes 100 alacak diyebilirsiniz. Öyle değil. 15 puandan 100 puana kadar envaiçeşit puan alan oluyor. Bu arada 100 almaları da hoşuma gider. 

15. Tüm sınav kağıtlarını okuduktan sonra 100 alan var mı, bir bakıyorum. Varsa öğrencilerin aldığı puanı aynen e okula giriyorum. Diyelim ki en yüksek alan öğrenci 96 aldı. Bu 96'yı yüz puana tamamlıyorum. Gerideki tüm öğrencilere 4'er puan ekliyorum.

16. Sınav sonuçlarını derste okuyorum. Yanlışlarını görsün, bir daha yanlış yapmasın diye ismini okuduğum her öğrenciye, yazılı kağıdını veriyorum. Öğrenciler doğru işaretleyip işaretlemediğimi, doğru sayısının doğru olup olmadığını, puanlamayı doğru yapıp yapmadığımı kontrol eder. Yanlışlık varsa düzeltirim. Kimi masanın üzerinde duran cevap anahtarını alarak cevap kağıdını kontrol eder.

17. Tüm hazırladığım sorular özbeöz kendi mahsulümdür. Hiçbir yardımcı kaynaktan ve sanal alemdeki çıkmış sorulardan alıp kağıda geçirmem. Vaktimi alıyor ama özgün olmak ve emek sarf etmek hoşuma gidiyor. Bana bu süreçte o kadar hazır soru var. Kendine eziyet ediyorsun. Hem niye böyle delip okuyorsun. İnternette programlar var. Oradan indirip testi okutabilirsin diyenlere de hiç aldırış etmedim. 

18. Sınavlarımda kopya çeken olmuş mudur? Azami gayret göstermeme rağmen birkaç soruyu arkadaşından ve daha önce verdiğim sorulardan bakarak yapmış olabilir. Yani kül yutmaz değilim. Ama tüm öğrencilerime adaletin gereği olarak eşit imkan sunduğunu söyleyebilirim. Soru vermek uygun değil, soru verdikten sonra sınavın bir anlamı kalmaz diyeniniz de çıkabilir. Ben aynı kanaate değilim. Tüm konuları tarayarak hazırladığım soruları çözen zaten sınava hazırlanmış, sorumlu olduğu kısmı öğrenmiş olur. Bunun için öğrencinin dersimden dershaneye, kurs ve etüt merkezine gitmesine, çeşit çeşit yardımcı kaynak almasına gerek kalmaz.

Kendi yaptığım sınavlara gördüğünüz gibi uzun bir bölüm ayırdım. Buradan KPSS veya ÖSYM'nin yaptığı diğer merkezi sınavlara gelmek istiyorum. İsterim ki sınava hazırlık sadedinde bin bir emek sarf ederek hazırlayıp öğrencilerime verdiğim sorular ÖSYM'ye de örnek olsun. ÖSYM hangi konulardan sınav yapacaksa o dersle ilgili 1.000 ila 10.000 arası soru hazırlasın. Sınavda bu sorulardan çıkacak desin. Oluşturduğu bu soru havuzunu ücretsiz olarak öğrencilerin istifadesine 3-6 ay veya 1 yıl önce sunsun. Her aday bu soru havuzuna kolayca girebilip çözebilsin. Sınava girecek tüm adaylar daha önce çözdüğü bu sorulardan sınava girsin. ÖSYM de bu soruların içerisinden seçerek sınavını yapsın. 

Niye böyle bir şey istiyorum? Merkezi sınavlarda kopyanın önüne geçmek için. Çünkü her öğrenci soruları daha önce gördü. Ayrıca kopyaya ihtiyaç duymaz. Burada daha düzenli ve bilinçli çalışan adaylar daha iyi puan alacaktır. Böylece her sınav sonrasında kopya çekildi, sorular çalındı şayiası ortaya çıkmayacak, herkes aldığı puana gönül rahatlığı içinde razı olacaktır. Soru bankası tüm adaylara açılacağı için bu sınav adil bir sınav olacaktır. Bilgiye ulaşma yönünden tüm adaylar aynı imkandan yararlanmış olacaktır. Böyle olduğu takdirde ölüm kalım sayılan merkezi sınavlara hazırlanmak için hiçbir aday yüklü paralar yatırarak dershaneye, kurs merkezine ve etüt merkezine gitme gereksinimi duymayacak, yardımcı kaynak almayacaktır. Talep olmadığı için bu sektörler de kendilerine başka iş arayacaktır. Anne babalar ayrıca masrafa girmeyecektir.

Bu önerim denenmeye değer. ÖSYM'ye ve yetkili erkana duyurulur. 

*10/08/2022 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros ULU adıyla yayımlanmıştır.

Bir ÖSYM Klasiği Daha *

MEB’in yaptığı birkaç sınav dışında bu ülkede merkezi sınavları ÖSYM yapar ve yapacağı sınavların kılavuzunu yayımlar. Bu sınavlara milyonlarca gencimiz girer. Hepsinin umudu ve amacı kamuda bir görev almak. Kim bu sınavlara girmek için müracaat etmişse günler ve aylar öncesinden hazırlanmaya başlar. Çoğunluğu kurs merkezlerine kayıt yaptırır. Buralara dünyanın parasını öder. Kimileri de değişik yayınevlerinin hazırlamış olduğu konu anlatımlı ve soru bankalarını alarak evinde hazırlanır.

Her sınavın kılavuzunda ve sınav giriş belgelerinde ÖSYM’nin katı kuralları göze çarpar. Bunlar yasaklar listesidir. Adayların sınav salonlarına kaçta, ne şekilde, nasıl gireceği, cebinde nelerin olmayacağı bir bir anlatılır. Sınav salonlarına giren adaylar tek tek alınır, kontrolden geçer. Tabir yerinde ise elbisesi dışında her şey sınav salonunun dışında kalır. Salona giren adayın hangi sırada oturacağı bile bellidir. Soru kitapçıkları sadece A ve B kitapçığından oluşmaz. Ön, arka ve yan taraftakinin kitapçığıyla aynı olmayacak şekilde kitapçıklar dağıtılır. Bu kurallar ve yasaklar adayların garibine gitse de alınan gerekli ve gereksiz tedbirler herkesin gönlüne su serper. Çünkü görüntü kopya çekmeyi ve çektirmeyi önleme adına yoğurdun üflenerek yendiği ve herkesin hak ettiğini alacağı bir sınav görüntüsüdür. Bu görüntüye göre kopya şüphesi bile olamaz.

Aylar ve yılları bulan sınava hazırlanma süreci, saatlerce süren bir merkezi sınavın ardından biter. Sınav stresi, heyecanı ve tempoyu bitiren çocuklarımız derin bir nefes alacağı yerde bir tartışma başlar: Sorular çalındı mı, sorular başkasına verildi mi, sınavda kopya çekildi mi, kaç soru yanlış, iptal edilecek soru olur mu, sınav iptal edilebilir mi şeklinde iddialar dile getirilir. Bazen bu iddialar ciddiye alınmaz. Bazen de incelenir, birkaç soru iptal edilir ama sınav iptal edilmez. Geçmiş yıllarda iptal edilen ve ertelenen sınavlar da oldu.

Geldik 2022 yılı 31 Temmuz günü yapılan KPSS sınavına. Milyonlarca gencin ter döktüğü bu sınavın akıbeti de öncekileri aratmadı. Sınavda çıkan 10-20 arasındaki sorunun, bir yayınevinin denemesinde yer verdiği sorularla noktası virgülüne ve doğru seçeneğine varıncaya kadar aynı olduğu iddiaları sübut bulunca sınav iptal edildi. ÖSYM Başkanı da görevinden alındı. ÖSYM’nin açıklamasına göre sınav ileri bir tarihte tekrarlanacak ve adaylardan sınav ücreti alınmayacak. Tüm bu olup bitenlerden dolayı yeni ÖSYM Başkanı özür açıklamasında bulundu.

İddiaların sübut bulmasının ardından sınavın iptal edilip yenilenecek olması, adaylardan yeni sınav ücretinin alınmaması ve özür dilenmesi yerinde bir karar. Adalet de bunu gerektiriyor. İvedi bir şekilde soruların ilgili yayınevine nasıl verildiği, kimin/kimlerin verdiği, soruların dışarıya nasıl sızdırıldığı vs. incelenmeli ve sorumlular hakkında gerekli yasal işlem yapılmalı, gerekli ceza verilmeli, yapanın yanına kar kalmamalı. Başkasına da ibret olmalı. Sonuç da şeffaf bir şekilde kamuoyu ile paylaşılmalı.

Gelelim yenilenecek KPSS sınavına. Bu sınavın masrafını kim çekecek? Adaylardan yeni ücret alınmayacağına göre öyle zannediyorum, bu masraf ve maliyeti devlet çekecek. Daha doğrusu tüm bu masraflar milletin sırtına binecek. İtirazım buna. Niye birilerinin sorumsuzluğunun ceremesini bu millet çeksin? Adalet, bu masraf ve maliyetin, 31 Temmuz KPSS sınavının iptal edilmesine sebep olan sorumlulara ait olmasını gerektirir. Soruları alan, çalan, veren, görmezden gelen, ihmali bulunan vs. kim varsa, masraf bunların üzerine yıkılmalıdır. En büyük ceza da budur. Bu cezayı verelim. Bundan sonra kimse böyle bir kopyaya yeltenemez.

Diyelim ki yeni sınavın maliyetini sorumlular karşıladı. Sınava dair her şey telafi edildi. Ne yapsak memnun edemeyeceğimiz kesim, bu sınava giren gençler. Çünkü onca emek, çaba, zaman, heyecan ve stresleri heba oldu. Umutları tükenen bu gençlerin umutlarını kim geri verecek? Var mı bunun telafisi? Çünkü sil baştan sınava hazırlanmaları ve tekrar kapanmaları gerekecek. Aynı derse, aynı konulara tekrar çalışmak kadar zor bir şey yoktur. Kaç genç bu sınava yeniden odaklanabilecek ve motive olabilecek. Motive oldular diyelim. Bu gençler kime, nasıl güvenecek? Yeni yapılacak sınavın güvenilirliğini bunlara kim garanti edebilir? Çünkü bizim içimiz dışımız kopya ve hırsızlık olmuş. Bu da ta ortaokul sıralarında iken başlıyor bizde. O yaşlarda iken masumane ve amatörce başlayan bu kopya çekmeler büyüyünce profesyonelleşerek paraya tahvil ediliyor. Gençler adına en büyük endişem, bu gençlerin ülkem ve insanı adına umutlarını tüketmeleri riskidir. Öyle ya, nasıl güvensizler bize. Baksanıza, bir sınavı dahi doğru dürüst yapamıyoruz. Yazık gerçekten. Sözün bittiği yerdeyiz. Maalesef her şeyi kokuttuk.  

*06/08/2022 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros ULU adıyla yayımlanmıştır.