Doğal Gaz KDV Oranı ve Vergi Adaleti *

Enerya Konya Gaz Dağıtım Anonim Şirketi, 09.01.2022 tarihinde okunup 13.01.2022’de düzenlenen doğal gaz faturamı, 14 Ocakta e-posta adresime göndermiş. Kaç para gelmiş diye merak ettim. Telefonumda açamadım. Remi bir kurum bilgisayarında açmayı denedim. Kurum sakıncalı bulduğu için sayfayı engelledi. İki gün, gelen faturamın meblağını görmeden işime gücüme koyuldum. Sonunda ne zamandır açmadığım evdeki bilgisayarımı açarak faturaya baktım. 547,89 TL’yi görünce sevindim. 550,00 lirayı görmemişim dedim. Ama sevincim fazla sürmedi. Çünkü benim gördüğüm ara toplammış. Faturanın toplamı 645,00 lira imiş. Ara toplama KDV eklenmiş. Bu da 98,62 lira tutmuş. Bu vesileyle devletin doğal gazdan aldığı verginin yüzde 18 olduğunu öğrenmiş oldum. 

Alınan bu yüzde 18'lik dolaylı vergi, bana fazla geldi. Her daim vatandaşını yanında gören devlet, ısınma gibi zorunlu olan doğal gazdan bu kadar yüksek vergi almayarak vatandaşının yanında olduğunu pekâlâ gösterebilir, faturaların yüksek geldiği kış aylarında bu oranı yüzde 8'e düşürebilir, yaz dönemlerinde bu oranı yeniden yüzde 18'e yükseltebilirdi. Sembolik olan TRT payını kaldırıncaya kadar doğal gazdaki vergiyi asgariye indirebilirdi. Bu da vatandaşın bir derdine derman olurdu. Devlet bunu yapamaz mıydı? Yapardı. Yeter ki dert edinsin. Gördüğüm kadarıyla devleti yönetenlerin böyle bir derdi yok. Dertlendikleri başka alanlar ve sektörler var ki onların vergilerini hemen indirebiliyor, öteleyebiliyor.

Burada devlet vergi almasın mı diyebilirsiniz. Alsın elbet. Zira devlet vergiyle ayakta durur, hizmetleri vergiyle yürütür. Ama makul olan vergiden uzaklaşmamak gerek. Dolaysız vergiden doğru dürüst vergi alamıyorum, kayıt dışından vergi kaçıranlarla mücadele edemiyorum diye tüm yükü, dolaysız vergi yoluyla vatandaşın sırtına yüklemek hakkaniyete sığmaz. Hele fiyat istikrarının olmadığı, ürünlerin fiyatlarının sürekli yukarıya doğru güncellendiği, bundan doğal gazın da nasibini aldığı günümüzde, şu vatandaşa bir de ben vurayım demeyecek devlet. Hoş, bizden yüzde 18 değil, yüzde yüz vergi de alsa bu aldığı vergi, devletin dişinin kovuğunu bile doldurmaz. Çünkü bu tür vergilerle devletin borcu ödenmediği gibi alınan borcun faizi bile ödenmez.

Neden böyle diyorum. Çünkü doğal gazda uygulanan % 18'lik verginin dışında devletin aldığı vergi çeşitleri o kadar çok ki say say bitmez. Elini veren vergiden kendini kurtaramaz. Devletin gözünü tıpkı şu hadiste olduğu gibi ancak toprak doldurur: "Âdemoğlunun iki vadi dolusu altını olsa üçüncüsünü ister. Onun karnını ancak toprak doldurur...” (Buhârî, Rikâk 10). 

Burada devletin vatandaşlardan aldığı vergilere kısaca değinmek isterim. Devlet iki çeşit vergi almaktadır. Bunlar dolaylı ve dolaysız vergilerdir. Dolaylı vergiler:  “Katma değer vergisi (KDV), özel tüketim vergisi (ÖTV), gümrük vergileri, banka ve sigorta muameleleri vergisi (BSMV). Dolaylı vergilerin özelliği, yansıtılması kolay vergilerdir. Kazanç veya gelir yerine, harcamalar üzerinden alınırlar. Verginin şahsileştirilmesi güçtür. Başka bir deyişle, dolaylı vergilerde vergiyi yüklenenin gelir düzeyi, medeni durumu ve benzeri şahsi özellikleri dikkate alınamaz”. “Dolaysız vergiler, kişilerin gelir veya kazançları üzerinden alınan vergilerdir. Gelir vergisi, kurumlar vergisi dolaysız veya doğrudan vergilere örnektir. Bu vergilerin yansıtılması dolaylı vergilere nispeten güçtür”. Dolaylı ve dolaysız vergileri kıyaslarsak, “Genel olarak dolaysız vergilerin, dolaylı vergilere kıyasla daha adil oldukları kabul edilir. Bunun nedeni ise; dolaysız vergilerin, yükümlünün ekonomik gücüne göre vergilendirme olanağının daha fazla olmasıdır. Ancak dolaylı vergilerin yükümlüsü anonim olduğu için, bu vergilerin şahsileştirilebilmesi mümkün değildir.”

Yukarıda da değindiğim gibi devlet vergi alsın. Yalnız devletin adalet ayaklarından bir tanesi de vergidir. Devleti yönetenlerin vergi konusunda adaleti gözetme gibi bir yükümlülükleri vardır. Dolaysız vergi adıyla aldığı vergilerde, kişilerin kazancının hesaba katılmadığını düşünürsek, zenginimiz de fakirimiz de aynı vergiyi ödüyor ve bu bir haksızlıktır. Bunun ayrımı zor olsa da adaletin gereği olarak devlet, insanların gelirine göre ÖTV ve KDV ayarlaması yapabilir; zenginden daha çok, fakirden daha az vergi alabilir. Devlet isterse bunu çözebilir. Yeter ki dert edinsin.

*19/01/2022 tarihinde Barbaros ULU adıyla Anadolu'da Bugün gazetesinde yayımlanmıştır.