Lastik Tamiri

Bayram ziyaretine gelen çocuklarımla bayramlaştık. Kahvaltımızı yaptık. Başka akrabaları da ziyaret edelim diye çıktılar.

Arabalarına binip gitmediler bir türlü.

Ne hayır diye arkalarından indim. Bir tanesinin arabasının arka sağ tekeri inmiş. Jant yere değmiş. Baktım pompa yardımıyla şişiriyorlar. 

Bu teker patlak. Stepneyi takın dedim. "Kim uğraşacak. Nasılsa yaptırılacak. Biraz şişirip bir lastikçiye kadar gidelim" dediler.

Yakındaki bir petrolde bulunan lastikçiye götürüp yama yaptırmışlar. 

Cam girmiş tekere. 

Bayram bayram, bayrak kazığı yedim dedi oğlan. Kaç verdin dedim. 350 lira imiş. Fazla değil mi diye sordum. Bizim ücretimiz böyle dedi. İşimin görüldüğüne baktım. Yalnız bu ücret fazla dedi. 

Kaç yıldır lastik yaptırmadım ama bana da fazla geldi dedim. İnternete girerek bu işin piyasasını öğrenmek istedim. Önüme Ankara Sanayi Odasının azami fiyat listesi düştü. Binek arabaya ait üç ayrı fiyat var. Fitil 400, yama 600, mantar yama 800 TL yazıyor. Öncelikle fiyat listesini belirleyip herkesin görebileceği şekilde dijital ortamda yayınlayan Ankara Sanayi Odasını tebrik etmek lazım. Belirlenen fiyat uçuk kaçık olsa da kendisine bağlı olan esnafa bu fiyattan yüksek alamazsın tavsiyesini yapmış. 

Görünen o ki Konya'daki lastik tamir ücreti de Ankara'yı aratmıyor. Ankara Sanayi Odasının belirleyip ilan ettiği listenin bir benzerini de Konya Lastikçiler veya Sanayi Odasının sitesinde görmek istedim. Maalesef göremedim. Şeffaflık adına böyle bir listeye ihtiyaç olduğunu düşünüyorum. Çünkü lastik tamiri sonrası esnafın istediği rakamı uçuk kaçık bulan bir vatandaş en azından hemen ilgili odanın sitesine girerek fiyatlara bakar. Tamircinin istediği ücretin makul olup olmadığını sıcağı sıcağına öğrenmiş olur. Görünen o ki Konya'daki ilgili odalar buna ihtiyaç hissetmemiş. Belirledikleri bir fiyat listesi varsa da oda ile esnaf arasında sır olmalı. 

Ankara yama ücretini ve Konya odalarının fiyat listesine dijital ortamda yer vermemesini bırakıp bayramda alınan yama ücretine gelelim. Bayram sonrası bir esnaf ziyaretime, bir yama ücreti 350 lira olur mu dedim. Söylediğim fiyata şaşırdı. "İki, üç gün önce 200 liraya yaptırdım. Çok yüksek almış" dedi. 

Görünen o ki diğer alım, satım, tamir vs.'de olduğu gibi lastik tamirinde de oturmuş bir piyasa fiyatı yok. Esnaf zaman, mekan ve müşterinin mesleğine göre fiyat çekiyor. Meslek ne alaka demeyin. Alakası şu: Tamirci, oğlana ne iş yaptığını sormuş. O da mesleğini söylemiş. Tamir sonrası aldığı fiyatı düşününce oğlanın kazancına göre fiyat istemiş olabilir. Bu benim oğlanın zannı. Zannın ne derece doğru olduğunu en iyi esnaf bilir. 

Garip olan, oturmuş piyasa olmayınca aynı mevkide biri 200'e bu işi yaparken diğeri 350 çekiyor. 

Belki de alınan 350 lira yama ücreti normal olabilir. 200'e yapan bu işi azamiden ziyade alt limitten yapmış olabilir. Yalnız arada bu kadar uçurum olmamalı. 

Lastiği çıkarma, patlağı bulma, yama yapma, şişirme, belki de tekrar balans yapma, lastiği tekrar takıp vidaları sıkma, tozu, toprağı, yağı, emeği gibi işlemleri düşününce alınan 350 lira az bile diye düşünebiliriz. Elbette burada bir emek var. Emeğin karşılığı da alınmalı. Yalnız alınan 350 lira altı sıfırı atılmamış paramızla 350 milyon demektir. Neredeyse iki büyük paramız tutarı bu yama ücretini düşününce paramızın pul olduğu söylemi, söylemden çıkıp gerçek olmuş.

Bir yama ücreti bile bu fiyata gelmişse vay halimize. Biz bu enflasyon belasından kurtulmadıkça bu hayat pahalılığı belimizi bükmeye devam edecek. Oturmuş bir piyasa fiyatı da olmayınca bu ortam insanımızda ne ahlak bırakır ne vicdan ne insaf ne de Allah korkusu. Her zaman başımıza gelmeyen böylesi durumlarda önce şaşırıp şok geçireceğiz. Ardından tıpış tıpış bu fahiş bedeli ödeyeceğiz. Sonra da vay benim ülkem deyip hayıflanacağız. Her zaman olduğu gibi yine esnada kızacağız. Esnafa kızalım kızmaya da biraz da bu puslu havayı oluşturanlara ve bu puslu havayı dağıtmayanlara ya da dağıtamayanlara bir çift sözümüz olsun.