İzmarit Sorunu

Bir bağımlılık olan sigaranın; kişinin kendisine, cebine, aile bütçesine, çevresine, sağlığına, hava kirliliğine verdiği sayısız zararının yanında rastgele atılan izmaritleri de çevre kirliliğine  sebebiyet veriyor. Her ülkenin ortak bir derdidir bu nahoş görüntü. Buna rağmen bu soruna bir çözüm üretilmedi. Nihayet İspanyol hükümeti yeni çevre düzenlemesi çerçevesinde "İzmaritleri temizlemek için yapılan harcamaların sigara şirketleri tarafından karşılanmasına karar verdi". Alınan bu karar uygulanır mı, sonuç alınır mı, sokak ve caddeler sigara izmaritlerinden temizlenir mi, sigara şirketleri böyle bir vergiye yanaşır mı, bunu zaman gösterecek. Bu karar uygulamaya geçerse, öyle zannediyorum, sigara şirketleri ödeyecekleri bu vergiyi ceplerinden ödemeyecek, karlarının bir kısmından feragat etmeyecek, tiryakilerin üzerine yansıtacak ve bırakamadıkları bu bağımlılıktan dolayı tiryakiler sigaraya daha fazla para ödemek zorunda kalacak. 

Sigara üzerinden alınacak bu temizlik vergisi, alanında ilk olması bakımından önemli. Bu örnekten hareketle bundan sonra başka çözüm yollarına ülkelerin imza atacağını düşünüyorum. Başka ülkeleri bilmem ama ülkemizde insan trafiğinin çok yoğun olduğu yerlerde izmaritten geçilmiyor. Çiçek ve saksıların içine varıncaya kadar izmarit görebiliriz. Arabasında içip içip kül tablasını yolun ortasına boşaltan araç sahipleri de eksik değil. Hareket halindeyken sigarasını söndürmeden aracından rastgele atan sürücülerimizin sayısı da küçümsenemez. Hatta bazıları kurumuş otlara gelmek suretiyle yangınlara sebebiyet verebiliyor. Kısaca kendisi başlı başına sorun olan sigaranın izmariti de önümüzde bir sorun olarak duruyor. İzmaritleri önlemeye yönelik ne yapılabilir? Bu soruya cevap arayacağım. 

İspanya'da olduğu gibi sigaraya temizlik vergisinin konması bizim ülkemiz için çözüm olacağını sanmıyorum. Hatta tiryakiler bunun vergisi benden çıkıyor nasılsa deyip yerlere daha fazla izmarit atabilirler. Bir diğer husus bizim ülkemizde bir üründen alınan bir vergi ile yetinilmiyor. Çoğu ürünlerde verginin vergisi var. Sigarada da öyle. Yeni bir vergi sigara fiyatlarını daha da artırır. Zaten şu anda bile pahalı olduğu için çoğu tiryaki tütüne ve kaçak sigaraya yöneldi. Bir diğer husus zaten bizim ülkemizde çevre ve temizlik vergisi adı altında belediyelerin mükelleflere yansıttığı bir vergi var. Bu yüzden bu alanda yeniden vergiye ihtiyaç yok. Ayrıca bazı tiryakilerin attığı izmaritin vergisini atmayan tiryakiler niçin çeksin?  

İzmariti yere atanlara yüklü ceza kesme yolu izlenerek caydırıcı bir yöntem uygulanabilir. Bu önerim için kimin attığını bulmak iğneyle kuyu kazmak gibidir denebilir. Bu zorluk istenilirse aşılabilir. Bugün sigara izmaritinin bol olduğu çoğu cadde, sokak ve işyerlerinin önünde kamera ve mobeseler var. Pekala buraları günün belli saatlerinde izlemek suretiyle yere izmarit atan tespit edilip anında veya arkasından ceza yazılabilir. Kişinin eşkali tespit edilemediği takdirde izmariti kimin attığını bugünün teknolojisiyle bulmak kolay. Çoğu zaman adi vakaların failin bulmak için polis zanlıyı izmaritlerden bulabilmektedir. Bu yöntemle tüm izmaritleri analiz etmeye gerek yok. Bu yöntemle birkaç tiryakiye ceza verilir, bunu da basın ve yayın yolu ile umuma duyurulursa, diğer tiryakilerin kendisine çekidüzen vermesi sağlanabilir. Çünkü bu karar insanımıza emsal olur.

Bu konuda şu yöntem de uygulanabilir. Kapalı yerlerde sigara içmeye bir esneklik getirilebilir. Her mekanda sigara içenler için ayrı bir mekan şartı getirilebilir. Bir işletmeye gelen tiryaki de sigarasını belirlenen kapalı mekanda içer ve konan kül tabelasına izmaritini söndürür. 

Tüm bu önerilerin yanında birileri, içmesinler hatta sigarayı çok pahalı satsınlar hatta yasaklansın diyebilir. Parası ne olursa olsun tiryakiyi bundan vazgeçirmek zor. Hiç bulamazsa eskilerin beddua niteliğinde dediği gibi "eşek b.ku içsin" örneğinde olduğu gibi tiryakiler gerekirse bu yola başvurur. O yüzden sigarayı pahalıya satmak ve yasaklamak hiç çözüm değil. Hele yasaklamak sigara ve tütün lobisini karşına alman demektir. Bununla da herhangi bir devletin başa çıkması mümkün değil.  

Sonuç olarak izmaritlerin çevreye verdiği çirkin görüntüden kurtulmak lazım. Tüm yol ve yöntemlerin yanında temizlik bir kültürdür. Maalesef sadece izmarit konusunda değil, yerlere çöp atma konusunda sicilimiz pek iyi değil. Caydırıcı tedbirlerin yanında uzun soluklu da olsa halkı bu alanda yani temizlik kültürünü verme konusunda bilinçlendirmek ve eğitmek gerek. Sadece izmarit değil, yerlere hiçbir şey atmamayı bir kültür haline getirmemiz lazım. Gittiği yeri temiz gören, inanın, kolay kolay be izmarit atar ne de başka bir şey.