İki Tekerlekli Bir Trafik Canavarı

Zaman zaman birlikte yürüyüş yaptığım bir arkadaşa, yaya üstünlüğü olan bir yaya yolunda 16 yaşında motosikletli bir çocuk çarptı.

12 Kasım akşamı meydana gelen kazanın ardından, arkadaşı hastanede beş gün sonrasında ziyaret ettim.

Sol ayak alçılı idi. Ameliyat edilen bu ayağa 11 aparat takılmış. Kazanın nasıl olduğunu hatırlamıyor arkadaş. Çünkü çarpma ile birlikte bilinci kaybolmuş. 

Sadece ayakla kalsa iyi.

Sanırım sol gözünün etrafı mosmor. Gözün içi ise kan çanağı olmuş. Belli ki başına da darbe almış veya çarpma ile birlikte yere düşünce başını kaldırıma çarpmış olmalı. 

Nefes almasını zorlaştıracak şekilde akciğeri hasar görmüş. Çünkü 4-5 kaburgası da kırılmış.

Sağ veya sol omuzunda da sanırım sıkıntı var. Belki çatlat belki kırık belki eziklik. 

Arkadaş 12 Kasımdan bu yana epey hastanede yattıktan sonra geri kalan tedavisi için eve çıktı. O günden bugüne yatağa bağlı olarak yatıyor. Daha ne kadar yatacağı da meçhul. Kalktığı zaman eskisi gibi olabilecek mi, kazadan iz ve hasar kalacak mı, bunu da yürüdükten sonra göreceğiz.

Bu kaza beni çok etkiledi. Kaza kendi başıma gelmiş gibi üzüldüm. 

Sair zamanlarda olsa gözümün görmediği bir mobilet kazası işitsem, aman mobilet değil mi, ufak tefek yara, bere ve kırıkla atlatır derim. Ama arkadaşın başına geleni aynel yakin görünce, mobilet kazası deyip de geçmemek gerektiğini geç de olsa öğrendim. Adamı öldürür de süründürür de sakat da bırakır, aylar aylar yatağa mahkum da eder. İşini aksattığı gibi bıraktığı psikoloji de işin başka yönü.

Belli ki bu ülkede trafik canavarı sadece kural bilmez bazı araç sürücülerine ait değil; mobilet, motosiklet, donanımlı iki tekerlekli motor, bin bin, elektrikli bisiklet kullananların önemli bir kısmı da iki tekerlekli trafik canavarı olarak trafikte. Sayıları azımsanmayacak kadar çok olan benzinli veya elektrikli iki tekerlekli öyle sürücüler var ki bunlar tam bir trafik canavarı. Ne kendi sağlıklarını ne de başkasının sağlığını düşünüyor bunlar. Her zaman ki gibi nizami araç ve iki tekerlekli kullananları yine istisna tutuyorum. Zira onlar yayaya saygılı ve kurallara uyan kişiler. Bunlara sözüm olmaz. Hatta bu tipler dört tekerlekli trafik canavarlarının tacizine maruz kalıyor hep. 

Gerçekten kuralı takmayan, trafiği alt üst eden, yayaya saygı nedir bilmeyen, reşit olmamış, ceza ehliyeti olmayan daha çocuk diyebileceğimiz kişilerin mobilet/motosiklet/donanımlı motor sürmesine ne diyelim? Bunlar trafikte fütursuzca sürmeye devam edecek, önüne gelen yayaya çarpıp onları mağdur etmeye devam mı edecek? Ülke olarak devlet olarak anne ve babalar olarak yapabileceğimiz hiçbir şey yok mu? Okul bahçesine girerken bile son gaz gaza basan, bağırtan, çevreye verdiği gürültüden zevk alan, yaptığının yanlışlığını bilmeyen bu kendine Müslüman olanları ne yapacağız? Atsan atılmaz, satsan satılmaz bunlar. Trafik ne yapıp ne edip göz açtırmaması lazım bunlara. Daha ekmek almaya göndermediği çocuğunun altına iki tekerlekli bu bisikletleri teslim eden anne ve babalara bir sözümüz bir yaptırımımız olmasın mı? 

Neyi bekliyoruz? Bu çocukların çarptığı insanların ölmesini mi? İlla etkili ve yetkili bir makam sahiplerinden birinin başına böyle bir kaza gelmesini mi bekleyeceğiz? 

Kırk Katır mı Kırk Satır mı? *

Savaşlardan elde edilen, çarşı ve pazarlarda alınıp satılan köleler dönemi vardı. İnsan mal gibi alınır satılır mı, bir insan özgürlüğünden mahrum bırakılır mı diye eleştirirdim.

Eleştirdiğim bu dönemde köleler efendilerinin hizmetlerinde olur, özgürlüğü olmaz, gelecekleri efendilerinin iki dudağının arasındaydı. Efendisi onu ister tutar ister satar ister döver ister cezalandırırdı.

Eski köleliğin belki de en iyi yanı, kölenin yemesi, içmesi ve barınması efendisine aitti. Kölenin en büyük hayali, bir gün özgür olup her işine koşturarak bir köleye sahip olmak idi. Başka efendisine hizmeti dışında bir meşgalesi, yarın korkusu, geçim endişesi yoktu.

Dünyada bu tür kölelik kalktı. Çünkü köleler hürriyetine kavuştu. Efendiler de aylıkçı veya yevmiyeci tutmak suretiyle işlerini yürütüyor.

Günümüzde ise herkes özgür. İster kendi işini kuruyor ister bir başkasının işinde maaş artı sigortalı çalışıyor. Her çalışan mesai bitimi evinin yolunu tutuyor. Geceyi evinde eşi ve çocuklarıyla geçiriyor. Haftada bir veya iki gün tatil yapıyor. Çalışıp didindikten sonra günü geliyor, emekli oluyor. Emekli olduktan sonra isterse tekrar çalışmaya devam ediyor.

Çalışanların büyük çoğunluğu, özellikle özel sektörde çalışanlar asgari ücretten maaş alıyor. Bunların çoğu emekli olduktan sonra yine çalışmaya devam ediyor. Çünkü yetmiyor aldıkları. Kendisinin dışında eşi ve çocukları da çalışıyor. Zira aldığı maaş günümüzde ev kirasını karşılamıyor. Bir de çalışma takati kalmadığı halde asgari ücretin altında en düşük seviyede maaş alan emekliler var. Sağ da solda biraz birikintisi veya ek geliri yoksa hepsi geçim gailesi yaşıyor. Zira ay sonunu getiremiyor. 

Hasılı, eskinin köleliği kalksa da günümüzde kölelik modern bir şekilde devam ediyor.

Şimdi arkaya yaslanıp düşünelim. Tercih hakkımız olsa eski veya modern kölelikten birini seçin dense, tercihimiz hangisi olur? 

Adı üzerinde kölelik. Hem yüzü hem de adı soğuk. Köleliğin hiçbir türü tercih edilmez ise de kazancı kendi kendine yetmeyen, sürekli borçla yaşayan, kirasını ödemede zorlanan, o kadar çalışıp didinmeye rağmen bir ev sahibi dahi olamayan, ay sonunu zor getiren, kredi kartının her ay asgarisini ödeyen, evde çoluk çocuk kim varsa hepsi çalışmak zorunda kalan, emekli olduktan sonra insanca yaşayabileceği bir maaştan mahrum kalan insanlar için eski tür kölelik tercihi daha masum geliyor. Çünkü günümüz modern köleliği daha acımasız.

Ne dediğinin farkında mısın, kendinde misin demeyin. Zira çok iyi farkındayım ve ne dediğimi biliyorum. Çünkü eski tür kölelikte kölenin geçim gailesi yok. Fiş, fatura ödeme derdi yok. Kiralık ev arama ve kira ödeme derdi yok. Üst baş, yiyecek, barınma her şey efendiye ait. Bu tür köle akşam başını yastığa koyunca mışıl mışıl uyur. Halbuki günümüzde alınan asgari ücret ve en düşük seviyedeki emekli maaşı ile geçinmek mümkün değil. Geçim derdi olunca bunların akşam rahat uyumaları da mümkün değil.

Herhalde günümüz asgari ücretliye ve en düşük seviye maaşa talim edenlere dense ki size maaş vermeyeceğiz. Çalışacaksınız. Bunun karşılığında size maaş vermeyeceğiz. Kiranızı, mutfak masrafınızı ve her türlü giderinizi insanca yaşayabileceğiniz şekilde biz karşılayacağız dense herhalde asgari ücretten maaş alanlar bu teklifi havada kapar. En düşük seviye emekli maaşı alanlar da geçimimi sağlayın, maaş istemem der. 

Soruyu tekrar sorayım. Kırk katır mı kırk satır mı? Pardon, eski tür kölelik mi istersiniz, modern kölelik mi?

*09.12.2024 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde yayımlanmıştır. 

MESEM'lere Devlet Teşviki

Zorunlu eğitimin kesintisiz 8 yıla çıkarılmasıyla birlikte sanayi ve işyerlerinin çırak ve kalfa ihtiyacı had safhaya ulaşmıştı. Üzerine bir dört daha eklemek suretiyle zorunlu eğitim 12 yıla çıkarılınca sanayi ve işyerlerinin ara eleman ihtiyacı iyice derinleşti. 

Ara eleman ihtiyacını karşılamak amacıyla devlet MESEM'lere ve mesleki teknik ve Anadolu liselerine ağırlık verdi. Memleket meselesi demek suretiyle öğrenci ve velileri teşvik etti. Yeterli kayıt olmayınca işletmelere stajyer almaları karşılığında destek verdi. Bunun için işletmelere stajyer almaları konusunda çeşitli teşvikler sağladı. 2024 yılı için belirlenen staj ücreti 5.100,64 TL'dir. 12. sınıfta olan meslek lisesi öğrencileri için ise bu tutar 8.501,06 TL'dir.

Devletin bu teşviki yerinde. Hatta gecikmiş bir destek. Keşke hiç devlet desteğine ihtiyaç duymadan eskisi gibi çırak, kalfa yetiştirme geleneğimiz devam etseydi de bıçak gibi kesilen ara eleman ihtiyacı için teşvik ve destek vermek zorunda kalınmasaydı. En azından halihazırda stajyer öğrencilere verilen devlet desteği başka önemli alanlarda kullanılabilirdi. 

Sanayi ve işyerlerinin ara elemana ihtiyaç duyacağı hesap edilmeden, zorunlu eğitimi 8 ve 12 yıla çıkarma macerasına girdik. Ara eleman ihtiyacı had safhaya ulaşınca da üzerine para vererek kalfa ve usta yetiştirmeye kalktık. Kısaca bir zamanlar bir kuruş para harcamadan yetişen kalfa ve usta için bugün adeta servet harcıyoruz. Yazık ki yazık. Maalesef plansızlığımız paçadan akıyor. 

Bu kanayan yaraya kısaca dikkat çektikten sonra MESEM işleyişi ile ilgili bir başka hususa değineceğim. 

Görüştüğüm MESEM öğrencilerine, hangi işletmede çalıştıklarını sorarım zaman zaman. Başka soru da sorarım. Devletin verdiği maaş dışında çalıştığınız işyeri ilave para veriyor mu diye soruyorum. Devlet teşviki dışında patronun ilave para vermediğini söyleyen de var, ilave veriyor diyen de var. Çoğu çocuk, işletme bizim kendimizin. Babamın yanında çalışıyorum diyor. Bu şekilde yani babasına ait işyerinde çalışan MESEM öğrencisi azımsanmayacak kadar çok. 

Ne var bunda diyebilirsiniz. Bence de çocuğun ailesine ait işletmede çalışmasında bir sakınca yok. 

Merak ettiğim, babasının işyerinde çalışan MESEM öğrencileri de devlet teşvikinden yararlanıyor mu? Yararlanmıyorsa eyvallah diyeceğim. Şayet yararlanıyorsa yani kendi işyerinde çalışan MESEM öğrencisinin maaşını babası değil de yine devlet veriyorsa, işte buna eyvah diyeceğim. Çünkü ben bunu etik bulmam. Çocuğuna meslek öğreten, kendi işyerinin eleman ihtiyacını kendi çocuğuyla gideren bir baba, müsaade edelim de kendi çocuğuna babalık yapsın. Çocuğunun harçlığını ve haftalığını kendi versin. Devlet bu tür çalışanlara babalık yapmasın. Çünkü babanın yapmadığı babalığı devletin yapması olacak şey değil. Ben belki yanlış düşünüyorum ama bilin ki bu uygulana benim garibime gider. 

Bir diğer husus, devlet bazı alanlara teşvik verirken daha önce teşvik verdiği bazı alanlara teşvik vermeyi kaldırmış. Teşvik verince yanına stajyer alan çoğu işletme, teşvik kalkınca, devlet teşviki kaldırdı, seni işe alamam, elemana ihtiyaç yok diyormuş. Aldığı stajyerin parasını veren de haftalık beş yüz lira veriyormuş. Yani devletin 5.100 verdiği bir zamanda işletme, çalıştırdığına aylık 2 bin lira veriyormuş. Bu rakamı duyunca aha insafsızlar dedim. Gerçekten komik bir rakam. Öyle anlaşılıyor ki dün kalfa yok, çırağım yok diye sızlanan bu tür işletmeler bu konuda samimi değiller.