Puslu Hava *

Bazıları oturduğu yerden esnafın zam üstüne zam yaptığından dert yanar. “Şu ürün dün şu kadardı, bugün bu kadar yapmış. Bunlar KDV indirimi öncesi fiyatları yükseltti. Yüzde 7 KDV indirimi de berhava oldu. Bu esnaf çok vicdansız, merhametsiz, insafsız açgözlü. Bunlarda Allah korkusu yok. Varsa yoksa ceplerini doldurmak. Devlet bunları denetlemeli. Bunlara bol cezalar yazmalı”. Hatta bazıları daha da ileriye giderek “bunların işyerlerini bir hafta kapatmalı. Bak bakalım, fiyatları yükseltebiliyorlar mı” şeklinde yazılan yazıların ve paylaşımların haddi hesabı yok.

Tüm bu yazılanlarda haklılık payı var mı, var. Esnaf veya sektörler ürünlerine zam yapıyor mu, yapıyor. Esnafın içerisinde daha fazla kazanayım diye fırsatçılık yapan var mı? Var. Bunlar kızılmayı hak ediyor mu? Ediyor. Buraya kadar eyvallah. Yalnız yağmur gibi gelen zamları sadece esnaf, firma ve sektörlerin üzerine atıp onlara kızmak ne derece doğru? Zamların müsebbibi tek başına onlar mı? Bunun böyle olmadığını hepimiz biliyoruz. Ama tüm hıncımızı, ürünlere zam yapan marketlere kızarak gidermeye ve egomuzu tatmin etmeye çalışıyoruz gibi geliyor bana.

Neden derseniz? Ticaretin doğasında olan daha fazla kazanma hırsı, önceki yıllara oranla bu yıl niçin arttı? Çünkü enflasyon var bu ülkede. Hem de öyle böyle değil, yüksek bir enflasyonla karşı karşıyayız. Sadece bizde değil, tüm dünya bu enflasyon belasıyla boğuşuyor. Diğer bazı ülkelerin yanından enflasyon teğet geçerken bizim gibi ülkeler enflasyonun göbeğinde ve depremin merkez üssü gibidir. Yani enflasyondan biz daha fazla etkileniyoruz. Ne demek enflasyon? Hayat pahalılığı demektir, Alım gücünün azalması demektir, fiyatların bir yerde durmaması, sürekli yukarıya doğru değişmesi demektir. Bırakalım esnaf ve özel sektörü, devlet bile bu enflasyonlu hayatta, zam yetkisi kendi elinde olan ürünlere kallavi zamlar yapıyor. Elektrik bunun en bariz örneğidir. Meskenlere bile yüklü miktarda yapılan zammın daha fazlası sanayi ve işyerlerine yapıldı. Bu yapılan zammı esnaf, fabrikatör, üretici vs. tüketiciye yansıtmayacak mı? Elbette yansıtacak. Ayrıca petrol ürünlerine gelen zam tüm ürünlere zam olarak yansıması demektir. Çoğu haftalarda birden fazla petrol ürünlerine zam geldi bu ülkede. Hiçbir esnaf, petrol ürünlerine geldi ama biz zam yapmayacağız demez ve hiçbir esnaf ederinden daha aşağıya ürününü piyasaya sürmez. Tüm girdilerin üzerine dükkan, işçi, enerji, yakıt vb. zammını eklediği gibi kârını ve devlete vereceği vergiyi de ekler. Tüm bunlara ilaveten fırsat bu fırsat deyip daha fazla zam yapmaya kalkan esnaf olmaz mı? Olur, niye olmasın. Alışverişin doğasında var bu. Hangi bir esnaf istemez daha fazla kazanmayı.

Hasılı, anamızı ağlatan bu zamların temelinde oluşan puslu hava var. Kurt da puslu havayı sever. Zamdan dolayı birilerine özellikle üretici, esnaf ve firmalara kızacaksak daha fazlasını bu puslu havanın oluşmasına bilerek veya bilmeyerek zemin hazırlayanlara kızmamız gerek. Piyasaya hakim olamayan, ipin ucunu kaçıran, acizliğin bir gereği olarak zamdan başka bir seçenek bırakmayan ve piyasaları yeterince denetleyemeyenlere kızalım. Bu, daha adilane olur. Yoksa piyonlarla uğraşır dururuz.

*18/02/2022 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde Barbaros Ulu adıyla yayımlanmıştır.