Dağbaşı Sokak *

Yürüyüşümü sonlandırıp tam evime yöneliyordum ki bir korna sesiyle geriye döndüm. Bir arabanın içinde orta yaşlı iki kişiden biri "Dağbaşı Sokak neresi" dedi. İlk defa işittiğim bu sokak ismini duyunca içimden“Nerede olacak, aradığınız sokak ancak dağ başında olur. Gördüğünüz gibi bulunduğunuz yer, dümdüz ovadan ibaret” demek geçti. Öyle ya! Böyle bir sokak ismi ancak dağ başında olurdu. Ama yana yakıla adres arayan kişilere böyle bir espri gitmezdi. Navigasyona bakıp aradıkları sokağı söyleyeyim istedim. Ama telefonumun şarjı bitmişti. Sordukları sokağı düşündüm. Zihnimde böyle bir sokak hiç çağrışım yapmadı. Bilmiyorum dercesine iki elimi yana doğru açtım. "Tamam, sağ ol" deyip gerisin geriye dönüp gittiler. Aradıkları Dağbaşı Sokağı başka kime sordular, bulabildiler mi, buldularsa ne kadar aradılar bilmiyorum. 

Aslında bu şekil adres bulma ve arama eskilerde kaldı. Eskiden köşe bucak sokak böyle aranırdı. Bereket navigasyon çıktı da bir başkasına adres sorma -neredeyse- kalktı. Dağbaşı Sokağı arayanların büyük bir ihtimalle ya şarjları bitmiştir. Bu yüzden navigasyonu kullanamadılar ya da bunlar, teknolojinin nimetlerinden faydalanmamakta direnen, nevi şahsına münhasır, türünün son örneği kişilerden idi.

Navigasyon kullanmayı bilmeyenler, kullanmamakta direnenler, telefonunun şarjı bitenler için aradıkları adresi kolay bulmanın bir kolay yönü daha var. Bu da sokaklara isim verme yerine numara verme yöntemidir. Birçok ilde ve Konya’nın bazı ilçelerinde uygulanan sokaklara numara verme uygulamasını nedense Konya Büyükşehir belediyesi benimsemedi. Sokak numarası yerine her sokağa bir isim verme uygulamasını tercih etmeye devam ediyor. Sokak isimleriyle kişi isimlerinin yaşatılmak istenmesi, adres aramalarında iğneyle kuyu kazmaya benziyor. Dön babam dön. Girdiğin sokağa bir daha gir. Gördüğün kişinin yanında durarak sokak sor. Daha olmadı, aranan hane sahibinin kendilerinde kayıtlı numarası varsa “Biz evi bulamadık. Şuradayız. Bizi gel buradan al” deyip telefon açmak kalıyor. Halbuki isim verme yerine, birbirine bitişik veya paralel her sokağa ardışık numara verilmiş olsaydı bu yol ile aradığı mahalle veya muhite gelen kişi, numaralara bakarak aradığı sokağı kimseye sormadan daha kolay bulabilirdi.

Konya Büyükşehir Belediyesinin sokaklara isim verme muradını bilmiyorum. Öyle zannediyorum, Belediye yetkilileri, önemli şahsiyetleri veya muhite uygun isim, kelime ve kavramları sokaklara vermek suretiyle önemsediği isimlerin sokaklarda yaşatılmasını, sokakların rakam yerine isimlerle özdeşlemesini istiyor olabilirler. Eğer niyet bu ise o zaman her bir sokağa isim verilirken aynı zamanda parantez içerisinde o sokağa bir sokak numarası da verilebilir. Böylece kelime, kavram ve isimler sokaklarda yaşatılmış olur. Parantez içerisinde yazılı sokak numaraları ile de aranan adresler, daha kolay ve çabuk bulunmuş ve uzun adresler kısaltılmış olur. Bazı kişilerin başına gelen bu adres arama zorluğuna nedense Belediyemiz direniyor. Bu tipler yer bildirimini kullanmamakta direndikleri gibi Belediyemiz de numara/rakam vermemekte direniyor. Bu durumda bize vardır bir hikmeti demek düşer.

Bu arada bu yazıyı nihayete erdirirken on beş yıldır yaşadığım, birkaç aydır da yürüyüş yapmak amacıyla hemen hemen her sokağını arşınladığım muhitimde, böyle bir sokak var mı diye merak ettim. Telefonumdan “Haritalar’ı açtım. Aşkan Mahallesi, Dağbaşı Sokak” yazıp arattım. Evime 700 metre uzaklıkta bir sokakmış. Yürüyüş güzergahımın üstünde olan bu sokaktan kaç kere geçmişliğim vardır. Nedense böyle bir sokak ismi hiç dikkatimi çekmemiş. Hoş, dikkatimi çekse de aynı anda “Bu sokak falan yerde” diyemezdim. Çünkü isimler akıllarda pek kalmıyor, en azından benim aklımda. Sizin ve Belediyenin aklında kalıyorsa bilemem. Eğer sokak isimleri, görenin aklında kalıyor, sorulur sorulmaz “bu sokak falan yerde” deniyorsa bu durumda bana düşen bu kafaları tebrik etmektir. Böyle bir belleğe ancak gıpta ederim. Çünkü navigasyona ihtiyaç duymayacak derecede bir kafaya sahipler demektir.

*16/10/2020 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde yayımlanmıştır.

 

 

İğdeyle Aramız Nasıl? *

Allah’ın biz canlılar için verdiği nimetleri say say bitiremeyiz. Faydalandığımız ve kullandığımız, yiyip içtiğimiz bu nimetlerin önemli bir nimet olduğunu, bir şeye ihtiyaç duyduğumuzda veya yokluğunda daha iyi anlarız. Meyveler de bize bahşedilen nimetler arasında yer alır. Bu meyvelerden bir tanesi de pek kıymeti bilinmeyen ve yüzüne bakılmayan iğdedir.

İğdeyi küçüklüğümde yediğimi hatırlıyorum. Birkaç arkadaşla birlikte evlerine kadar gidip bayramladığımız büyüklerimiz, ellerini ceplerine atarak avuçlarına gelenleri avucumuzun içine boşaltırlardı. Kuru üzüm, leblebi/nohut ve iğde, cepten çıkanlar arasında olurdu. Bayramlaşmanın karşılığında bize verilen bu hediyeleri pek beğenmezdik. Çünkü evlerimizde de bunlar eksik olmazdı. Harçlık pek verilmez, şeker eh, bazen nasip olurdu. O da jelatinli değil, kaba şeker adını verdiğimiz ambalajsız şekerdi. Bu şekil verilen ikramları pek beğenmesek de acıktığımız zaman bitirdiğimiz olurdu. Bitiremediğimizi de ya bir başkasına verirdik ya da evlere bırakırdık.

Akşam oturmalarında çay ikramı biraz lükstü o zamanlarda. Mevsimine göre önümüze konan çerezlerin yanında iğde de olurdu. Başta ay çiçeği olmak üzere çerezler biterken iğde konduğu gibi kaldırılırdı. Çünkü pek el süren olmazdı. Tadımlık da olsa yemeye kalksan, yediğinin boğazında kalma ihtimali yüksekti. Bir başkası, “helal helal” diyerek sırtına vurur rahatlatırdı. Hasılı iğdeyi yemek bir dert, mideye indirmek de ayrı bir dert idi.

Gel zaman git zaman, küçüklüğümüzde beğenmediğimiz kuru üzüm ve leblebiyi kuru yemişçilerin ve marketlerin reyonlarından çerez niyetine alır olduk. Ama iğdenin ne satıldığını gördüm ne de satın aldım. Satılıyorsa da hiç dikkatimi çekmedi.

Yürüyüş dolayısıyla Konya’nın değişik semt, cadde ve sokaklarını arşınlarım. Bir gün Erenköy’ü geçtikten sonra kanal boyu yürürken sol tarafımda, sıra sıra iğde ağaçları dikkatimi çekti. Hem yürüdüm hem ağaçları izledim. Soluklanmak ve tadına bakmak için birkaç tanesinin yanında durdum. Küçüklüğümde pek haz almadığım iğdenin tadı da fena değilmiş. Üstelik yediğim birkaç tanesi açlığımı da giderdi. Her ağacın altında çokça yere dökülen iğde olsa da halen ağaçta bolca vardı. Üstelik yere dökülenler görüntü çirkinliği vermediği gibi yerleri de kirletmemiş. Ağaçtakilere de hiç el sürülmemiş. Usta bir sanatçının elinden çıkmış gibi desen desendi hepsi.

Yol boyunca giderken bu iğde ağaçları kendiliğinden mi çıktı yoksa biri, gelip geçen gölgesinden istifade etsin, hem yesin hem de ekip dikenden Allah razı olsun diyerek bize dua etsin diye ekmiş olmalı dedim. Garibime giden, benim iğdeye küçüklüğümde koyduğum rezervi başkaları da koymuş olmalı ki o kadar iğdenin müşterisi yok.  Sadece bir iğde ağacının altında, topladıkları iğdeyi temizleyip bir kaba dolduran bir aile gördüm.

Yol boyunca dikkatimi çeken iğde ağaçlarını sair zamanlarda da Konya’nın birçok semtinde görmeye başladım. Hakeza diğer yerlerdeki iğdeler de toplanmamış. Gerçekten bu iğdeler niçin toplanmıyor ve yere dökülüyor? Acaba toplanma zamanı mı gelmedi ya da bu nimetin faydası olmadığı için mi kimse yüzüne bakmıyor? Bu merakımı gidermek için sanal alemde “İğdenin faydaları”na baktım. Kıymetini bilmediğimiz ve dönüp yüzüne bakmadığımız iğdenin o kadar faydası varmış ki zeytin büyüklüğündeki iğdenin faydalarına şapka çıkardım. Rab Teala’nın keremine ve sonsuz nimetlerine şükür dedim.

Sayfam bitti. Eğer iğdenin faydasını bilmiyor ve merak ediyorsanız bir zahmet sanal aleme müracaat edelim derim. Araştırıp okudunuz ve bu nimet kaçmaz diyorsanız, adresi verdim. Nereye gideceğinizi biliyorsunuz. Giderken yanınızda poşet, çuval ve kap götürmeyi ihmal etmeyin.

Siz iğdenin faydalarını okuyadurun. Ben yazımı bir soru ile bitirmek istiyorum. Her yerde hatta çorak toprakta bile biten iğde ağacının bu meyvesini, çerez niyetine tüketmiyorsak da içi una benzer bu meyveden ekmek yapılamaz mı? Bence diğer faydalarının yanında ekmek yapımında un yerine kullanılabilir. Adı da iğde ekmek olsun. Üstelik bu ekmek tatlı ekmek olur. Katıksız katık niyetine yenir. Bir vitamin deposu olan bu meyve, ümit ediyorum ki ilaç ve sağlık sektöründe tedavi amacıyla ve bağışıklık sistemini güçlendirmek için kullanılıyordur. Kullanılmıyorsa tıp daha çok fırın ekmeği yemelidir.

*14/10/2020 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde yayımlanmıştır.

"Kız Öğrenciye Kiralık Ev" *

Türkiye'nin diğer şehirleri nasıldır bilmem. Çoğuna gitmişliğim yoktur. Gittiğim yerlerde de teşehhüt miktarı kadar kalmışlığım vardır. Konya'nın çoğu cadde ve sokaklarını, muhit ve meskun mahallerini az buçuk bilirim. Çoğu yerini görmüşlüğüm ve gitmişliğim vardır. Gidemediğim yerler de gördüğüm muhitlerin tıpatıp aynısı desem yanlış olmaz.

Yaşadığım bu şehrin kiralık ev ilanları da birbirine çok benzer. Çoğu kiralık ev ve daire ilanları “Kız öğrenciye eşyalı kiralık daire” şeklinde kız öğrencilerine yöneliktir. Ne var bunda diyebilirsiniz. Elbette ev sahibinin evini kime kiraya vereceğini tercih etme hakkı vardır. Evini kiralayacak kişiyi gözü tutmamışsa, daha önceki kiracılarından ağzı yanmışsa yoğurdu üfleyerek yiyebilir. Kiraya verilecek apartman, pansiyon ve stüdyo evde, hep kız öğrenciler oturuyordur. Kiralanacak eve/daireye/stüdyoya kız öğrenci şartını anlayabilirim. Zira olması gerekendir. Böyle bir durumun olmadığı dairelerin çoğunda da kız öğrenci şartı görüyorum. Bunun sebebi hikmetini bilmiyorum. Acaba kız öğrenciler, oturdukları evleri daha mı temiz kullanıyorlar, komşularını rahatsız edecek şekilde gürültü mü yapmıyorlar, kira zamanı gelince kiralarını geciktirmiyorlar mı? Erkek öğrenciler kira ödemede, eve girip çıkmada ev sahibine ve komşulara sorun mu çıkartıyorlar?

Unutmayalım ki cinsiyet yönünden bu toplumun aşağı yukarı yarısı erkek ise yarısı da kadındır. Aynı şekilde üniversitelerde okumakta olan öğrencilerin oranı da -her geçen yıl kızlar lehine artış gösterse de- üç aşağı beş yukarı birbirine yakındır. Üniversitenin olduğu muhitlerde, kız öğrencilerin kiralık ev ve daireye ihtiyacı olduğu kadar erkek öğrencilerin de ihtiyacı vardır. Kız öğrencilerin önünde çok sayıda kiralık ev/daire seçeneği varken erkek öğrencilerin bu fazla seçenekten mahrum kalması bana makul gelmiyor.

Arkadaşlarıyla bir araya gelip kiralık ev arayan erkek öğrenciler, kız öğrencilerine yönelik kiralık ev ilanlarını görünce ne hissederler acaba? Bir düşünelim diyorum. En hafifiyle moralleri bozulur, bize bu ayrımcılık niye diye düşünebilirler. Hatta biz sapık mıyız, bizden bugüne kadar kime ne zarar geldi diyebilirler.

Kiralık tercihlerinde ev sahiplerinin kız öğrencileri tercih etmesini pozitif ayrımcılık diyebilirsiniz. Tamam, son yıllarda kadınlara yönelik pozitif ayrımcılık yapılıyor. Ama üstte kendisi oturuyor, alt katı da sadece kız öğrenciye veririm dayatması varsa bu durum bana pozitif ayrımcılıktan öte bir ayrımcılık mesajı veriyor.

Şimdilerde gittikçe azalsa da yine kiralık tercihlerinden bazıları da evi bekara ve çok çocukluya vermeme durumu da var. Bu da ayrı bir konu ve ayrı bir dert.

Hasılı, evini kiraya vermede kime, nasıl birine, hangi şartlarda vereceğini mülk sahibi karar verse de çok özel bir durum yoksa erkek öğrencilere bu kadar ayrımcılık yapılmaması gerektiğini düşünüyorum. Nasıl ki kız olsun, erkek olsun, doğacak evladın hayırlısını istemek doğru olan ise ev sahipleri de ister kız ister erkek olsun, kiracısının hayırlısını istemelerinde fayda vardır. Aynı durum kiracılar için de böyledir. Allah onlara da hayırlı ev sahipleri versin.

*12/10/2020 tarihinde Anadolu'da Bugün gazetesinde yayımlanmıştır.