Zamlar Frenlenebilir mi?

Özal zamanında bir ara Tekel ürünlerinin üzerine malın satış fiyatı yazılmaya başlanmıştı. Şimdiki gibi günbegün zam gelmese de ürünlere belirli aralıklarla fiyat ayarlaması yapılırdı. 

Yine bir zam beklentisi arifesinde esnaf, zam gelecek diye Tekel ürünlerinden sigaraya yatırım yaptı. Bazıları fırsat bu fırsat deyip neyi varsa tüm sermayesini sigaraya yatırdı. Kimi sermaye olsun diye arabasını satarak sigara aldı. Gelecek kar için araba feda olsundu. Zira kaz gelecek yerden tavuk esirgenmez. Bir koyup üç alacaklardı.

Beklendiği gibi başta sigara olmak üzere Tekel ürünlerine zam, pardon fiyat ayarlaması geldi. Ama bu zam tüm servetini sigaraya yatıranları bitirdi. Çünkü hükümetin açıklaması, ürünün üzerindeki fiyat geçerli olacak şeklindeydi. Tekel'den yeni ürün alanlar ürünü yeni fiyattan, eskiden alanlar ise eski fiyatından satacaklar. Bu ise tüm yatırımını sigaraya gelecek zamma bağlayanları ve bunun için arabasını satanları bitirdi. Çünkü daha fazla kazanacağım, vurgun vurgundur diyen esnafı can evinden vurdu. Otura kaldılar. Pirince giderken eldeki bulgurdan oldular. Zira evdeki hesapları tutmadı. Özal bu oyunu bozdu.

İşe yarar mı bilmiyorum ama günaşırı ürünlere gelen katmerli zamların önüne geçebilmek için bu yöntem uygulanabilir. Her üründe olmasa da fabrikasyon ürünlerin üzerine satış fiyatı yazılabilir. Esnafın tereğinde aynı ürünün iki farklı fiyatı yer alır. Böylece bir markanın ürünü tüm marketlerde aynı olur. Tüketici, bulursa önceki fiyattan, bulamazsa zamlı fiyatından ürünü alır. Böylece piyasaya kendiliğinden denetim gelmiş olur. Zammın ateşi bir nebze söner. Vatandaş rahat bir nefes alır. Kimse kimseyi kandırmamış olur. Kimse esnafa ve  sektörlere kızmamış olur. Hükümet tüm piyasayı kontrol yerine ürünün çıkış yerini yani fiyatlandırıldığı yeri denetlemiş olur. Bu yol, stokçuluğun önüne de geçer. Bence denemeye değer.

Bu uygulama serbest piyasaya aykırı, rekabet ortamını ortadan kaldırır denirse, esnafın üzeri fiyatın altında satış yapmasında bir engel yoktur. Kim tutar onları.