İlahiyatçıları eleştirin ama cübbeli kadar değer vermediğinizi de bilin***

Öğrencilik yıllarımda Sheraton otelde laiklik temalı bir panele katılmıştım orada Doğu Perinçek'i ilk defa dinliyordum.

Aklımda kalan iki cümlesi var. Birincisi şuydu: “Kur'an'ın her yerinden kan akıyor.” Aynı panelde bulunan İsmet Bozdağ'ın ses çıkarmadığına ve Taha Akyol'un bu ifadeleri eleştirdiğine de tanık olmuştum. Bana anlamlı gelmişti bu tutum.

Bu yazının konusuyla ilgili olan ikinci cümle ise şuydu: “Müslümanların elinde bu kadar İlahiyat fakülteleri, bu kadar Kur'an kursları ve camiler var yine de Anadolu'da etkin olamıyorlar. Bize verin birkaç yıl içinde dönüştürelim.”

Hakikaten bu kadar resmi kurum ne işe yarıyor? Düşünsenize ilahiyat hocaları ve mezunları, imam hatip hocaları ve mezunları, camiler, Kur'an kursları, müftülükler vs. toplumun her kesimine ulaşma imkânı olan bu kadar yaygın kurumlar dini hayatın üzerinde ne kadar etkili olabilmiştir?

Son dönemde dini görünümlü terör örgütü Türkiye'nin başına bela olunca bilen bilmeyen düşünen düşünemeyen herkes “neden böyle oldu?” sorusu etrafında düşünmeye başladı

Suçlanan ilk kesim ilahiyatlar ve ilahiyatçılar oldu. Elbette İlahiyatçıların ve ilahiyat fakültelerinin Türkiye'nin dini hayatı ve dini anlayışları üzerinde etkisi olmalıydı. Ama ne yazık ki öyle olmuyor. Bu kesimin dini bilginin şekillenmesi konusunda pek dikkate alındığını söyleyemeyiz. Çorap alırken bile on “dükkan” dolaşan halkımız din konusunda ilk duyduğunu bir çora kadar bile araştırma yapma gereği duymada kabul etmektedir.

Toplumun her kesiminde herkesin kendine ait bir din anlayışı vardır. Ve ilahiyat camiasından beklenen de bu “en doğru” dini anlayışı meşrulaştırmak için bilgi ve argüman üretmektir, bu “istendik” din anlayışına ters görüş ortaya koymak “haddini aşmak” olarak diye bakılır bu kesimde.

Yani İlahiyatlar ilk kurulduğunda nasıl ki “laikliğin teolojisini meşrulaştırmak” için kurulmuş ise bu günde ilahiyat camiasından beklenen işlev bundan öteye bir şey değildir.

Dini aydınlanma (Aydınlanma felsefesi anlamında değil) gibi bir beklenti yoktur bu kesimden. Hatta her cemaat kendi dini anlayışını meşrulaştırmak için kendi ilahiyatçısı üretmeye çalışmıştır.

Bilindiği gibi FETÖ grubunun bir zamanlar en az mensubunun bulunduğu kesim ilahiyat camiasıydı. Öyle ki bir dönem “ilahiyatçıların şerrinden Allah'a sığınırım” sloganı bu çevrelere aittir. Uzun süre ilahiyatçıları devşiremeyince kendi ilahiyat fakültelerini ve kendi ilahiyatçısını ürettiğini biliyoruz.

Çünkü “operasyonel ilahiyatçı”ya ihtiyaç vardı. Gerektiğinde aksiyonerin vicdanını rahatlatacak ilahiyat bilgisinin yani “fetva”nın üretilmesi gerekiyordu. Gerektiğinde karşı tarafı “tekfir” edecek gerektiğinde beri tarafın “yüce amacı”nı yüceltecektir bu “operasyonel ilahiyatçı.”

Yani cumhuriyetin başından beri İlahiyatçılar senin dediğini yapmıyorsa, yaptıklarını meşrulaştırmıyorsa sen de “işe yarar ilahiyatçı üret” yaklaşımı hep vardır.

Kimsenin örneğin coğrafya veya deprem konusunda uzman olarak görüşüne başvurduğu jeoloji mühendisleri gibi gördüğü yok ilahiyatçıları. Bir çok insan ilahiyat camiasından bilgi almak yerine hala mahallesinde tanıdığı sıradan bir kişiden almayı tercih eder.

Bu toplumda esas otorite “din alimi”dir. “Din alimi” dururken kimsenin akademisyen ilahiyatçıları otorite kabul etmesini bekleyemeyiz. İlahiyatçılar olsa olsa “din alimi”nin düşünceleri için argüman üretme yetkisine sahiptirler, eleştiri ve itiraz hadleri değildir. Çünkü karşılarındaki ya kainat imamıdır, ya mücedditir, ya gavstır ya da kutbul aktaptır vs.

Peki bu gün yaşayan “din alimi” kimdir veya nasıl olmalıdır? Bu soruya herkes kendi mezhebine, meşrebine ve fraksiyonuna en yakın kişiyi “alim” kabul etmektedir. Mesela “kedicikler için “ Adnan Oktar dururken bir başkası muteber “alim” kabul edilebilir mi bu gün? Siz örnekleri çoğaltabilirsiniz.

Basın da öyle davranıyor elbette. O da “Cübbeli” veya benzeri şov ve reyting değeri yüksek “hocalar” dururken akademik ciddiyete sahip ilahiyatçıların iş görmeyeceğini bildiği için o da “işlevsel” bakıyor.

Yani herkes işine yarayan ilahiyatçının peşinde. Sıradan her meslek gibi. Yani işini görecek mühendis aradığın müddetçe bu talebe arz yapacak mühendislik çalışmaları olacaktır. Benzer şekilde ilahiyatçılar da işlev için talep edilirse bu talebe de arz edilecek ilahiyatçı da ilahiyat bilgisi de her daim bulunacaktır.

Hakikati aramak yerine hakikati kullanmak temel amaç olduğu sürece hakikati parayı ve otoriteyi elinde bulunduran güce uyarlayacak kişiler bulunacaktır her zaman. Tarihte de günümüzde de böyledir, gelecekte de böyle olacaktır.

O yüzden İlahiyat camiasını suçlarken biz “iş gören ilahiyat” mı arıyoruz yoksa hakikat mi arıyoruz sorusunu kendimize sormalıyız önce.

*** Mustafa ÇELİK'in 21/08/2016 tarihli Yenisöz gazetesinde çıkan yazısı..