İslam hukukunda çok hoşuma giden iki terim var. Bunlar: Fethu'z zerai ve seddu'z zerai. Fethu'z zerai, helale giden yolların açılması, seddü'z zerai ise harama giden yolların tıkanması demektir kısaca.
Bu iki terim genel geçer, her devirde ve her ortamda uygulanabilir. Yeter ki bu iki formülü hayatımıza uygulayabilelim. Uygulayabiliyor muyuz? Maalesef hayır. Zaten uygulayabilmiş olsak bugünkü kötülüklerin birçoğu olmaz. Bu iki terimi aslında devletler uygulamalıdır. Fakat devletler bir sorunu kökten çözme yoluna gitmiyor, pansuman tedbirlerle işi geçiştirmeye çalışıyor. Biraz açarsak devlet bir suç oluştuğu zaman harekete geçiyor ve suçlunun peşine düşüyor. Bu, bataklığı kurutma yerine sivri sinekle uğraşmaktır. Halbuki yapılması gereken suçu ortaya çıkaran sebeplerin üzerine eğilerek suç ile mücadele edilmesidir. Mesela içkinin üretilmesine izin veriliyor, satışına ses çıkarılmıyor, içkili yerlerin açılmasına ruhsat veriliyor. Ardından trafikte sarhoş avına çıkılıyor. Sigara için aynı şeyi söyleyebiliriz. Tütün ektiriliyor, sigara imal ettiriliyor, üzerine "Sigara sağlığa zararlıdır" yazdırılıyor, bakkal ve marketlerde satışına izin veriliyor. Sonra da şurada içemezsin, burada içemezsin yasakları konuyor. Bir de Yeşilay gibi dernekler vasıtasıyla içki ve sigara gibi zararlı alışkanlıklarla mücadele yolu seçiliyor. Eğer bu meselelerde samimiyet veya kökten çözüm isteniyorsa içki üretimine ve tütün ekimine yasak koyar, ithalatına da izin vermezsin, olur biter. Buna rağmen insanlar bir yol ile içki veya sigara bulup içme yoluna giderlerse gerekli caydırıcı cezayı verirsin.
Suç ile mücadelede de aynı yöntem etkili olur. Bir ülkede hırsızlık varsa hırsızla mücadeleden önce hırsızlığı ortaya çıkaran sebepleri yok etmek için uğraşmak gerekir. Bunun için ülkedeki sosyal adalet dengesini sağlamalı, işsiz insana iş bulmalı veya iş vermeli.
Fethu zerai kuralına gelince bu da hayır ve iyiliğin önündeki engelleri açmak demektir. Meşru bir işin var, fakat önüne engeller çıkarılıyor. Mesela hacca gitmek istiyorsun, yolda yol kesiciler. Geçişine izin vermiyorlar. Senden rüşvet istiyorlar. Ya üç da gitmeyip geri dönüp geleceksin ya da rüşveti verip yoluna devam edeceksin.
Gördüğünüz gibi bu iki kuralın biri lerde fren, diğeri de hayra kapı oluyor. Umarım yanlış anlatmamışımdır.
Fethu zerai kuralına gelince bu da hayır ve iyiliğin önündeki engelleri açmak demektir. Meşru bir işin var, fakat önüne engeller çıkarılıyor. Mesela hacca gitmek istiyorsun, yolda yol kesiciler. Geçişine izin vermiyorlar. Senden rüşvet istiyorlar. Ya üç da gitmeyip geri dönüp geleceksin ya da rüşveti verip yoluna devam edeceksin.
Gördüğünüz gibi bu iki kuralın biri lerde fren, diğeri de hayra kapı oluyor. Umarım yanlış anlatmamışımdır.
Yorumlar
Yorum Gönder