Merkez Sağ Partilerinin Akıbeti

Ne kadar çok partimiz olsa da Türkiye'de dört eğilim vardır. Bunlar merkez sağ, merkez sol, İslamcı ve milliyetçi eğilimlerdir. Bu dört eğilimin içinde sağ en fazla seçmen kitlesine sahip. Solun ise belli bir oy potansiyeli var. Ne artar ne de eksilir. Milli Görüş hareketiyle başlayan İslamcılık ise milliyetçi oylardan daha fazla kitlenin oyunu alıyor.

Dört eğilimin aldığı oy oranları 80'den önce böyleydi. 80'li, 90'lı yıllarda ise merkez sağ, ANAP ve DYP ile merkez sol ise CHP ve DSP ile temsil edildi. Merkez sağda aynı tabana hitap eden iki parti olunca, 80 öncesi üçüncü parti durumundaki Milli Görüş çizgisindeki RP, oy yönünden merkez sağ partileri geçti.

2001 ekonomik kriziyle birlikte kurulan AK Parti, merkez sağın ve İslamcıların oyunu alarak merkeze oturdu. ANAP ve DYP silindi. CHP'nin de ana muhalefet olmasıyla DSP bitti.

2000'li yıllardan 2023'e kadar AK Partili hükümetler dönemi. AK Parti adeta tüm partileri sildi süpürdü. CHP oy artıramasa da belli bir kesimin oyunu hep aldı. 

İyi Partinin kurulmasıyla birlikte milliyetçi oylar MHP ve İyi Parti tarafından temsil edilir oldu. Merkez sağa hitap edeceği iddiasıyla siyaset sahnesinde yer alan İyi Parti, dağılma sürecine girince milliyetçilik yeniden MHP tarafından temsil edileceğe benziyor.

Bir diğer milliyetçi oylar daha var ki bunlar CHP içinden çıkan Kürt oyları. DEM belli bir bölge ve ırka hitap etmesi yönüyle milliyetçi parti kategorisine konabilir. 

İslamcılık ise AK Partinin içinde ağırlığını koruyor. Yeni kurulan YRP ise İslamcı oylara hitap ediyor. Şimdiden yüzde yedi oranında bir oya ulaştı. AK Partiden bu partiye oy akışı olacak mı, bunu da zaman gösterecek.

Kürt ve Türk milliyetçiliği ise zaman zaman oylarını artırıp düşürse de bazen iktidarı belirlemede etkin rol oynasa da ne uzar ne kısalır ne iktidar olur ne de yok olur. 

AK Partinin iyice yıpranmasıyla birlikte CHP 2024 mahalli seçimlerinde birinci parti olsa da 2028'de iktidar olup olmayacağını yereldeki iktidar icraatı belirleyecek. Ya iktidar olacak ya da kemikleşmiş oy oranı olan yüzde 25'e gerileyecek.

2028 Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerine kadar hangi parti ne kadar kendini toparlar hangi parti yıpranır hangi parti yok olur, başka hangi partiler kurulur, kurulan partiler ne kadar varlık gösterir, seçime hangi ittifaklar ve hangi liderler ortaya çıkar bilinmez. Ama şu var ki 22 yıllık AK Parti iktidarının erime sürecine girdiği muhakkak. Erimeyi durdurup tekrar iktidar olur mu? Bunu da göreceğiz. Yalnız erime sürecine giren sağ partilerin bir daha kendini toparlaması ve parti olarak kalması zordur. Türkiye'nin geçmiş sağ partileri buna en güzel örnektir. Çünkü merkez sağ seçmen tabanı hep olsa da merkez sağ partiler bir CHP gibi değil. CHP Cumhuriyet ile yaşıt ve merkez sağ partilere göre daha kurumsal. Merkez sağ partiler ise lider partisidir. Bu partileri lider kurar, lider iktidar yapar, lider yok eder gider. ANAP ve DYP buna örnektir. 

Her ne kadar dört eğilimi birleştirme iddiasıyla kurulsa da ÖzaL'ın ANAP, bir merkez sağ partisi idi. Özal kurdu, Özal iktidar yaptı. Parti yıpranma ve erime sürecine girince, Özal Cumhurbaşkanı oldu. Yerine geçen Mesut Yılmaz ise koalisyon hükümetlerinde yer alsa da 2002'den itibaren tabela partisi oldu. 

Demirel'in kurduğu DYP ise 91 yılında Erdal İnönü'nün SHP'si ile koalisyon kurdu. Özal'ın vefatıyla Demirel Cumhurbaşkanı oldu. Yerine geçen Çiller ise tıpkı Mesut Yılmaz gibi 2002'de partisini baraj altında bıraktı ve siyaseti bıraktı. Partinin başına geçen Ağar, Cindoruk, Soylu partiyi erimekten kurtaramadı. Bugün DYP de tıpkı ANAP gibi tabela partisi. 

AK Parti kurulup iktidar olunca da bu parti konjektör parti. Bu da ANAP ve DYP gibi yok olur dendi. AK Parti yetkilileri ise biz o partiler gibi değiliz dedi. Başında Erdoğan'ın olduğu parti kuruluşundan bu zamana geldi. Bugün hala iktidar. Bu partinin de lider partisi olup olmadığını 2028 seçimlerinde alacağı oy belirleyecek. 

AK Partililer biz konjektör partisi değiliz, Türkiye partisiyiz dese de merkez sağ partilerin lider partisi olması, kurumsallaşmaması gibi yönleriyle bu tehlikeyi içinde barındırıyor. 

AK Parti önce eriyip sonra yok olursa merkez sağ kaybolacak mı? Kaybolmaz. Yerine yeni kurulan sağ parti bu kitleyi temsil etmeye devam eder ama iktidar olarak ama muhalefet olarak. 

Acizane, başında kurucu lider olmasına rağmen erime sürecine giren AK Partinin, Erdoğan'dan sonra tıpkı ANAP ve DYP gibi tabela partisi olacağını düşünüyorum. Çünkü sağ partiler liderle kurulur, liderle büyür, liderle geriler, ardından yok olur. Bu da merkez sağ partilerin konjektör parti olduğu anlamına gelir.