Vatandaşlık Maaşı Yolda *

Kısa videolara bakarken "Vatandaşlık maaşı geliyor" başlıklı bir video önüme düştü. İzledim. Birileri herhalde dalga geçiyor olmalı, haber asparagastır dedim ve habere temkinli yaklaştım. Videoya bakınca haber yapan kanalın ulusal bir kanal olduğunu gördüm. Birkaç video sonra bir başka kanalın aynı içerikli bir videosu daha geldi. 2 dakikalık bir videoyu dikkatlice dinledim.

Bu ikinci video benim için teyit oldu. Eğer bir erteleme ve aksilik olmazsa güzel bir uygulama olacak ve sosyal devletin gereği bilfiil yerine getirilmiş olacak.

Yeni duyduğum bu uygulamadan haberi olmayanlar için kısaca değineyim. Geliri asgari ücretin altında kalanlara asgari ücrete denklenecek maaş verilecek.

Uygulama nasıl olacak? Detaylarını çok iyi bilmiyorum.

Vatandaşlık maaşı 2026'da pilot olarak bazı illerde başlayacak. 2027 yılından itibaren de tüm illerde uygulamaya konacak.

Uygulama kimleri kapsıyor? Uygulamadan aylık geliri asgari gelirin altında kalanlar faydalanacak.

Asgari ücret halihazırda belli olmadı. 2025 yılında yuvarlak hesap 22 bin lira. Uygulamaya 2026 yılında başlanacağına göre asgari ücrete yüzde 25 zam yapılacağı konuşuluyor.

Diyelim ki bir haneye her ay 15 bin lira giriyor. Asgari ücreti de 26 bin lira oldu diyelim. 15 bin lira geliri olan hanenin maaşı 26 bine denklenecek.

Bu demektir ki hiç geliri olmayan bir haneye asgari ücret kadar her ay maaş girecek.

Bundan en düşük emekli maaşı alanlar da yararlanacak. Yıllardır maaşımız asgari ücret seviyesine bari çıkarılsın diyen emeklilerin bu isteği yerine getirilmiş olacak ve yüzleri bir nebze gülecek, rahat bir nefes alacaklar.

Bu durumda asgari ücretin altında maaş alan hiçbir hane kalmayacak. Her haneye maaş girecek.

Kişilerin gelirlerini tespit için her ilçenin bünyesinde bulunan Sosyal Dayanışma ve Yardımlaşma Vakfından yararlanılacak.

Bu uygulamanın sorunsuz ve kötüye kullanılmadan devam etmesinde kaymakamlıklara önemli görev düşüyor. Çünkü bu vatandaşlık maaşından yararlanmak için bazıları mevzuattaki boşluktan yararlanma yoluna gitmek isteyebilir. Serbest meslek erbabı kişilerin aldığı sabit maaş yok. Üzerinde kayıtlı tarla, ev olmadığı zaman geliri kayıt dışı olabiliyor veya beyana göre kazancı belirleniyor. Vakıf personeli bu kişilerin kazancını net ortaya çıkaramayabilir. Geliri yüksek olduğu halde resmiyette görünmediği ve tespit edilmediği için bazı kişiler bu vatandaşlık maaşından yararlanabilir. Geliri olmadığı halde üzerine kayıtlı gayrimenkul olan bazı kişiler de muhtaç olduğu halde bu haktan yararlanamayabilir. Öyle kişiler duyarım ki bir yer çalıştırdığı halde üzerinde göstermediği için devletin sağladığı yeşil karttan yararlanıyor. Üzerine niye almıyorsun dendiğinde, üzerine alırsam yeşil karttan faydalanamam diyor.

Hasılı, kötüye kullanılmazsa çok güzel bir uygulama. Bu durumda gerekli tedbirler alınmalı, mevzuatta boşluk bırakılmamalı. Vatandaş da fırsatçılık yapıp gelirini düşük gösterme ya da hiç göstermeme yoluna gitmemeli.

Her haneye asgari ücret kadar maaş girmesini sağlayacak bu düzenlemeyi düşünen, alt yapısını oluşturan, uygulamaya koyacak olan ve bu iradeyi gösterenler burada bir teşekkürü hak ediyor. İşte böyle güzel uygulamalara imza atın diyorum.

Meraklısına not: Ülkede hep olumsuzluklar ön planda olduğundan yazılarımda genelde eleştiriye yer veririm. Bazı okuyucular, "Hiç mi iyi bir şey yok. Hep eleştiriyorsun" türünden eleştiri getirir. İşte bu yazımda bir eleştiri yok. Hatta takdir var. Böyle güzel uygulamalar olursa her zaman yazmaya hazırım.

*22.12.2025 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde yayımlanmıştır. 

İsim Verme Kıstaslarımız

Ne zamandır hiçbir merkezi sınavda görev almıyorum. Sınav tarihinden haberim olursa açık lise sınavlarını tercih ediyorum.

Bir arkadaşın gruptan haber vermesiyle istekte bulundum. Sabah ve öğle olmak üzere iki oturumda görev çıktı.

Görevli olduğum salona sınav evraklarıyla geçtim. Gözetmenle birlikte salonda sınava girecek öğrencilerin kimlik ve salon bilgilerini kontrol ederek yerlerine oturttuk.

Sınavın başlamasına 15 dakika kala her bir öğrenciye kitapçık ve cevap kağıtlarını verdik. Sınavda dikkat etmeleri gereken kuralları hatırlattık.

Zil sesiyle birlikte öğrenciler sınava başladı. Masaya oturup beklemeye koyulduk.

Sınav olanlar için vaktin ne zaman geçtiği belli olmasa da salon görevlileri için vakit geçmek bilmiyor.

Ne yapıp ne edip kendime bir meşgale bulmalıydım.

Gözüme isim listesi ilişti. Bu listeden kendime bir şey çıkarmalıyım dedim. Listedeki isimlere baktım. 20 kişilik salonun yarısı kız, yarısı erkek.

Üşenmeyip çift isimli olanları saydım. 11 tanesi çift isim taşıyor. Kaçı erkek kaçı kız diye baktım. 9'u kız, iki tanesi de erkek ismi.

Yirmi kişilik bir salonda 11 kişinin iki isimli olması demek, Türkiye'de iki isim taşıyan insanımız sayısı hakkında az buçuk bilgi verir. Bu demektir ki bu ülkenin her iki kişiden biri çift isim taşıyor. Ümit ederim ki yirmi kişilik salonun yarıdan fazlasının çift isim taşıması bu salondan ibaret olur.

90'lı yıllarda çocuklara çift isim moda gibi bir şey idi. Şimdilerde azaldı sanıyordum. Görüyorum ki insanımız son gaz iki isim vermede yarışıyor.

Kız olsun, erkek olsun nerede bir çift isim görsem, bu çocuklar adına üzülürüm. Hele kız çocuklarına daha fazla üzülürüm. Çünkü kız çocuklarının çoğu, evlenirken eşinin soyadı yanında ailesinin soyadını da kullanıyor. İki isim, iki soyadla birlikte kızların ismi uzayıp gidiyor. Bazıları iki ismi de yeterli bulmuyor, kızlarına üç isim verenler de var.

İki isimli çocukların isimlerine bakıyorum. Çoğu iki isim birbiriyle uyumlu değil. Çoğu da iki isminden birini kullanıyor.

İki isim taşıyan çocukların çoğu; ana, baba, dede ve büyükanne kurbanı oluyor. Çift isimli isimlerin çoğu, biri klasik isim, biri de son yılların konan isimlerinden.

Hele öyle çocuklar var ki klasik ismini söyleyince, “Bu ismimi kullanmazsanız sevinirim” dediklerine şahit oluyoruz. Çünkü çoğu çocuk ad aldığını sevmiyor. Sevmeyince ismini de taşımak istemiyor. Öyle çocuklar bilirim ki “iki ismimden şunu mahkeme kararıyla değiştireceğim” der ismini zikredince.

İlk isme dedenin ya da büyükannenin gönlü olsun diye çift isim verilince diğer doğan çocuklara da çift isim veriliyor. Bazen de anne bir isim, baba bir isim düşünüyor. İkimizin de dediği olsun diye de iki isim veriliyor.

Belli ki anne babalar, çocukları erkekse dedenin, kız ise büyükannenin gönlünü almak için onların ismine yer veriyor. İkinci ismi de kendi gönüllerinden geçen ismi koyuyorlar.

Benim adımı vereceksiniz diye baskı yapan dede ve büyükanneler de var. İsimleri verilmeyince küsüp kırılanlar da eksik değil. Geçen gün bir öğrenci, “dedem anneme, benim adımı verirseniz beş bilezik yaparım” teklif ettiğini söyleyince hayretimi gizleyemedim.

Çift isim verirken birilerinin gönlü oluyor ya da gönlü alınıyor ama nedense bu çift isme çocuğun gönlü olur mu diye düşünülmüyor.

Büyüklerin gönlünü almak iyi de bu çift isimli çocukların gönlünü kim alacak? Çocuklar, hayatın bin bir sıkıntısı yetmez gibi bir de ölünceye kadar bu çift ismi taşıyacaklar. Üstelik biri kullanılacak, diğeri kullanılmayacak. Sadece kimlik kartında yer işgal edecek.

Keşke imkan olsa da çocuklara büyüyünce isim verilse, çocuk isimlerden bir ismi kendi seçse çok daha iyi olur. Maalesef bu da mümkün değil.

Bu durumda çocuklara isim verirken şu hususlara dikkat etmek lazım:

Çift isimlerden kesinlikle kaçınılmalı. Herkesin gönlü olacak diye çocuğa isim yükü vermemeli.

Çocuklara; anlamı güzel, telaffuzu kolay, uzun olmayan, yanlış anlama ve yazıma müsait olmayan isimler vermeli.

Büyükler isim vermede anne babanın elini rahatlatmalı. Benim ismimi vermeyin demeli.

Çocuklara isim verirken siyasi liderlerin, şeyhlerin, tarihi şahsiyetlerin vb. ismini vermekten mümkün olduğunca kaçınılmalı.

Kısaca, çocuğa taşıyabileceği, herhangi bir çağrışım yapmayan, anlamı güzel ve telaffuzu kolay kısa isimler konmalı. Ad aldığına çeksin, adını yaşatsın diye çocuğa doğar doğmaz altından kalkamayacağı isim yükü ya da sorumluluğu yüklenmemeli.

Şöhret Olmayı Gör! *

Hangi alanda olursa olsun, işinde ve mesleğinde, iyice pişmeden, birden yükselerek paraya para demeyen niceleri, elde ettikleri şöhretin altında kalmıştır. Hiç ibret alan yok ki yine şöhretin altında ezilmeye devam ediyorlar.

Özellikle sanatçılar, futbolcular, televizyonların görünen yüzü olanlarda bu çok yaygın.

Çoğu da hızlıca tırmandıkları zirveden yuvarlanarak gözden düşüyorlar. Belli ki bunların imtihanı da bu.

Çoğumuzun bir ömür çalışıp didinerek elde edemeyeceği servete, bunlar birden konuyor. Para kolay ve birden gelince, bu parayı ne yapacaklarını şaşırıyorlar belli ki. Öyle ya yemekle, içmekle, gezip tozmak ve alışverişle bitecek bir para değil bu. Ne yapalım ne edelim derken, bir kısmı kadın kız işlerine giriyor bir kısmı kumara dadanıyor bir kısmı da kafayı bulmak için uyuşturucuya kaptırıyor kendini bir kısmı da girift ilişkilere giriyor. Bazısı birkaç dalda birden oynuyor.

Belli ki sınıf atladıklarına inandırıyorlar kendilerini. Belli ki bir şey olduklarına ve önemli biri olduklarına kani oluyorlar. Yeni çevreler edindikçe, kazandıkları deli parayı bir şekilde eritmenin yoluna gidiyorlar. Nasılsa harcadıkça bu şöhret sayesinde yine paraya para demeyecekler.

Para ve şöhret dedikleri bu olsa gerek.

Bir insanın nasıl kazandığını öğrenmek için nereye harcadığına bakın dedikleri böyle bir şey olsa gerek.

Belli ki kolay kazanıyorlar ki acımadan kolayca ve hovardaca harcıyorlar.

Eğer bir insan bin bir emek sarf ederek, alın terleterek, tırnaklarıyla kazıyarak para kazanırsa bu paranın kıymetini bilir ve boşa harcamaz.

Çabasız kazanılanların yine nedensizce veya kolayca elden çıkacağı anlamında, halk arasında "Haydan gelen huya gider" denir. Aslında bu cümlenin esas anlamı, "Allah'ın (Hay) verdikleri yine Allah'a (Hû) dönecektir". Gel gör ki anlam değişmesi olmuş. Kısaca parasını har vurup harman savuran, gününü gün eden ne oldum delisi insanlar için halk arasında, "Hay'dan gelen Hû'ya gider" deniyor. Kısa yoldan zirveye tırmanarak şöhret olanların çoğunun yaşadığı da budur. Kolay para kolayca çıkıyor.

Keşke elden giden sadece para olsa. Şöhretleri de heba oluyor. Dün el üstü ve ekranlarda. Bugün yerlerde sürünüyorlar. İşledikleri suçtan dolayı cezaevine girip çıkmayan ve ceza almayan yok gibi. Halk nezdinde bir itibarları da kalmıyor. Para bir şekil tekrar kazanılır ama giden itibar kolay kolay geri gelmez. Çünkü kişi kendi itibarını kendi elde eder ve kendi yok eder. Çünkü hiç kimse kimseye itibar elbisesi giydiremez.

Kazandıkları parayı nereye harcadıklarından, şöhretlerini kaybetmelerinden ve suç işlemelerinden geçtim. Gündemi boş yere işgal ediyorlar. En acısı da yapıp ettiklerinden dolayı değerlerimizin içi boşalıyor. Çünkü yapıp ettiklerinin ve kırdıkları yumurtaların bu toplumda bir karşılığı yok. Millet bu ne biçim aile bu ne biçim yaşantı bu ne biçim mide diyor. İşin en üzücü yanı da bu şöhret sahipleri gençlerin rol modeli. Çünkü günümüz rol modeli değişti. Futbolcular ve sanatçılar çoğu gencin idolü. Maalesef kendilerini idol kabul edenlere de kötü örnek oluyorlar. Değilse ne halleri varsa görsünler diyeceğim.

Şöhret sahipleri! Ne oldum demeyin, ne olacağım deyin olmaz mı? Yoksa sonunuz belli. Çünkü şöhret afettir.

*21.12.2025 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde yayımlanmıştır.